Logo DBNL
Oerloy der ewigher wijsheit (1938)

Oerloy der ewigher wijsheit

(1938)–Henricus Suso–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende
tekstkritische noten

1Hier beghint dat ander boec. van menigherhande wonderliker 2leringhe ende van iongheren die in haren consten 3studeerden. xviij capittel.

5Een discipel der wiisheit was zoekende wiisheit der ouder ende 6ondersochder lereeren ende der vernoemder manne. Sine herte gaf 8hi vroech te wakene tot zinen heere dien ghemaket hadde ende bat 8hem, dat hiene niet en liete sceiden van desen aertrike voir dat hi 9comen / waer tote kennissen der overster ende der ghewaregher+ 10philosophien. Hier binnen alse hi van der eenen studien ten anderen 11varende was ende hi aernstelike overal sochte dat hij begeerde 12ende hiit niewerinc gevinden en conde dan een beelde ende ene 13ghelikenisse daer af, soe docht hem op enen tiit dat hi sach een 14gulden cirkel, die wonderlike groot ende wiit was ende herde 15scoenlike gheciert mit ghesteinten, in die welke sittende waren 16meesters ende scolieren van alrehande sciencien. In die voerseide 17cirkel waren twee woningen, gesceeden die ene van den anderen 18en elke van hen twee hadde sine meestere ende studente. In die 19vorste, die die nederste was, waren / meestere ende studente van+ 20alre consten die men in boeken leren mach, ende van anderen 21uutwendeghen hant ghewerke ende daer was een grote menechte 22van philosophien. Elc plach daer siinre sciencien ende der woerde 23ende der conste die hem toe behoerden. Dese scenen alle voer 24haer aenschine hebben een decsel ende alse si van groten arbeide 25verhit waren, wordense al luttel hermaect mit eenrehande zoeten 26drancke, die nochtan haren dorst te male niet en versloech, maer 27hi maecte in hem ene droecheit ende dede hem te meer dorsten. 28Doen die voirseide discipel hier alluttel geweest hadde ende hi 29des drancs ghesmaecte, zoe begonster hem qualike af te wordene, 30waerbi hi dese scole / liet ende trac ter andere woninghen waert.+ 31Die woninghe was sonderlinge schone ende geciert mit menigherande 32wonderliker picturen. Doen hi stond voer die doere vant hi daer 33dustanigen titel ghescreven: Dit is die scole vander teologien der

tekstkritische noten

1waerheit; die meester is de ewige wiisheit, die lere is waerheit, dat 2ynde ewige salicheit. Alse hi dit ghelesen hadde quam hi mit groter 3haesten ende ghinc in ghene scole ende begheerde mit allen sinen 4binnensten deser scole discipel te sine, want hi hoepte dat hi overmids 5hare comen soude te sinen begeerden ynde. In dese schole 6waren drie ordenen van studenten ende van lereren. Sulke saten 7op die aerde bi die / dore, die des smaecs derveden ende hadden+ 8hare aenschine ghekeert uutwaert tot uutwendeghen dinghen. Die 9zuete waerde, die quamen uut den monde der wiisheit, worden 10in hem verwandelt in groter bitterheit, van den welken si droncken 11worden ende begonsten op te blasene ende hem in hoverden uut 12te settene ende worden hem zelven behagende ende deeden aen 13der coninge moet ende begonsten te begherene te comen in groten 14state boven haer betamen. Uut haren monde quam alse subtile 15mele, want zi hoge ende subtile worde voertbrachten ende seiden; 16hare stemme was alse een penninc die clinct ende alse luut van eenre 17cymbalen. Der menschen oren vervuldense mit haeren woerden, /+ 18mer dat herte en roerdense niet. Vore hare aanschine stoenden 19duvele die alse zwerte more sprongen ende speelden ende thoenden 20hem menichvuldelike zetele der prelaturen ende der heerlicheit. 21Sommigen toendense gout, zilver ende grote riicheit. Sommeghen 22dedense aen lange geverwede cappen ende setten op haer hoet 23behagele bonte mutsen ende dedense enen moeyen ganc gaen. 24Si verhieven haer aenschine ende scudden haer hoede ende staken 25uut haer vingher ende openbaerden hair wiisheit mit opgheblasene 26boffen allen denghenen die daerbi leden. Ende want si daer wiisheit 27leerden ende sotteliken leefden, wordense scalkeleec vanden viant 28bespot. Alle deser pine ende arbeit was omdatse opclimmen mochten+ 29ende den menschen behagen, want hierom allene was haer studie, 30datse comen mochten tote meerder vriheit ende den noet haers 31lichamen na hare geloste vervullen ende doen haren wille sonder 32wedersegghen van yemende. Wie eest die eenen briescheden leew 33dar tornich maken? Dese discipel sach nog in dit visioen een grote 34wonder, daer men wel om lachen mochte. Eene zilveren bal viel van

tekstkritische noten

1den hemel neder ende rindelde te mids onder hen, die soe scone 2was ende zoe preciose, dat hi tot hem trac haerre alre begeerten, 3alsoe dat zien alle gherne gehadt hadden ende stondenre na, elc na 4sine vermoghen. Want hi gaf denghenen dien ghecrigen conde 5glorie ende ere. Alse desen bal een zunderlinge meester in siin /+ 6hant hadde ende hi daer omme al aertrike dore luude ende ghehoert 7was ende sine leeringhe lichte alse die sonne: vele van hem diet 8sagen ende beniiden, piinden hem mit alle hare macht den bal 9uut siinre hant te nemen. Ende alse nu scotense daerna mit scarpen 10ghescutten ende alse nu worpen zier na mit herden stenen, mer 11wat sier toe deden, zi en costens niet ghecrigen. Mer in hem zelven 12worden siis seer vertoernicht ende woirden van haers selfs ghescutte 13gewont. Doen dese bal onder hem reindelde, piinde hem een 14yegelike niet alleen dat hien ghecrigen mochte, maer dat hien na 15siinre macht den anderen uut der hant sloege ende name ende dat 16thonen mochte datten nyement dan hi en hadde; ende pynden/ne+ 17hen niet te ontdeckene, mer beheindelike te bewiindene. Onder hen 18waren wonderlike sceldinghe, grote gheroepe ende contrarie om 19desen bal. Hier uut quam verdriet ende mishagen in sommeghen 20menschen diet hoerden, want si in desen en gheen profyt en daden, 21mer haren tiit ydelic overbrachten. Sommeghe van hen hadden soe 22groten aernst den anderen met woerden onder te doene, datse 23schenen vechten alse hanen ende die ene den anderen te bescerene.

24Doe vragede die discipel dienghenen die bi hem stont, wat dit 25grote wonder ware. Doe wort hem geantwoert dat dese zilveren 26bal beteekent de openbare waerheit der heiliger scrifturen, die over 27wale / luut ende bequamelike is. Deze waerheit en wort niet van+ 28denghenen die nu siin alsoe zeer ghesocht alse si aenghevochten 29wordt, want het sciint dat luttel yement arbeit om haer te ghecrigen, 30maer een yegelike piint met alle siinre macht te proevene datse 31die andere niet en heeft. Ende in desen menense hem zelven te 32verheffene ende die andere te bedruckene. Ende om dese sake 33maken zi argumente ende wederproevingen ende wonderlike nuwe 34opinien die meer die ghene diet horen brengen in verwonderen

tekstkritische noten

1dan se hen ... vruchtbaerich, want die waerheid, die zi ontdekken 2zouden den gheenen diet horen, bemantelense in eenre onbekender 3meninghen ende mit onbekender nuheit / der woerde om een ydel+ 4ghetoen haerre const ende maken die waerheit donker ende onbekenlike. 5Onder hen waren oec sommeghe die leren wouden datse 6niet mit den werken mer in der meditacien selve geleert hadden; 7haer leren en quam niet uut den leven mer allene uut haren woerden 8ende uut natuurliken ghemerke. Want der vader boec, die men 9doe die religie groide ende die devocie bloyde te orbaren plach, 10alse die collacien der heiliger vadere die een fundament ende volcomen 11wech waren eens geesteleecs levens, die de menschen in berounissen 12siinre sonden brachten ende in kennissen siins selfs ende 13weder vonden die verloren devocie, / die hebbense versmaed ende 14verworpen ende hebben hen / ghegeven tot anderen leringhen daer+ 15si mede thonen hare sciencie ende riicheit vercrigen mogen ende 16behagelheit, daer si mit alre macht na staen. Ende al eest oec datse 17somwile hier in alluttel sien, dat en doense niet om nuwe gracie te 18ontfaene, mer om datse te bat hare begeerten voldoen mogen. 19Hem selven begerense ydeleec te voedene ende te verheffene ende 20nemen tideliken loen ende aldus siinse roekeloes haers zelfs ende 21haers evenkerstens ende der studien daer de devocie uut comende is. 22Dese boeke, daer gherechte devocie in ghescreven is, latense van 23onnachtsamheden verrotten, mer hare subtile sermoene oft andre, 24daerse eyghen ghewin mede vercrighen, die slutense op / ende+ 25legghense cuusschelike in hair scrinen ende verroekelosen aldus hen 26zelven onder enen goeden schine. Ende hier omme alse die vighebome 27mit vele bladeren, die ghene andre vrucht en heeft, zoe en 28doen zi oec alse ghene vrucht onder dat volc. Want die menschen 29die overvloedich waren in bladeren der woerde bleven dicke ondrachtich 30vander vrucht der devocien. Sommeghe vanden voirgheseiden 31studenten, alse si ghecreghen die prelature daer si na 32stonden, zo vereersaemden se haren staet ende hare manieren mit

tekstkritische noten

1gheveistheden, mer leider die vrucht en haddense niet. Ende want 2se haren pays ende hoer raste zoeken ende niet der men/schen+ 3salicheit, zoe was haer leven alte verwoerpeleec. Si trocken die 4menscen aen hem mit smekenden woerden ende maecten vriende 5omdat haer heerscap te bat ghevesticht worde. Ende wantse overmids 6eyghene minne hairs zelfs verblint waren, zoe en constense niet 7ghesien dat cnagende was die binnenste haers geesteleecs levens, 8maer allene warense sorchertich hoese hen zelven ende haren 9subiecten mochten vercrigen enen eersammen staet, al wast nochtan 10zonder die gracie Gods, opdatse alleene eersam scheenen voir die 11menschen. Dese schenen verdriven de grove doetsonden, mer des 12ocsuuns daerse of comen dies en roekense niet. Want wanneer daer 13yet / te corrigierene valt, datse van scanden niet gelaten en connen+ 14sien moetent corrigeren om den menschen te mishagene, want 15siit onsculdeghen noch ontliicsenen en connen: soe en willen siis 16zelve in haren eyghenen persoen niet doen, mer si setten voer hen 17vicarise, die cumeleec mit alle hare macht gedoen connen datse 18mit haren cleinen vinger wel doen zouden. Alse dese vycarise zien 19dat hen die sake alte zwaer is, soe laten siit altemale liden oft si 20doenre vele min toe danse sculdich siin te doene. Alse dese rectore 21dus groten misquame sien onder haer iongheren ende siit beteren 22wanen sonder haren eygenen arbeit, zoe menichvuldegense haer 23ge/bode ende maken menigherhande statute ende ordinancie ende+ 24ladense mit zwaren ontdrachleken bordenen, mer zelve en willen 25sier haren vinger niet aen doen. Die subiecte, die hieraf worden 26meer verherdt ende onwillegher, tien hare sonden aen der rokeloesheit 27haerre prelate. Want dese prelate en siin niet die eerste die 28overvaren tot haren vianden ende die alre vorste die in den striit 29vechten, mer zi zoeken ende meinen eygen ghemac ende gherief 30tideliker ghenoechten ende en merken niet dat men qualike ondevote 31menschen allene metten woerden bekeren mach, mer vele bat mit 32goeden werken ende mit heiligen levenden exemplen. Waert dat 33die prelate, die hare subiecte te doechden / brenghen willen, zelve+

tekstkritische noten

1versmaden ende verworpen alle behagelheit ende hoeverdicheit, 2cierheit ende leckernie ende hare grote costelicheit die si daghelics 3doen, ende hadden hem oetmoedelike, neder ende simpeleke ende 4zi zelve voerghingen in woerden ende in exemplen, daer si haer 5subiecte toe dwingen willen: soe soudense sonder twivel grote 6vruchte brengen ende groten orbaer doen. Mer want si vele seggen 7ende zelve niet en doen, soe siin hair woirde alse die den ale bi 8den sterte name. Ende alsoe en doense ghene vruchte, maer si 9vererghent van daghe te daghe.

10Alle dese die voirgheseit siin waren alle studente vander eerster 11ordinen in die ander woninghe. Die / ghene die vander andere ordine+ 12waren, die schenen bliven in haren staet. Die derde die biden 13meister saten ende uut sinen monde dronken saleghe wiisheit ende 14droncken werden, alsoe datse hairs zelfs ende alre dine vergaten 15ende stonden opgherecht mit herten, mit zielen, mit handen ende 16mit aenschine ende waren alsoe verswolgen inden afgront godliker 17speculacien ende in onghemetenre soeticheit ende waren vonden 18allene scouwende godlike dinghen: dese lichten overschone in dese 19werelt ende alse een bernende wase stondense opgerecht mit groten 20brande ende ontstaken mit haren brande haren evenkersten in 21der minnen Gods. Alsemen dustaneghe tot prelaturen neemt, zoe 22siinse herde orbaerleke, / want si hebben die gracie Gods ende+ 23behoerlike wiisheit.

24Alse dit die discipel mit groten aernste ghemerct hadde, zoe verwonderde 25hem herde zere, wat dit siin mochte ende alremeest dat 26van eenre waerheit zoe grote ongheliicheit was onder die menichte 27der discipulen Doe verstont hi alse ene stemme die te hem sprac 28ende seide: Die drie ordinen die ghi saecht, dat siin drie manieren 29van studenten. Die eerste maniere is vleeschelike, die dieghene 30hebben die die lettere sonder den geest hebben. Soe dese meer 31gheleert siin, zoe zi meer mit hoeverden opgheblasen siin ende hem 32zelven ende den anderen scadeleker, want si niet en zoeken den lof 33Gods, noch hairs zelfs salicheit, noch profiit der / menschen, mer haer+ 34eyghen verheffen. Die andere maniere is beestelike, die mit eenre

tekstkritische noten

1simpelre ogen zoeken in die heilige scriftuere des hem noet is tot 2haere salicheit, mer si verroekelosen de rade te volgene ende der 3geesteliker verstandenissen. Die derde maniere is geesteleke ende 4dat siin die ghene, die hem piinden mit alle hare machte tote 5volcomenheden te gherakene ende werken doechden mit groten 6aernste, op dat alsoe haere verstandenisse vervult si mit sciencien 7ende hare begeerte mit godliker wiisheit ende si alsoe toenemen 8in te minnene dat overste goet alse si toenemen in kennessen der 9waerheit. Dese smaken ende sien want die here zoete is, die hem+ 10zelven ende anderen menschen / overmids die heilighe scrifture 11brenghen tot den ghewareghen ynde ende oec van binnen vanden 12geeste Gods gewracht worden. Die discipel liet alle die andere varen 13ende begeerde mit desen sine woninge te makene ende piinde hem 14mit alle sine macht tot deser ghewareger philosophien te comene.


Vorige Volgende