De herboore oudheit, of Europa in 't nieuw
(1725)–Willem van Swaanenburg–
Auteursrechtvrij
[pagina 217]
| |
Donderdag den 10. Augusty.
HIer bromt Homerus bas Neptunus oorlogs togten,
En dreunt het bruiszend dons, op oevers van de Zon,
't Geen hy van 't pekel rukt, om Foebus Helicon
Te spooren met een zweep van wind, en waangedrogten,
Die hy uit holtens raapt van nooitgedagte vormen,
Waar op zyn digtkunst stout het middag ligt braveert,
En als een Faenix stoft, die 't glinstrend goud trotsseert,
Door naar de kunst, met moed, op Jupyns slot te stormen.
Van booven, norsse Goôn! onze aadem is aan 't woeden;
Wy torssen golven op het steig'rend firmament:
Het brandenst van 't heel-Al is in ons vogt geprent,
Dat tans allarmen blaast, om 't leger aan te spoeden.
Daar is het aan uw wal, ô star-, en lugt Soldaaten;
Staat ruim, gy Zon, en Maan, en al wat booven is,
Eêr ik uw altemaal, met traan, op traan vernis,
Op 't zien der ondergang van uw verloore staaten:
Want Vader Oceaan blyft wortel aller dingen,
Als de Etna uitgebrand niet meêr te spooken weet.
Wat zyn uw bronnen diep, wat zyn uw wellen heet,
Die door twee Poolen heen, in G...s Oracels dringen
Die taal, die wonder trom laat zig hier duid'lyk hooren,
En wyl ze niet verstaan wort, om haar vreemden toon,
Om dat het Eseldom, de fierheit ongewoon,
Alleen geschaapen schynt, tot spits, en gryzende ooren;
Zo laat Anacreon de Venus vlag weêr waaijen,
En roept, voor haar, wat is aen Krygsorcaanen vast?
Waar in dat de eene dog slegts steets, op d'and'ren bast,
Om met een moortclaroen de vreede te overkraaijen.
Het geurig Myrt matras schaft aangenamer lonken;
Daar snoept men melk, en bloed, en duizend' lekkerheên:
Daar drukt men heillig vuur op 't waat'rig elpenbeen,
| |
[pagina 218]
| |
Waar aan ik wens te zyn voor eeuwig vastgeklonken.
Hier strand men, met een kus, op teêre Juffers lippen;
Hier raapt men van een wang een Hemel vol plaisier.
Weg blixemende Mars, met donderend getier,
Daar 't malssen boezem gelt, en twee koraale lippen.
Zo lurkt men muscadel, uit jonge minne schaalen,
Zo aast men Maagdendauw van zilver marmersteên,
Zoo sluipt ons zieltje weg, en smelten twee, in een,
Die pas ontwaaszemt zyn, door 't liefflyk adem haalen.
Dat weêt Homerus meê, ô kneeder van de druiven,
Antwoord myn Griexen baas, die ook aan 't dart'len gaat
Gelyk als een Apol, die d'eersten dageraat
Van Cyprus snugg're meid meent, met zyn drift te kluiven.
Wy lusten meê wel drank, en poesle maagden boüten,
En kennen 't Paradys der lieffelyke trouw.
Ach! had ik staadig, op myn schoot een jonge Vrouw!
Uw Digter die zouw nooit van veltruienen kouten.
ô Neen, hy kranste steets zyn Amasoon met vlammen,
En drukte haar zyn gloed, met teêre vonken in.
Houw op, ô losze pen! van 't spart'len van de min
Of 't nagtslot van Natuur ontgrendelt van zyn krammen.
Hier voor zyn Beek'ren weêr de schoonste medicynen,
Een teugje van een stoop maakt onze lusten stomp,
Die ik te grabbel gooi, nu ik in 't wynvat plomp,
Waarom een snaakse bol leid dag en nagt te kwynen
Roept hem die and're toe, die Teerer, op zyn stelten
Van Libers daaden neurt, en 't zoet van Citharé.
Daar Bacchus tepel barnt, op Venus zilvre reê,
Daar moeten aard, en zee tot Chaös vezels smelten.
ô Zoete hooningstroom van eindelooze byën!
Wat is uw lieve zoet, ver booven bittren haat!
Laat al de wereld vry, uitbald'ren hoôn, en smaat,
Ik laat my, met een sprong, in Aura's armen glyën,
Doof uit de kaars, ô zon! der heldre morgen uuren.
Op dat ik, in een beemd van Roozen duiken mag!
Ik lag om 't klaarste ligt, en in den blanksten dag,
Als ik by de avondstond mag zagtjes tureluuren
Van 't worden van den tydt, en al die vreemde dingen,
Die ik niet uiten zal, om vry van pyn te zyn.
Het huuwlyks lusttaffreel is dubbelt ziels venyn,
Dewyl 't een Etna kan door twee paar buizen wringen.
Geen Etna, neen, ô neen, een Oceaan van zonnen,
Een Meir van eeuwig vuur, dat hobt, en tobt, en woelt.
Wie schaft nu Tantalus een droppel, die hem koelt,
Op dat hy eens mag zien, hoe d'aardbol is geronnen!
Dat zal myn Aura doen: haar beker is aan 't vloeijen,
Zy dopt myn paerlemoêr in 't flonkrend crystal,
| |
[pagina 219]
| |
Waar uit ik altoos, als een Faenix reizen zal,
Die naauwelyks verslyt, als om nog meêr te groeijen
Homerus.
Ik dryf den legertogt van G... Neptunus baaren,
Daar hy op Zee allarm Vorst Eöls ram genaakt,
En met een watertand de dondernooten kraakt,
Die Jupyn in het woud van Coelum weêt te gaaren,
Als hy het Reuzendom meent in den schild te vaaren,
't Geen op Vorst Typhons trom, gelyk een Etna blaakt,
Die bar Salpeter zog ter schorre keel uitbraakt,
Om met een blixemstraal het vlamdak te evenaaren.
Maer schoon ik woeder schuim, op mynen vedel schiep,
Als Keizer Oceaen uit zyn koraal kil riep,
Toen hy deez' aardbol stak in pekelende golven,
Om Lycaöns geslagt te klotssen in dat nat,
Het geen het eeuwig vuur heeft uit zyn schoot gespat,
Toen hy vergramt om 't woên der bulderende wolven,
Ter Oorlogs tent uit stoof, dat Berg, en Dal verschrikt,
Op 't dreunen van dien sprong weêrgalmde langs de Poolen,
Van 't reizend firmament, waar langs de starren doolen
Die op een boord van smalt zyn glinst'rend gestikt,
Ik was, gelyk een schim, die voor de Zon verblikt,
En in een gloed ontdooit van uitgebrande koolen.
Daal ruggewaatts, Homeer; in Erebeese hoolen,
En pluk van 't ongezien, dat in den donker mikt,
Een and're wereld van kanon, en donderklooten,
Om 't eeuwig Element aan spaanderen te stooten,
Tot aazing van het zout, dat op den Hemel hort,
En langs myn yz're brein de Goden zal braveeren.
Ik moet oud Troijen tans, met nieuwer bas trotsseeren,
Eêr dat myn wieken zyn door Foebus vlam gekort.
Daar barst de navel los van Daemogorgons deuren;
Daar zie ik agter 't scherm van 't duurende besluit,
Hoe 't bommend pekeldons, met ysselyk geluit
Zig los komt uit den buik des zwarten nagts te scheuren.
Sta ruim, ô dagenraat, ik zal een middag beuren,
Op een Trophé van goud, die aan de wolken stuit,
Voor Parnas Heiligdom, en Clio, myne Bruid,
Al zouw uw Atlas zelfs op zyne bodems treuren.
't Is enkel Majesteit, die my de ziel beroert:
Ik ben ten Zangberg op van Muzen zelfs gevoert,
En tepel haare borst, slegts krammender gedagten,
Waar in die Aganip' zo diep verhoolen leid,
Die elk Oracels tapt, die van de steilte glyd
Om offergeur, voor 't ligt van Pallas troon te slagten.
Ik heb myne armen vol van Thetys golvend bloed,
En zweep de baaren voort, door 't stuuwen van myn spooren!
| |
[pagina 220]
| |
Al wie een moortorcaan wil zien uit d'afgrond booren,
Die stel zig aan de spits van myn verwoeden moed,
Die Rots, en Duin, hoe nors, kan trappen met den voet,
Als hy getergt van wrok, door averegtze tooren,
De staale wondertoorts in 't kille vogt laat smooren,
En al, wat leeven heeft, door Atrops sneuv'len doet.
Dat 's waard een pronk Kapel van eindelooze zonnen,
ô Volk, dat uit Moeras zyt tot een Berg geronnen;
Maer wie plukt tans, voor kunst, genot, of eenige eêr!
Daar monsters, al te woest, verbastert van G...s gaaven
Met Mydas Krygsstandaar langs Markt, en Straaten draaven,
En kneuzen Prins Apol, voor Pythons klaauw ter neêr.
Anacreon.
Zing zo, gelyk ik neur, ô Faëtonse menner!
Zo krygt u dagkaros een toom van diamant:
In Neêrlands pekel kom is naauw een regte kenner
Van 't eeuwig heldenvuur, dat op het waater brand.
Nu zuigt men maar den pram van jonge morgen roozen;
Nu lurkt men Lelydauw uit bekers van koraal,
Nu ziet men Venus eêr op purpre karszen bloozen,
Als dat men Mars verbeelt, geharnast in het staal.
Wat geeft een nors kartouw ons anders, als wat bommen!
Wat is aan zwaavel vast, als enkel rook, en damp;
In 't joelen van de min zyn and're traanen drommen,
Als ons steets de Oorlog schenkt, op Mavors bloedig kamp:
Daar hakt, daar steekt men doodt, daar werpt men 't al ter neder,
Wat ons den weg verschanst, naar 't afgebeukte slot;
Maar op een Myrtensprei daar blyft de wellust teder,
Al leid het Maagdenvlies, voor 's winnaars byl geknot.
Al zit hy op de bres, hy wil niet zegenpraalen,
Voor dat de Juffer zeit: myn ziel, die is voldaân.
Wat is 'er, Goden, zoet, uit zulken bron te haalen,
Die stadig golven schept, door in de vlam te staan.
Geen bar kanon verbaast de ted're liefdes ooren;
Men zwygt van vreze niet, om dat de spraak vergaat;
ô Neen, een Oceaan komt dan door de ad'ren booren,
Die als een Etna zwoegt, om Thetys dageraat
Te vatten, in een arm van eindelooze vlammen,
Waar door de tong besterft, om 't leeven van den geest,
Met frisse spieren slegts van 't vlees zo los te rammen,
Dat naauw het denktuig weet, wat of het is geweest,
Dat zulken Hemel gaf, in brofze, en aardse zinnen,
Die dobb'ren, langs de vloer van keurlyk elpenbeên,
Als Byën, die één bloem slegts om dien hooning minnen,
Die zy steets onderling verdeelen onder een.
ô Lieffelyke korf! daar de Ega leid te rusten,
In wiekjes van de min, op 't blaazen van den wind!
| |
[pagina 221]
| |
Ach! mogt Anacreon eens stranden, op die kusten!
Hy liet Homeer dien gloed, waar uit hy water spind,
En haspelde zig af, op 't weeftouw van de Vrouwen,
Dat ons een ruim verschiet van duizend beelden schenkt:
Schoon heel Europa kwam van Oorlogstogt te houwen,
Ik bleef, by myn Godin, die met haar lonken wenkt:
Drink uit, Anacreön, drink uit myn roode schaalen,
Het ambrosyn der Goôn, dat vry wat beter is,
Als op een stuurs klaroen het moortgeschrei te maalen,
Dat ons de wangen verft, met doodelyk vernis.
Daar Bacchus Venus streelt, daar poppen de Godinnen;
Daar my den kaalen kop wort van de min geklouwt,
Daar kluif ik het bokaal heel leêg tot aan de tinnen,
En denk: dus wort een held, aan 't dubb'le zoet getrouwt.
Deze eene vuist houd wyn, en de and're een poesle uijër;
Ik zuig van 't een, en 't aâr, en wens voortaan niet meêr,
ô Heldre dag! als maar een donkre avond sluijer!
Tot kweeking van den drank, en Prins Kupido's speer!
Een volle buik, ô volk, kan best natuur verkwikken:
Wanneer men booven laad, en onder staadig lost,
Zo lag ik, met Homeer zyn kwikken, en zyn strikken,
En denk: die Meisjes spyst, krygt over al de kost.
Die kunst gaat vaster, als het arme heldendigten,
Dat niets en digt van 't geen alleenig open staat,
Om met een stille trom voor het geluit te zwigten,
Het geen de Venus Mars met dubb'le bouten slaat.
Dat 's taal, dat 's mannen werk, dat 's vuur, en waater t'zamen;
Dat kent men, in dit land, 't geen vol Poeëten is,
Die juist niet van het oud het waare zeker raamen,
Maar werpen vaarzen heên, als Koeijen, by de gis,
Die bulken op haar Dam, gelyk Europa's Kalven,
Die van een Stier gefokt wel toonen, dat Jupyn,
Haar Moeder niet bekroop, als Dané, met zestalven
Van goud, maar hoorens slegts, om meerder waerd te zyn,
Als Andromaeda's Vorst, die 't ondier kon verschalken,
Het geen onnozelheit wouw slikken in zyn balg.
Maar zagt, ik geef het kamp, eêr de Ezels t'zaamen balken:
Ik wens Anacreon, om 't schimpen aan de galg.
De snaaken zyn te bits, op 's donderaars vermoogen;
Zy weeten dat haar vaâr een norsse schreeuwer is,
Die uit zyn winkel ruurt, met hevige Oszen oogen,
Gelyk een Krokodil, die agter bies, en lis
Slegts na een kansje gluurt, om 't schobbig ras te voeden.
Neên vrinden, neên, wy zyn voorwaar zo zot, als gy,
Dies laat hem nooit zo dol, als Pythons moorder woeden,
Of denken eerst: wat zyn 'er gekken, aan het Y!
Daar de een Anacreon, en de aâr Homeer wil wezen,
| |
[pagina 222]
| |
Wyl Naso, en Virgiel zyn in het mafjes pak,
Om onder Juvenaal, als Kosters voor te lezen,
Wat stout Orakeldom in Neêrlands rym trant stak,
Die tans van David zelfs wort Starrewaarts gedreven,
Om dat hy 't Beeterhuis, als meester, gade neemt,
En nergens iemant laat, gelyk een Kalfs kop leeven,
Ten zy hy, zo als hy, na dien Syntaxis teêmt,
Die op Parnas voor lang is ernstelyk verbooden:
Maar 't schynd, daar buffels zyn, daar leeft men naar zyn zin.
Wat is de wysheit tog, Homeer, op aard' van nooden?
Wyl 't Delftse Dolhuis tans heeft Plutus schatten in.
Weg wysaarts, met verstand, foei Trooijen met uw kruinen,
Een Hoertje by den wyn, en dan wat vooze taal,
Is 't speeltuig van de maats, die lang, voor henkst, in ruinen
Van Pindus zyn gekeert, door letter zegepraal,
Kom oude Rammelaar, met uw verzengde snaaren,
Zaag eens een deuntjen op van Paphos lustprieêl,
Zo konnen wy, voor wind, langs Amstels vyvers vaaren,
En zien u Oorlogs bas verandert, in een veel.
Dan danst onze Overtoom, op brakke kabbel kusten;
Dan ziet men 't plomp, en 't mal, met arm, aan arm geknelt;
Terwyl de waare deugt, die elk verschopt, met lusten
Loopt schooijen by den weg, ontbloot van staat, en geld.
Daar slaat de kevel kin, ô Goôn! de maat, en toonen!
Wat zal die wrange ziel nu haalen uit den hoek?
Waar in Orcaan, en hoos, en al die donders woonen,
Die ik, als Neêrlands tong wel duizendmaal vervloek.
Homerus.
Wy konnen ook wel melk, uit purp're speenen drukken,
En van Moerellen zog een blanke paerel kneên,
Die schoonder waarzem heeft, dan Venus elpenbeên,
Dat Meirzouts Reuzen, op Vrouw Thetys velden plukken,
Als zy verwoed van schuim de bloedkoraalen rukken
Van het azuure woud, 't geen op den ambersteên
Zig deit, tot glazig eis, om pekel takken heên,
Dog duizentmaal vergruist, in eindelooze stukken;
Als 't winderige vuur den ketel schuimt van 't nat,
Dat uit een Oceaan naar 's aardbols Duinen spat,
Om, over Rots, en Berg, gelyk een G... te trotssen,
En met zyn drommen tragt, op Coelums wal te staan,
Dog averegts te rug moet in dien afgrond gaan,
Die, al te nors van moed, wouw op de starren botssen.
Maar schoon ik dit bestond, met jeugdig roozen root,
En al de Lelys zogt van Hybla's Lustwaranden
Waar in de Byën, naar de geur der hooning branden;
Ik was als die een vlam, in Olyvaaten goot,
En myn verrukte geest, langs drif van zonnen spoot,
| |
[pagina 223]
| |
Om op een zaligheit van boezem glans te stranden,
Daar ik als Tantalus van dorst zouw watertanden
Naar 't dreivend Element, dat uit de liefde sproot,
En zig langs adren zweept van eindelooze vonken,
Die my de ziel al reets met zo veel vlammen pronken,
Dat ik byna verzengt myn eigen wezen kus.
Wat is het Oorlogsvolk van Paphos ras aan 't dart'len!
Men denkt niet om de min, of Hemels zyn aan 't spart'len,
Gelyk een Etna's toorts, die ik met Nectar blus.
Anacreon.
Houw op verrukte held, met uw vergode tong
Ons dronken liefdens brein te brengen, aan het dwaalen,
Ik kan myn denking pas in eenen schulp bepaalen
Om dat gy al te veel van Venus wording zong.
Ik damp gelyk een Zee, die uit het vuur op drong,
Om in myn mins Idé een nieuwe star te maalen,
Die ik, met bloedig schuim zal dommelen, in straalen
Gelyk en kunstgodes, die uit het wiltuig wrong,
Van myn verrukte borst, die reets al zit te heigen
Na 't eeuwig lustmatras, waar op de zinnen zeigen,
Als zy het water zien, waar in het lampje leeft.
Wat is de snoeplust zoet der steigerende toonen!
Wat vind men niet al melk in purp're kuipen woonen!
Wanneer men alles krygt, om dat men alles geeft.
Homerus.
Hoe zal Anacreon Homerus wal bekabb'len!
En met een water muil, op strand, en oevers knabb'len!
Die in een ligte toorts, zyn door zyn harp geraakt,
Die van een heillig vuur op goude snaaren blaakt,
En ons een voorsmaak schaft van 't levendig gewemel
Der eeuwige Idéén, die fierer, op hun Heemel,
Ons zinnen dwaalen doen, om 't poessele yvoor,
Dat ik, met vonk, op vonk, en enkel geest doorboor.
Giet Nectar, in myn kruik! een stroom van muscadellen!
Zo raakt het appeldom van Hespers Hof, aan 't zwellen,
En Herkules, die klooft Iöle, met zyn knots!
Wat is een Mars van gloed, op Venus lonken trots!
Als hy de zegenvaân mag op de wortels planten
Van 't blinkende Saffier der held're diamanten,
Dat in een Paerlenzee het bloedkoraal vergast,
Waar naar myn heete ziel, met duizend vlammen tast!
Anacreon.
Komt, wyngod, uit uw Cel, met Faunen, en Priapen!
En zet de hoorens op, die u de liefde schenkt!
Om dat gy al de smart der min, in vogt verdrenkt,
En ons een Paradys vergund, uit bloed te raapen.
Waar toe is Libers staf, in Bacchus vuist geschaapen?
| |
[pagina 224]
| |
Als om Silenus vol te krygen, daar hy wenkt:
Dat al te heete brand de pees der mannen krenkt,
Zo zy gestaâg voldoen, de kroezen, die steets gaapen.
De middelmaat is best, ô Vader van de lier!
Al waart gy Jupyn zelfs verwiszelt in een Stier,
Europa kwam te kort in 't plukken van de bloemen.
Schei uit met Venus kelk, die niet, als kus, op kus
Vereist, en zie, hoe ik, met ambrosyn uitblus,
Dat dart'lend huuwlyks spel, 't geen ik my schaam te noemen.
| |
Aan den lezer.Dit weinigje dat hier nevensgaat, is een overschot van de tweede Momus, die te lang vallende, niet kost geplaatst worden.
Daar by ben ik in Prosa zo verwart, als Swaanenburg in rym, om te zien, of ik door dien weg kan geraken, tot den steen der wyzen, dieze op de Beurs van Amsterdam beter begrypen, als op die van de Illustre Schoolen, die wel een klein goudmakend straaltje schynen te bezitten, maar agter den Mercurium Mercatorum zo niet konnen geraaken, als veele Amstelzoonen, die volgens de leer van H: Tresmegistus, met een leege hand beginnen, om in de zelve een waterige wind te vangen, die verdikkende, door het synpathetise vuur der begeerelykheit zo vergroft, dat ze bekwaam is, om een jonge Ezel, in een oude te volmaaken. Och! het goud teelt schoone ooren! dog alle die lange ooren hebben, bezitten nog geen goud: wil je 't niet gelooven? zo voel, ô grootste hoop van 't volk, met je eene hand, in je zak, terwyl de ander den kop klout, en hang je dan je zegel niet aan myn zotheit, zo ben je nog dolder, als ik zelver dagt, die u mits dezen verzeker, dat ik in al dit myn schryven, op niemand in het bezonder heb geoogt, maar alleen een knuppel onder de Ganzen gooi, gelyk een Boere jongen past, om de grootste schreeuwer te houden, voor den geenen, dien ik meen. Wy hebben het op leerzaam plaisier gemunt, en alle die daar smaak in vinden, worden hier mede geadverteert, dat Momus nog eens een rolletje zal op snyden, om te zien, of hy onder alle de onzekerheden, die hem voorkoomen, niet iets kan vinden, 't geen een radeloozen voldoet. Ik noode alle de liefhebbers van Neêrland, over agt daagen te gast, op een magere Franse zoep, mits dat ze elk een dubbeltjes brood mede brengen, om 'er in te brokken, want Momus slagt de meeste fynen, die doorgaans geeven, om te ontfangen; en voor de waardy van één stuiver ten minsten een ducaton aan dankzegginge verwagten. Dit gelt geen vroomen, neên, maar die het gaare schynen,
De Fyntjes, die 'er zyn, zyn altemaal geen fynen.
Te Amsterdam, gedrukt voor den Auteur, en werden uitgegeven by Adam Lobé. 's Gravenhage, L. Berkoske. Delft, R. Boitet. Uitrecht, Besselingh, Alkmaar, van Beyeren, Dordrecht, van Braam. En verders in de Steeden by de Boekverkoopers. |
|