Den wech des eeuwich levens

[p. 703]

Het IX. Capittel.
Oeffeninghe van de H. Communie.

HVgo seght, datter dry manieren zijn van offeranden,⁺ een van't lichaem des Heere, het tweede van een rouwich herte, het derde van een vestorven lichaem. Daer moet dan voor-gaen d'offerande der ootmoedicheydt in't herte, ende de kastijdinghe⁺ in't lichaem, om datter devotie soude zijn in't consacreren van't lichaem des Heeren. Hier om moet men 's daeghs te voren de siele suyveren met leet-wesen oft biecht, ende doen ten minsten eenighe onthoudinghe van spijse. Ten tweeden, moet men doen eenich werck der bermherticheydt tot onsen even-naesten (dat gheschieden kan niet voor hem te bidden) op dat de siele soude bekleedt worden met het bruylofts-kleedt. Ten derden, moetmen af-legghen de liefde tot eenige creature, voor hem nemende, oft in dien 't geoorloft is, doende datelijck eenich werck van verstervinge, op dat men mochte aen-doen Iesus Christus, het welck soude moghen vergheleken worden by het oorlof nemen, met welcke Iesus voor sijn passie heeft af-scheydt genomen van sijne Moeder, want sy was voor hem bijkans eenen eenigen troost. Ten vierden, moet men ten minsten doen eenich werck der ootmoedicheydt, 't welck ghelijck soude zijn de wasschinghe der voeten: 't welck oock S. Bernardus de sijne bevolen heeft.

+ Hugo de claustro animae, l. 2. cap. 23.

+ Dry manieren van offeranden.

Voor de H. Communie.

TEn eersten, bemerckt en Heere Iesus, als met⁺ sijn hof tot u komende. Maer vraeght van alle creaturen, wie hy is, te weten, den alder-machtichsten, alder-wijsten, alder-besten, alder-rechtveerdichsten Godt, den welcken mensch gheworden zijnde, soo groote dinghen voor u heeft ghedaen, ghelijck hy oock alle dinghen voor u heeft gheschapen, etc.

Ten tweeden, bemerckt hoe grooten bereydinge daer van noode is: siet wat ghy Godt om sijne weldaden schuldich zijt, gheleert door de figuren, exempelen der heylighen ende de redene, aen-ghesien alle tijtelen van Koninck, Keysere, etc. hem toekomen.

+ Wie hy is die tot u komt.

[p. 704]

⁺Ten derden, waer om ende hoe hy komt, te weten, om sy-selven volkomelijck mede te deylen, om alle mirakelen die ghy ghedaen heeft gheestelijck te vernieuwen, waer uyt ghy kondt nemen verscheyden persoonen, nu van den blinde, nu van den watersuchtighen, en van den ghichtighen mensche, ghelijck de salvinghe des H. Gheests u sal leeren, ende met sulcke begheerte tot hem gaen, om dat hy u soude ghenesen, ende als eene kleyne wereldt herscheppen, ende den H. Gheest in u binnenste vernieuwen. Siet oock hoe dier dat des spijse uwer sielen Christus ghekost heeft.

⁺Ten vierden, aen-merckt tot wien hy met siele ende lichaem komt, ende verfoeyt uwe principale on-volmaecktheden oock in 't besonder namentlijck de ghene, teghen de welcke ghy u particulier ondersoeck doet.

⁺Ten vijfden, bemerckt hoedanich dat is d'uytwerckinge van't Eerw. Sacrament, te weten, seer groot profijt, d'opperste weerdicheydt, d'opperste ghenuechte, want de siele wordt den tempel, moeder, graf, ende hemel Godts: oeffent hier de wercken des geloofs, hope ende liefde, over-loopende de sonderlinghste volmaecktheden ende wel-daden, als by exempel: Heere ick geloove dat ghy zijt die my gheschapen hebt, ende alle dinghen om my, ende siet nu komt ghy tot my, hoe en sal ick dan in u niet hopen, ende sal u uyt gheheel mijn herte beminnen, etc.

+ Waer om hy tot u komt.

+ Tot wien hy komt.

+ De werckinghe van 't H. Sacrament.

In de Communie.

⁺BEmerckt op eenen ooghen-blick de Majesteyt Godts, ende den af-grondt uwer verworpentheyt, ende omhelst den Heere met de liefde der Enghelen, Aerts-Enghelen ende Heylighen, gaende met der herten door alle de chooren, ende gheeft u gheheel over, offerende hem alle dingen, ende biedt hem veel ghelucks van alle sijne goederen.

+ De Goddelijcke Majesteyt ende onse kleynheydt.

Na de Communie.

⁺TEn eersten, moet-men een levende gheloove verwecken: Ten tweeden, verwonderinghe, verootmoedinghe, danck-segghinghe, ende om-helsinghe, op-offeringhe met vereeninghe, begheeringhen

+ Verweckt u gheloof, etc.

[p. 705]

ende bevelinge. Laet u uwe sonden ende onweerdicheyt verwecken tot de begheerte der veroodt-moedinghe: tot de verwonderinghe der vol-maecktheden Godts, tot danck segghinge aller sijn weldaden, tot d' omhelsingen der liefden Godts, sijne onghemetentheydt ende on-eyndelijcke goedtheydt. Daer na offert u selven ende alle dingen in de vereeninge⁺ der verdiensten Iesu Christi. Ten laetsten, begeert voor u ende de ghene die u bevolen zijn het ghene dat ghy wilt, niet twijfelende in't gheloof: Want die twijfelt (seght S. Iacobus) is ghelijck de⁺ bare der zee, die van den windt wordt beroert ende gedreven: Sulcken mensch dan en moet niet meynen, dat hy iet van Godt sal ontfanghen.

+ Offert u selven.

+ Iac. 1.

Ghebedt voor ende nae de Communie.

Aen-biddelijcken, alder-machtichsten, on-gemeten, ende on-begrijpelijcken⁺ Godt, ghy woont in een licht daer men niet aen-komen en kan, hoe sal dan u licht konnen over-een-komen met mijne duysternissen? ghy zijt die zijt, ende alle dinghen zijn voor u aen-schijn, als oft die niet en vvaren, ende ghelijck een druppel douws voor den daghe vallende, hoe sal hy dan komen⁺ tot u, die meynt dat hy wat is, aen-ghesien dat hy niet en is? voor u schudden de colomnen des hemels ende bedecken hunne aen-sichten; by u staen thien hondert duysent Enghelen, ende sal ick, die eenen worm ben ende gheenen mensch, vviens verkeeringhe op der aerden is, derren tot u komen? Ghy zijt den stercken, ijverighen Godt, den Koninck der Koninghen, die gheenen mensch sien en kan, ende blijven leven; wat sal ick dan doen⁺ die met ontallijcke sonden beschuldight ben aen uwe Majesteyt, die oock heden noch meer sonden souden doen, in-dien uwe gratie niet en weder-hiel mijne siele, die daer is neder-vallende ende loopende na de kudden haerder mede-gesellen, soeckende waterputten die gheen water en konnen houden, ende verlatende de Fonteyne des levenden waters. Siet dit is de on-ghetrouwe siele, die u verworpende na de heylighe bruyloft met u ghehouden in't Doopsel, heeft on-kuyscheyt ghedaen met veel minnaers, dat is,⁺ met veel creaturen, ende heeft om de liefde der selver de heylighe

+ Verootmoedinghe sijns selfs.

+ Sap. 11.

+ Beschuldinge sijns selfs.

+ Ierem. 3.

[p. 706]

in-spraken, de welcke uwe kinderen zijn, ghehaet ende ghedoodt in uwe teghen-woordicheydt, jae heeft u bloedt veracht. Ten laetsten, mijne gheboorte is my eene schuldt, mijn leven, sonde ende ellende, ende het sterven eene straffinghe. Heere mijnen Godt hoe sal ick den hemel derren aen-sien? oft konnen aen-sien? die verblindt zijnde en hebbe u niet bekent, die nochtans over al zijt, ende over al om mijnen wille werckt? Ghy hebt my soo dick-wijls van de helle verlost, ende nochtans eylaes! en hebbe ick u niet bemindt ghelijck ick schuldich was, maer ick heb aen-ghehanghen eene bedrieghelijcke creature, eenen geslaghen vijandt, op dat ick soude verliesen het leven, den troost ende salicheydt mijnder siele, (die in u alleen gheleghen was) op dat ick mijne vrijheydt, ende u die't al te boven gaet, voor eene seer verworpen sake soude verkiesen, ende verre soude gaen van u, o eeuwighen Vader, die over al zijt; ende over al heerschappije hebt. Ende moet ick niet vreesen, dat ick sal met Osa ende Bethsamiten gheslaghen worden in't ghesichte van de Arcke van u alder-heylichste lichaem? dat ick (niet hebbende het bruylofts-kleedt) sal ghejaeght worden uyt u hemelsch⁺ Avont-mael, om de verckenen te voeden, ende nochtans, o Herder mijnder siele, niet versaedt vvorden? De schaemte heeft mijn aen-sicht bedeckt. VVat sal ick, o bewaerder der menschen doen, zijnde blindt op den vvech, ghevvont in den bosch, ghichtich op⁺ het bedde? sal ick met Cain vlieden van u aen-sicht? neen ick Heere, maer komende sal ick komen by mijnen Vader, naer de fonteyne des levenden vvaters, die dorst heeft nae mijne salichheydt; tot den Herder, die soeckt het verloren schaep; ick sal komen, blindt zijnde tot het licht; gheladen ende vverckende tot den ghenen, die my soude vermaken; ick sal mijnen Vader om den halse vallen, mijnen Vader segghe ick, mijnen Medecijn, mijnen Mester, mijnen Priester, ende mijne spijse. Siet⁺ mijn leedt-vvesen is groot gelijck de zee, daer en is niemant van⁺ alle mijne gheminde, die my soude vertroosten; vvat isser voor⁺ my in den hemel, ende vvat hebbe ick voor u ghevvilt op der aerden? ijdelheyt der ijdelheden, ende 't is al ijdelheyt, maer ghy zijt mijne eenighe begeerte. O siele, siet Iesus staen aen de recht

+ Psalm. 43.

+ Toe vlucht tot Godt.

+ Thren. 2.

+ Psalm. 72.

+ Eccle. 1.

[p. 707]

handt van de kracht Godts, siet hy komt ende eenen seer grooten loon met hem. Komt ghy dan o goeden Iesu? Heere komt en vvilt niet vertoeven, vvant ghy komt om te onthalen den verloren sone; om te vermaken den vermoedden; te verblijden den ghenen, die u bedroeft; om te trecken die vliedt; om te kussen, die u eer-tijts gheesselde; om te kroonen, die u met doornen stack, om te omhelsen, die u cruyste; om levende te maken, die u doodde; om te beminnen met eene on-eyndelijcke liefde, die u haettede. VVel aen mijnen Godt, siet neder uyt den hooghen stoel uvver glorien, ende en vervvorpt my niet, die daer ben het vverc uvver handen, ghemaeckt ende her-maeckt van u, ghekocht met eenen grooten prijs, op dat ick u mach glorificeren ende draghen in mijne lichaem, ja die oock ben gevvasschen met u dierbaer bloet, ende aen u, o alder-soetsten Iesu toe-ghevvesen voor voor soo veel tranen, schamperheden, spousels ende vonnisse des doodts, die ghy al om mijnen t' vville verdragen hebt. O vvat sal ick u voor al dit⁺ vveder-gheven, anders dan my-selven geheelijck? Ick achte nu alle dinghen als dreck, om dat ick u soude moghen vvinnen; ick vville met u op de laetste plaetse sitten, om dat ick u soude moghen behaghen; ick vville mijne overste tot der doodt toe ghehoorsaem zijn, alle dinghen nemen van uvve handen. Doet met my na u vvel-behagen; en laet my buyten u niet behaghen, gheenen lof des sondaers, gheene creaturen, vviens troost my niet en kan versaden: ghy zijt alleen mijne versaedtheyt, ghy zijt allen mijn goedt. Ick bidde u verleent my dat ick my-selven ganschelijck mach besich houden tot uvver glorien, dat ick mijne naesten met alle liefde tot u mach brenghen, ende dat ick gheheel u mach zijn, ende ghy mijn; dat ick in u mach leven als in het houdt dese levens; dat ick door u mach leven, o hemelsch Manna; dat ick met u, ende om u, mach leven ende sterven, o alder-goedertierenste Lammeken. Siet ick kome tot u, ende ghy ghevveerdight u oock tot my te komen, om dat ick u soude glorificeren, om dat ick u soude beminnen, om dat ick van u soude genesen vvorden, om dat ick voor het ghene, dat voor-leden is, soude vol-doen, voor het toe-komende gratie vervverven, ende gratie verdienen is u aen-schijn tot hulp van de Heylighe Kercke ende Religieuse

+ Het over-geven sijns selfs in de Goddelijcke handen.

[p. 708]

ordenen, voor mijne ouders, weldoenders, ende die my bevolen zijn⁺ ende oock voor mijne vijanden. Ick kome by u om dat ick u soude om-helsen, vastelijck gheloovende, dat ghy vvaerachtelijck hier zijt, die alleen wonderlijckheden doet. Vermeerdert mijn gheloof, verweckt mijne hope, ontsteeckt mijne liefde. Komt, komt, komt Iesus, laet uvve ghenoechte zijn by my te zijn, ende de mijne by u te zijn. Komt mijnen alder-soetsten, alder-machtichsten, alder-wijsten, alder-bermhertichsten, alder-minnelijcksten Godt, met uwe Heylighe Moeder, met alle de Heylighe Patriarchen, Apostelen, Martelaren, Confessoren, Maeghden sonderlinghe mijne Patroonen N. ende van de welcke wy heden ghedenckenisse houden, laet hun mijn herte bereyden tot uwe wooninghe tot uwe Arcke, tabernaeckel, throon, tempel, slaep-kamer ende beddeken, dat ghy in my mooght rusten ende blijven, op dat ick u korts mach sien, ende tot u komen, u beminnen, in u branden, smilten, verteyrt ende vol-maeckt vvorden, Amen.

+ Vierighe begheerte tot Godt.

Practijcke om Godt-vruchtelijck ende devotelijck te communiceren.

⁺D'Eerste ende alder-noot-sakelijckste bereydinghe is, te doen eene oprechte ende volmaeckte biechte, waer van eens-deels gesproken is in 't eerste boeck, de welcke men soo dickwijls ende in sulcker voeghen moet gebruycken, ghelijck ons van onsen biecht vader geraden sal worden.

⁺Aen gesien dat de communie een memoriael ende gedenckenisse is van de passie ons Salichmakers, soo is't oock een goede bereydinghe, hier af sijne meditatie te doen: ghelijck oock van de gheboorte ons Heeren, oft de boodschap van de H. Maget Maria, oft vande menschwordinghe van't woordt Godts, door dien dat dit mysterie door de communie ghelijck vernieuwt wort. Och hoe grootelijcks wordt hier den sondaer verheven! ende wat eene vernederinghe is dit van den Schepper! De meditatie mach oock gheschieden van de historie van⁺ Zacheus, etc.

De derde. Wy sien dat men soo veel pelgrimagien doet

+ De Biechte.

+ Meditatie van't lijden ons Heeren.

+ Pelgrimagie tot het hooch weerdich H. Sacrament.

[p. 709]

om de reliquien der Heylighen te besoecken, ende het is seer wel ghedaen: maer waer in zijn dese te vergelijcken met dit hooch-weerdich H. Sacrament. laet ons dan hier onse pelgrimagie doen, ende om soo te spreken, tot eene waerachtighe oodtmoedicheydt, liefde, ende devotie: tot eene verwonderinghe dat den Koninck komt tot eenen armen mensch, ende Godt selve komt om versoent te wesen tot den genen, die de doodt verdient ende veel verraders stucken uyt gherecht heeft. laet ons ons verheughen, ter oorsake van soo veel ontfanghen weldaden ende dat ons verschenen is niet eenen Engel, maer Godt selve, ende dat niet met eenighe twijfelachticheydt, maer sonder achter-dencken.

De vierde. Overdenckt dat het eene maeltijdt is, ende⁺ bereydt u oversulcks met kleederen, met eenen appetijt, gheestelijcke wassinge ende eerbiedinge: lovet ende prijst den weerdt ende de gherechten: draeght mede ende bewaert 't ghene dat ghy d'uwe soudt moghen mede-deylen. Het sal den appetijt moghen verwecken, u van andere spijsen t'onthouden, ende hier om is't dat Godtvruchtighe persoonen haer ghereedt maken door eenige onthoudinge van spijse. De H. Margareta van Hungarien, ghelijck ons Surius ghetuyght, vastede daeghs te voren, te water ende te broode: den S. Stanislaus Kostka onthieldt hem daeghs te voren van sijn avont-mael: de H. Hedwigis, Hertoginne in Polen, door eene sonderlinge eerbiedinge ende liefde, was over-goten met tranen, ende viel dicwijls op hare knien voor het H. Sacrament, eer sy haer begaf tot het nutten des selfs, het selve aldus eerende: den S. Xaverius deylden het selve uyt aen den volcke op sijne knien, ende stortede dagelijcs overvloedige tranen, als oft hy eerst Priester hadde gheworden: den S. Aloysius bedanckte Godt al-machtich dry daghen voor de voorleden communie, ende vereyschte dry dagen gratie voor de toe-komende.

De vijfde. Dagelijcks devotelijc Misse hooren, ende in⁺ de selve gheestelijck communiceren, ende alsoo verlanghen ende hem ghereet maken tot de naeste communie.

+ Bereydinghe sijns selfs, als tot eene gheestelijcke maeltijdt.

+ Daghelijcks devotelijck Misse hooren.

[p. 710]

Practijcke om de Misse te hooren.

DErwaerts gaende, overdenckt dat ghy gaet ghelijck tot den berch van Calvarien, ende wat dat ghy daer sien sult, ende met wat eene devotie dat ghy aldaer teghenwoordich moet wesen. Komende in de plaetse, besproeyt u met wij-water, ende verweckt in u ee leedt-wesen der sonden. Als dan, aen bidt voor al Godt almachtich, door gheloof, hope, ende liefde, ende vernieut uwe meyninghe, segghende: Ick gheloove Heere, ende ick hope in u, ende ick beminne u uyt gantscher herten. Ten tweeden, overleght de weerdicheydt van dese offerande. Ten derden, neemt voor u eerweerdelijc u aldaer te vinden: welcke dinghen al in het na volgende ghebedeken besloten zijn.

⁺Ick gheloove u, o Koninck der Koninghen, die door eene uytnemende liefde ons waer-achtelijck u vleesch ende bloedt ghegheven hebt, ende dat onder dese ghedaenten, op dat ghy ghedurichlijck met ons soudt moghen wesen, op eene wonderbare maniere ons u-selven achter-latende, ende het selve door on-tallijcke figuren ende wonder-bare teeckenen te kennen hebt ghegheven. Ick begheere my dan te vinden in dese ghedenckenisse van u lijden, wijsheydt, moghentheydt ende goedtheyt, aendachtelijck, ende met soo groote devotie, als het my moghelijck sal wesen, met uvve Enghelen, ende met gheheel u Hemelsch heyr, t'uwer eeren, tot mijnder siele salicheydt, tot profijt van de Heylighe Kercke, ende alle de ghene, die haer-lieden aen my gherecommandeert hebben N. ende tot lavinghe ende solaes van de over-ledenen N. Gheest my hier toe gratie, o mijne eenighe hulpe Amen.

Ter wijlen dat den Priester hem ghereedt maeckt om Misse te doen, eer hy begint, overdenckt hoe dat d'Engelen daer ontrent komen, om het H. Sacrificie te vereeren, ende beschaemt u van uwe slappicheydt.

Aen den Confiteor: Over loopt in't kort uwe sonden, verweckt in u een berou, ende vernieuwt het propoost van u te beteren. Voordts daer na in het vervolgh van de Misse let op de woorden, is't dat ghy de selve verstaet, oft leest u Roosen-hoeyken, oft iet anders.

+ Ghebedt om devotelijck Misse te hooren.

[p. 711]

In't Offertorium: overleght wat u dien dach te doen staet, ende offert dat, ende weest uwe goede begheeren indachtich, ende uw oude goede voornemingen, ende vereenighet al met de verdiensten Christi Iesu.

Als men Sursum corda seght, denckt op het lijden uwes Salich-maeckers, want het is eene ghedachtenisse des selfs. Ende aen beyde de Memento, bidt voor alle de gene daer ghy in ghehouden zijt, stellende de selve in de deelen des cruys, soo voren verhaelt is.

In de Elevatie, bemerckt Christum hanghende aen de galghe des cruys, ende aen-bidt hem. Daer naer overleght wat teghenheydt dat u soude konnen ontmoeten, ende gheeft u hier in over.

Bemerckt namaels Godts weldaden, ende maect u ghereedt tot de gheestelijcke communie, biddende den Heere dat hy tot u wil komen, dat hy uwe siele wil suyveren van dese N. ende dese N. fauten, ende de selve wilt vervullen met deughden. Ten laetsten, communiceert met een vierichlijcke begheerte met den Priester.

Naer de communie bedanckt den Heere, ende biedt Godt almachtich veel ghelucks van sijne Goddelijcke volmaecktheden. Vernieuwt wederom uwe beloften ende goedt voor-nemen, ende offert Godt desghelijcks noch eens het ghene dat u te doen staet, ende in't besonder tot verstervinghe van het ghene, daer ghy u besonder examen op doet.

Ghebedt dienende om gheestelijck te communiceren.

SIet, hier stae ick arm ende ghebreckelijck aen de tafel van den grooten Koninck, ende van mijnen alder-liefsten Vader, aen uwe tafel, o Christe Iesu; ende ick gheloove u, o eeuwighe VVaerheydt, dat ghy waer-achtelijck tot het woordt van den Priester, om my te besoecken, u weerdight te komen uyt het hooghste van uvve hemelen: nochtans kennende mijne kranckheydt, ende de menichte mijnder sonden, en derre ick u niet Sacramentelijck ontfanghen; maer ick segghe met den hondertsten man, wiens knecht met verscheyden andere ghy oock verre van daer wesende, ghenesen hebt; Heere ick en ben niet vveer-⁺

+ Matth. 8.

[p. 712]

dich dat ghy binnen gaen soudt onder mijn dack, maer komt door den mondt den Priester in mijne siele. Ick bidde u wiltse toch suyveren van alle van alle hare quaden ende on-vol-maect-heden. N. ende verciertse met alle goeden ende deughden N. voedtse met u lichaem ende bloedt, op datse als een hondeken mach eten van de tafel des Heeren, ende datse vervult worden met hemelsche benedictien, het welck ghy vermooght ende dickwijls gheeft, oock soo over-vloedelijk als oft ick u met der daet ende Sacramentelijck waer ontfanghende. Dit betrouwe ick u gheheelijck ende dat ghy my niet en sult verlaten, ende datter niet en is dat my heden van u sal af-scheyden, noch tot gheender tijden. VVant ick hebbe u ghesien, ende ick heb bekent uwe groote liefde, uwe on-uytsprekelijcke bermherticheyt: ende 't en zy dat ick soo koudt ben als een ijs, soo hardt als eenen steen, oft dat ick een wildt dier ben gheworden ende gheen mensch; soo en sal ick door uwe gratie de selve niet konnen vergheten, maer ick sal in u leven ende ghy in my. Ghy sult al-tijdt mijne hope wesen,⁺ mijne blijdschap, genoechte, betrouwen, rijckdommen, liefde, rust, stilte, soeticheydt, spijse, vermaeck, bescherminghe, onderstandt, mijn verlanghen ende verwachtinghe, mijne toevlucht, mijne hulpe, mijne verkoelinghe, mijne verduldicheydt, mijne bescherminghe, mijne voor-sprake ende verantwoorden, op wien ick ghedurichlijck peyse, mijn doen ende mijn laten, ten laetsten mijnen schat, waer in alleen vastelijck ende on-beroer-lijck mijn verstandt ghewortelt is, Amen.

+ Bonav. l. 1. Stimuli.

[p. 712a]

Schiet-Ghebedekens.

DEn bermhertighen ende ontfermenden Heere heeft ghedenckenisse⁺ sijnder wonderlijckheden ghemaeckt, hy heeft spijse ghegheven den ghenen die hem vreesen.

Hoe goedt is den Godt van Israel voor de ghene die op-recht⁺ van herten zijn.

Neemt ende eet, dit is mijn lichaem.⁺

Oeffeninghe oft beraedt, van devotelijck ende dick-wijls ter H. Communie te gaen.

DEn mensch. O eeuwighe wijsheyt, o licht der herten, met hoe verscheyden ghevoelen ende exempelen worde ick verstroyt! ick en kan by my-selven niet bevroeden noch sluyten, wat my nutter is; oft dese H. Sacramenten dickwijls te gebruycken, oft door eer-biedinge selden my tot die te vervoorderen. Voorwaer uwe goedertierentheydt ende goedt-gunsticheydt noodt my, o Heere Iesu, die u gheweerdight hebt oock de creupele, blinde, krancke⁺ ende de sondaers (onder welcke ick den eersten ben) tot dese groote maeltijdt te roepen.

Ick bidde u dan, in dien dit uwen Goddelijcken⁺ wille meer behaeght, dat ghy my gratie wilt verleenen, door de welcke ick tot dit heylich avendtmael, ende hemelsch bancquet dicwijls ende Godtvruchtelijck mach gaen, ede met u, die mijne eenighe salicheydt zijt, mach vereenight worden.

Christus. Ick ben van den hemel ghedaelt, om dat ick u.l. dit hemelsch broodt soude voor-dienen, op dat de ghene, die dit broodt souden eten, in der eeuwicheydt souden leven. Ick hebbe begheert, dat in het sacrificie der Misse, soude zijn eene vol-komen ghedenckenisse mijnder passie ende liefde. Ick hebbe op den autaer des cruys in het vier der liefde willen branden, om dat ick u een soet ende aenghenaem broodt soude wesen, ende op dat ghy in my allen vermaeck soudt hebben. Waer om vreest ghy dan u daer toe te vervoorderen, aen-ghesien, dat ickse roepe: Komt, eet mijn broodt, ende drinckt⁺ den wijn dien ick u ghemenghelt hebbe; drinckt

+ Psalm. 110.

+ Psal. 72.

+ Matth. 26.

+ Luc. 14.

+ Ioann. 6.

+ Prov. 9.

[p. 712b]

ende wordt droncken, o alderliefste: want 't en zy dat ghy ghegheten sult hebben het vleesch van den Sone des menschen, soo en sult ghy gheen leven in u hebben.

⁺Den mensch. Voor-waer alder-goedertierensten Iesu, ghy maeckt hier eene ghedenckenisse van uwe wonderlijckheden, o bermhertighen ende ontfermenden Heere, op dat ghy spijsen soudt degene, die u vreesen: wat is doch den mensch, dat ghy u gheweerdight hem te roepen, met hem te banckquetteren, in hem te komen, ende uwe woon-plaetse by hem te maken? wat goederen en moeten hem niet toekomen, by den welcken gy, die zijt de fonteyne aller goedtheydt, u gheweerdight te rusten? voor-waer my dunckt dat de ghene, die soo dickwijls ghevoedt worden met het hemelsch broodt, moeten hemelsch, ende een met u ghemaeckt worden.

⁺Christus. Sy leven ende blijven in my, ende ick in hun, in dien sy hun tot dese maeltijdt, in de welcke ick ghenut worde, ende de ghedenckenisse mijnder passie wordt ghehouden, naer hun menschelijck⁺ vermogen neerstelijck bereyden. Maer ick ben de spijse der groote: groeyt dan oock, ende nu my, ende ghy en sult my in u niet veranderen, gelijck de spijse uwes lichaems, maer ghy sult in my verandert worden, ende deelachtich zijn van alle de ghene, die my vreesen.

Den mensch. Heere ick gheloove't: want aengesien ghy zijt den alder-machtichsten ende miltsten, soo en kont ghy in ons niet komen sonder ons te vercieren met de gaven uwer gratien, niemandt en kan tot u fonteyne des levens komen, ende dorst hebben tot de stinckende wateren deser wereldt: de siele, die 't gheoorloft is uyt uwen kelck, die oprechtelijck goedt is, te drincken, en heeft gheenen lust om te drincken uyt den kelck der duyvelen.

⁺Christus. Alsoo ben ick ghewoon te doen door mijne gratie: maer daer zijnder eenighe, die eten heden mijn broodt, het welck dient voor wel-luste aen de Koninghen, ende van stonden aen keeren hun met den verloren sone tot den draf der verckenen: voor-

+ Psalm. 110.

+ Ioannis 6.

+ Aug. l. 10. conf. c. 19.

+ Gen. 49.

[p. 712c]

waer aen die menschen wordt het laetste arger dan het eerste; want ick worde bedwongen mijne plaetse, dat is, de siele den duyvelen over te gheven, die ick tot soo grooten prijse ghekocht hebbe, om dat ick ghe-eert ende in haer ghedraghen soude worden: want mijne wel-luste is te zijn met de kinderen⁺ der menschen.

Den mensch. Daer om Heere, vreese is daer te komen,⁺ op dat ick in den dach uwer gramschap, voor my-selven gheene gramschap en soude vergaderen, want ick ellendich ende kranck ben: noch ick en kan mijne vijanden niet wederstaen.

Christus. Hier toe hebbe ick dese tafel in uwe teghenwoordicheydt bereydt teghen de ghene, die u⁺ verdruckten: want die my devotelijck ontfanghen, gaen van dese tafel als vier-spouwende leeuwen, schroomelijck oock aen den duyvel: ende daerom, 't en valt niet swaer aen den ghenen, die begheert hem te weder-staen. Want indien iemandt aenmerckt, dat ick met hem ben, en sal hy met David niet moghen segghen: In dien de leghers tegen my⁺ staen, mijn herte en sal niet vreesen. Stelt my by u,⁺ ende laet eens-ieghelijcks handt teghen my vechten. Voor-waer daer en is gheen stercker behulp teghen alle de bekoringhen, sonderlinghen des vleeschs, wiens pijlen vierich zijn, ende met het welck den strijdt altijdt onseker is: de begheerlijckheydt, den wortel van allen quaedt wordt vermindert; want ick alleen versade de hongherighe siele met goederen, ende late de rijcke met ijdele handen wech-gaen: alleen brandt der wel-lusten wordt ghebluscht; want ick gheve hun het broodt welck allen vermaeckt ende smakelijckheydt in syselven besluyt; want mijnen Propheet heeft waerachtelijck gheseydt: wat is sijn goedt, ende wat is⁺ sijne schoonheydt, dan het koren der uyt-verkorenen, ende den wijn voortbrenghende maeghden?

Den mensch. Maer soo veel wereldtsche bekommeringhen verstroyen ons in sulcker voeghen, dat sy ons beletten tot u te komen, als wy wel souden⁺ begheeren, ende ghemerckt dat uwe plaetse ghemaeckt is in vrede, soo en kan u den dienst niet aen-

+ Prov. 8.

+ Rom. 2.

+ Chrys. ho. 61. ad pop. Antioch.

+ Psal. 26.

+ Iob. 17.

+ Zach. 9.

+ Psalm. 79.

[p. 712d]

ghenaem zijn, als het herte ende gemoet verstroyt is, ende seer qualijck konnen wy met het bruyloft-kleedt komen tot u, Koninck der Koninghen, ende Heere der Heeren.

⁺Christus. Den mensch moet sy-selven eerst beproeven, ende alsoo van mijn broodt eten, ende van mijnen kelck drincken; want die eet ende drinckt on-weerdichlijck, eet ende drinckt het oordeel voor sy selven. Maer dese beproevinghe vereyscht, dat ghy suyver zijt van groote sonden, ende dat ghy voor soo veel als de menschelijcke kranckheyt toelaet, u bereydt tot soo grooten gast, ende soo groote maeltijt. Noch my en kan geen sake meer mishaghen dan te hooren dese ontschuldingen, die ick soo openbaerlijck verworpen ende verstooten hebbe.⁺ Ick hebbe eene hoeve, ick hebbe eenighe jocken ossen ghekocht, ick hebbe eene huys-vrouwe ghetrouwt, ende daerom en kan ick niet komen, het is my seer verdrietich achter een-ieghelijck ghestelt te worden, ende het is eene groote onweerdicheyt, dat by sommighe gheene sake met mindere neersticheydt ende sorghvuldicheyt en wordt ghedaen, dan tot mijne tafel te komen, ende te nutten het broodt der Enghelen: sy vinden tijdt voor alle anders saken, ende daer en is noch tijdt, noch stondt, voor de alder-meeste ende weerdichste: men spoedt hem om te gaen naer de merckt, naer den koophandel, tot het spel, tot klappen, tot jocken, ja oock al waer't sake dat men gaet om sijnen naesten te helpen, ('t en zy den noodt oft ghehoorsaemheydt daer toe praemt) 't is een groote on-weerdicheyt, dat men my, die hunnen gast ben, verlate: my die uyt het opperste der hemelen ghekomen ben, om dat ick hun soude spijsen, vermaken, ghenesen, ende my-selven gheheel soude gheven. Souden sy ten huyse van eenen vriendt soo willen ghehandelt worden? met soodanighe goedt-gunsticheydt onthaelt worden? met alsulcke onbeleeftheydt verlaten worden? sout ghy uwen vriendt willen raden, aen-ghesien datter soo veel goedts met my komt; dat ick soo veel quaedts door mijne teghen-woordicheydt verdrijve; ghemerckt dat het my soo ghe-

+ 2. Cor. 11.

+ Luc. 14.

[p. 712e]

noechlijck is met u te zijn tot den eynde des wereldts: ter contrarien, soo droeve om sien, dat mijne tafel ijdel is, ende veracht wordt; soudt ghy hem raden dat hy selven tot my, sijnen Heere ende Godt soude komen? Maer hy heeft sijne saken te doen: seght my doch, wat weerdigher sake heeft hy dan my te ontfanghen? hy heeft voorsichticheydt van doen: wat is hem profijtelijcker, dan dat hy my by hem hebbe, die ben d'eeuwighe Wijsheydt, ende den Enghel van den grooten Rade? Hy heeft sterckte⁺ van dien, en ben ick niet uwe kracht ende stercheydt? en wercke ick niet alle dinghen in een-iegelijck? Ia dit is het hemelsch broodt, op dat soo iemandt van dit eet, niet en sterve: ende ick en vergeve hier niet alleenlijck de voorleden sonden, maer beware oock van de aenstaende; ende eyghene den mensch mijne verdiensten. In der waerheydt, dit is de oorsake waer om de wijsheydt des wereldts (die voorwaer dwaesheyt is) haer selven bedrieght, sonder my gaen men ter oorlogen, men neemt raet⁺ sonder my, daer ick nochtans ben den Heere der heyr-legheren: ick alleen doe verdwijnen de wijsheydt der wijsen, ende en helpe den radt der goddeloosen niet. Moyses mijnen dienaer en dede alsoo niet; die niet en heeft willen leyden het volck, al was hem dat door my bevoelen, het en waer dat ick voor den legher soude gaen, ende den leydtsman wesen in sijne teghenwoordicheydt. In dien dan sonder my gheenen raedt, gheene macht, geene voorsichticheydt en is, en sullen de ghene, die my verlaten, van my niet verlaten worden, ende hunnen wech en sal die niet sonder voor spoedt zijn?

Den mensch. O Verlosser, met reden moeten wy vreesen, als wy ghekomen sullen zijn tot het eynde onses levens, dat ghy u niet gheweerdighen en sult tot ons te komen, aenghesien wy gheweyghert hebben tot u te komen. Moghelijck wordt den sondaer met dese recht-veerdighe straffe ghestraft, soo dat hy die ghesondt zijnde, u niet en heeft willen ontfanghen, als een-ieghelijck hem af-valt ende hulpe-loos light, oock van u worde verlaten.

Christus. En doe ick dit niet met goeden rechte,

+ Ioann. 6.

+ Isaiae 29.

[p. 712f]

aenghesien ick soo dick-wijls verworpen ben gheweest: want hoe veel mijne Predicanten ende dienaers roepen soodanighen mensch tot my? ende nochtans hoe veel zijnder, die herdtneckich ende onbesneden van herten, wederstaen den H. Gheest,⁺ ende der goeder in-spraken? Ick stae, ick kloppe, ende begheere met eene begheerte den Paesschen met hun te eten; maer door dien dat de wereldt, het vleesch, hun oock op d'andere sijde noodt, worde ick dickwijls verworpen, ende worde nouwelijcks in 't laetste verhoort ende in-ghelaten, ende nu in-ghelaten zijnde, worde van stonden aen uyt-ghejaeght. O ellendighen mensch! wat sult ghy verantwoorden, als ick u in den dach des oordeels uwe ondanckbaerheyt sal verwijten? als ick u vraghen sal, waer om hebt ghy my de fonteyne dese levenden waters verlaten? waer in heb ick u misdaen, oft waer in hebbe ick u moeyelijck geweest/ Ick hebbe u vriendelijck ghenoodt ende gheseydt: Komt drinckt, ende koopt sonder gheldt, sonder eenighe manghelinghe, ende hoe dickwijls hebt ghy mijn avendtmael versmaedt? ick hebbe u ghevoedt met mijn vleesch ende bloedt, ick hebbe u omhelst, ende hebbe u ghegheven den kus des vredes, ja ick hebbe my selven u gelevert, maer door mijne goetheydt ende door uwe boosheydt ben ick verworpen gheworden, ende ghy zijt dolende ghegaen in den wech uwer begheerten. Wasser moghelijck iet anders dat u te doen stont, dan dat hy my sout behaghen? dat ghy my soudt soecken uyt gantscher herten, dat ghy my soudt soecken, ter wijlen dat ick ghevonden kost worden? Nu komt ghy, op dat ick u soude ontfanghen in de eeuwighe tabernakelen die dickwijlder uwe gheslagen vijanden, dan my, niet alleenlijck en hebt ontfanghen, maer die oock met groot perijckel tot u ghenoodt: hoe dickwijls om eenighe sonden te vol-brenghen, hebt ghy veel gheleden ende ghearbeyt? ende ick ben uyt mijnen throon, uyt mijnen tempel, den welcken ghy-lieden zijt, ghestooten gheweest, ende nu wilt ghy een deel met my hebben, ende aen mijne tafel u verheughen.

+ Luc. 22.

[p. 712g]

Den mensch. Och hoe dickwijls sal ick my in der eeuwicheydt bedroeven, in dien ick u mijnen Godt ende Heere niet en sal ontfanghen hebben? hoe sal ick van u derren eyschen om te komen in u rijck, in dien ick het mijne hier voor u sal ghesloten hebben, om 't selve voor den vijant open te doen? O Heere mijnen Godt, ick worde met schaemte overgoten als ick over-peyse uwe on-ghemetene liefde, met de welcke ghy als eenen reuse u verheught, om te loopen eden wech, om uyt het opperste der hemelen,⁺ tot eenen wenck der Priesteren in hunne handen te dalen, ende tot my te komen. Ick schame my, dat ick soo dicwijls in de ooren mijnder herten gehoort hebbe uwe lieflijcke stemme: Doet open mijne suster, mijne bruydt, mijn hoofdt is vol van dauwe, ende mijn gevlochten hayr vol van droppelen des⁺ nachts. Wat sal ick doen, oft wat sal ick u antwoorden, als ghy tot my sult segghen: Siet ick stae aen de deure, ende ick kloppe, indien iemandt mijne⁺ stemme hoort ende de deure open doet, ick sal tot hem komen, ende het avendt-mael met hem eten, ende hy met my?

Christus. Bemerckt daerenboven mijne Heyligen, met hoe veel wakens, met hoe veel ghebeden, met hoe veel suchten sy den wech voor my bereydden: in dien sy aten, in dien sy droncken, de tranen liepen hun af, ende menghelden hunnen dranck met tranen, om dat sy, die nutteden het broot der Engelen,⁺ ghedwonghen waren te eten den draf der verckenen: alleen vertoeven was hun te langh, door het welck sy ghedwonghen wierden mijne tafel te derven: allen vertoeven was hun te kort, ende allen arbeyt licht, als sy aten ende droncken aen mijne tafel.

Den mensch. Eylaes Heere! eylaes ellendighen mensch, dat ick ben, die uwe liefde niet en praemt, ende den honger niet en port: maer die tot u kome, moghelijck om dat my mijne eere ende fame daer toe dwinght, de ghewoonte my verweckt, al is't dat mijne siele eene walghinghe heeft van dit aldersoetste manna; hierom ghevoedt met u vleesch, haecke ick na den vleesch-pot van Egypten, ende ghelaeft met u dierbaer bloedt, peyse ick op den

+ Psal. 16.

+ Cant. 3.

+ Apoc. 5.

+ Psal. 101.

[p. 712h]

pot van Babylonien: vermaeckt met uwe omhelsinghe, mijne siele ongerust ende onghebonden, die spoedt haer om on-kuysheydt te verdrijven, ende te boeleren met veel vremde minnaers. Waerom gaen wy doch van't aensicht des Heeren? waer om hebben wy u, onse salicheydt verlaten? waer om vergheten wy u, o Iesu, ende uwe on-ghepaelde liefde? en is't voor ons met goedt u aen-te-hanghen, ende met grooten vrede te smaken, hoe soet dat ghy zijt? te gaen tot uwen autaer, tot u, die onse jonckheyt vernieuwt? dat wy in u blijven, ende ghy in ons? want⁺ ghy hebt gheseyt: Die mijn vleesch eet ende mijn bloet drinckt, die blijft in my, ende ick in hem. O aldersoetste woordt: Ghy in my, ende ick in u? O hoe groote veranderinghe! Ghy in my, ende ick in u! O hoe groote liefde! ghy in eenen verworpen mest-hoop, ende ick in u, het opperste goedt! O wonderlijcke veranderinghe! Ghy in my, ende ick in u! wat kan ick meer begeeren⁺ oft verhopen? voorwaer ghy besoect ons in uwe salicheyt, om te sien de goetheyt uwer uytverkorenen.

⁺O Heere, stelt ende druckt u ghelijck eenen seghel op mijn herte, gelijc eenen segel op mijnen arm. Ick sal uwes met ghedenckenisse ghedencken, ende ick en sal inder eeuwicheyt van uwe gheboden niet afwijcken.⁺ Ghy hebt my getrocken in de koordekens van Adam in de banden der liefde. Wie sal my scheyden van uwe liefde? Wie sal my voortaen wederhouden, dat ick gheroepen zijnde, ter bruyloft niet en soude komen, oft dorst hebbende, niet en soude gaen tot de fonteyne, als eenen verloren sone tot mijnen vader, siec ende kranc tot den medecijn, oft als eene bruyt tot den bruydegom ende de begheerte mijnder siele? Ick bidde u wilt my niet verworpen door u rechtveerdich oordeel, maer in dien ick vertoeft heb, in dien ick spader heb open ghedaen, indien ick vergeten heb mijn broodt te eten: ick en sal't voordt-aen niet meer doen, maer ick sal dickwijls ende eer-biedelijck my verthoonen in uwe tegen-woordicheyt,⁺ noch ick en sal sonder gratie niet weder-keeren, maer mijne handen sullen droppen van de eerste myrrhe dat is, van verstervinghen, ende mijn herte sal tot u spreken, ende mijne siele sal u aen-hanghen, ende uwe rechte handt sal my ontfanghen.

+ Ioann. 6.

+ Psalm. 105.

+ Cant. 8.

+ Oseae 11.

+ Cant. 5.

[p. 712i]

Eene andere oeffeninghe voor de H. Communie, waer door de siele van onsen Salich-maker, ende onsen Salich-maker desghelijcks van de siele genoodt wordt: met een verhael van verscheyden wel-daden, tijtelen, ende mirakelen in het Heylich Sacrament, met wercken van berouw, danck-segghinghe, over-gheven sijns selfs, gheloof, hope ende liefde.

BEmerckt, dat men naer elcken sin, oft sententie, een weynich ghelijck sijnen aessem her-halende, over-legghen moet, dat men ghelesen heeft.

Ten tweeden, is't by aldien dat d'affectie oft beweghinghe vereyscht, dat ghy noch langher soudt blijven op het selve, doet dat vrijelijck.

Ten derden, bemerckt dat dese oeffeninghe kan gheschieden, 't zy in het laetste van de Misse des daeghs te voren, eermen ter H. Communie gaet, oft wel dat men tot dien eynde communicere, oft in sijne kamer 's morgens oft 's avents, ghelijck hier beneden bewesen sal worden, maer besonderlijck in de Misse.

's Son-daeghs.

Christus noodt de siele. Komt tot my alle, die arbeyt⁺ ende belast zijt, ende ick sal u vermaken. Allen het⁺ ghene dat my den vader heeft ghegeven dat komt tot my, ende den ghenen, die tot my komt, en sal ick niet verworpen.

De siele noot Christum, als haren Schepper. Wat is den⁺ mensch, dat ghy sijns ghedachtich zijt, oft den sone des menschen, dat ghy hem besoeckt. Want het is al, als een droppelken des eemers, ende als een aesken⁺ der waghe. Ende het is al, als oft het niet en waer in uwe Goddelijcke teghen-woordicheyt, als niet, ende als ijdelheydt is 't van u gheacht. O lief-hebber der menschen, o alder-machtichsten Heere Godt, die my geschapen hebt, ende alle dingen om mijnen t'wille, ende soo wonderlijck u hebt willen verborgen in dit Sacrament onder dese gedaenten:

+ Matt. 11. v 28.

+ Ioan. 6.

+ Psalm. 8.

+ Isaiae 40.

[p. 712k]

in der waerheydt ghy zijt saecht-moedich ende oodt-moedich van herten! Tot u heeft mijn herte⁺ geseyt, mijn aensicht heeft u versocht, u aensicht sal⁺ ick Heere versoecken. Seght tot mijne siele, ick ben uwe salicheyt, ende weest mijns genadich. Verhoort my, ghy die daer zijt de hope, vande gantsche werelt.

⁺Ick heb ghearbeyt in mijn weenen ende suchtinghe:⁺ ick sal alle nachten mijn bedde wasschen, met mijne tranen sal ick mijne rust-plaetse begieten. Ick hebbe gesondight tegen den hemel ende voor u. Och oft ick noyt van uwe geboden afgeweken en hadde! Wanten is 't my niet goet mijnen Heere, ende mijnen Godt aen te hanghen? u alleen te soecken; tot u alleen te versuchten, van den welcken my alle dingen ghekomen ende af-ghedaelt zijn? Wat sal ick u wederom gheven, die mijns gedachtich hebt geweest,⁺ als ick uwes vergeten hadde, dien duysentich duysent dienen, ende thien-mael hondert duysent staen neffens hem, ende wiens knechten niet telbaer en⁺zijn. Ghy aensiet d'aerde, ende doetse beven, ende houdtse hangende met uwe machtighe handt. Ick love ende dancke u, o machtighen Godt, voor alle uwe weldaden, ende dat in de vereeninge van alle de danck-seggingen, die uwe alder-heylichste siele, o soeten Iesu, van het beghinsel haerder scheppinghe ghebruyckt heeft, ende noch ghebruyckt, ende uwe H. Moeder, ende lieve Heyligen ghebruycken.⁺Ick gheloove vastelijck, dat in dit H. Sacrament waerachtelijck is u lichaem ende bloedt; want ghy⁺ hebt gheseyt, o eeuwige wijsheydt dat dit u lichaem⁺ is, ende hebt dat my ghegheven; ende oversulcks ick stelle allen mijn betrouwen in u, ende bevele u,⁺ allen het ghene, dat my aengaet. Ick beminne u, uyt gheheelder herten, uyt gantscher siele, uyt gheheel mijn verstandt ende uyt alle mijne krachten: want van u, in u, ende tot uwer eeren is het al. Ick verlanghe duysendt-mael naer u, dien oock d'Enghelen verlanghen te aen-schouwen, van wiens schoonheydt de sonne ende mande hun verwonderen. O Heere Iesu, wanneer sult ghy komen? wanneer sult ghy my verheugen? wanneer sult ghy my⁺ versaden? O mijnen Godt, o Godt mijnder herten,

+ Psalm. 28.

+ Psal. 33.

+ Berouw.

+ Psalm. 6.

+ Dan. 7.

+ Psal. 103.

+ Geloof, hope ede liefde.

+ Over-geven.

+ Teghenwoordicheydt Godts.

+ Versuchtinge tot Godt.

+ Vereeninghe.

[p. 712l]

ende mijnen al! dat ick door d'oneyndelijcke ende honich-vloeyende kracht uwer liefden, verslonden worde, op dat ick door liefde, die ghy my bewesen hebt mach sterven, want ghy tot mijnder liefde, u gheweerdight hebt de doodt te sterven.

'S morghens wacker wordende, verhaelt dit wederom, naer uwe ghewoonelijcke ghebedekens. Overleght in't beginsel van de Misse, met wat eene vierighe liefde, dat het betaemt dat ghy uwen Salich-maker ontfanght, als wesende, by exempel, uwen Schepper, oft uwen herder, uwen verlosser, etc. Ten tweeden, over-denckt de woorden, met welcke uwen Salich-maker u noodt; Ten derden, de woorden met de welcke de siele van hare sijde het selve doet; ende ghebruyckt d' affectien die in dese oeffeninghe ghestelt zijn; Ten vierden, vernieut de selve somwijlen door den dach.

'S maen-daeghs.

Christus noodt de ziele. Siet ick stae voor de deure, ende ick kloppe, is 't dat iemant mijn stemme hoort⁺ ende de deur open doet, tot dien sal ick ingaen, ende ick sal met dien het avendt-mael eten, ende hy met⁺ my. Ick ben eenen goeden herder, ende kenne mijne schaepen: ende ick kome uyt het alder-hooghste der hemelen, op datse het leven souden hebben, ende dat over-vloedelijcker.

De siele noodt Christum, als haren herder. O mijnen herder, ende behoeder, o eeuwighe wijsheydt, ende alder-sekerste waerheydt, die my voedt ende onderhoudt, ende alle dinghen om mijnen t'wille; ende boven dien verandert hier het broodt in u lichaem ende bloedt, op dat ick soude moghen leven, ende in u verandert worden. Daer staet van u gheschreven:⁺ Als eenen herder sal hy sijne kudde voeden, in sijne armen sal hy de lammerkens vergaderen, ende in sijnen schoot sal hy die op-heffen; die vol ende bevrucht zijn sal hy selve dragen. Soeckt, ende besoeckt dan uwe schaepkens, ghelijck eenen herder doet sijne kudden; als hy is in't midden van sijne veriaeghde ende verstroydde schapen. Weydt die ende leydtse in vette weyden, op de verheven bergen van Israel.⁺

+ Apoc. 3.

+ Ioan. 10.

+ Isaiae 40.

+ Psal. 56.

[p. 712m]

⁺Mijn herte is bereydt, o Godt, mijn herte is bereyt; laet uwe stemme luyden in mijne ooren, want uwe stemme is soet, ende u aensicht schoon, o alder-schoonste, onder die gheboren der menschen. Want wat ben ick verwachtende, anders dan u, o Heere? Maer, ick schame my, o Godt, mijn aensicht op te heffen tot u, want ick met veel-der-hande vrijers ghebouleert hebbe: ick hebbe ghearbeydt in mijne suchtinghe, etc. als boven.

+ Cant. 2.

's Dijns-daeghs.

⁺Christus noodt de siele. Siet uwen Koninck komt tot u, rechtveerdigh, ende Salich-maker. Hy is arm, ende sit op eenen esel, ende op een veulen der eselinnen jong, waer is mijne eet-plaetse, daer ick het Paesch-lam met mijne discipelen mach eten?

⁺De siele noodt Christum, als haren Koninck. O Koninck der Koninghen, ende Heere der heyr-krachten, die my tot het gheloof gheweerdight hebt te roepen, achterlatende soo veel duysenden; ende alhier in 't⁺ H. Sacrament soo wonderlijck de ghedaenten, sonder haer substantie hebt willen bewaren. Verbeydende heb ick u verbeydt, o Heere, ende ghy hebt uwe ooghen op my gheslaghen, ghy die daer zijt het verlanghen van het hemelsch Ierusalem. Ghebenedijdt⁺ is hy, die daer komt in den naem des Heeren. Weest onsen hulper des morghens, ende onse salicheydt in den tijdt ter tribulatien. Want nae⁺ u hebben wy verwacht, komt Heere, ende en verbeydt niet langher, ontbindt de sonden van uwe geslachten.⁺ En weest niet gedachtich onser oude boosheden, maer weest mijns ghenadich; want ghy zijt mijnen Koninck, die toe-seynt aen Iacob salicheden.⁺Stet op, waer om slaept ghy Heere, staet op, ende en verstoot my niet tot den eynde toe. Waerom keert ghy u aensicht af van ons, waer om vergheet ghy onse armoede, ende onse tribulatie? Ick hebbe ghearbeydt in mijne suchtinghe, etc. als boven.

+ Zach. 9.

+ Marc. 14.

+ Psal. 39.

+ Matth. 11.

+ Isaiae 33.

+ Psal. 78.

+ Psal. 43.

's Woens-daeghs.

⁺Christus noodt de siele. Komt ende eet mijn broodt, ende drinckt den wijn, die ick u ghemengelt hebbe.

+ Prov. 9.

[p. 712n]

Alle ghy dorstighe komt tot de wateren, ende die⁺ gheen ghelt en hebt komt met spoedt, koopt, ende komt, koopt sonder gheldt, ende sonder eenighe wisselinghe, wijn, ende melck. Eet vrienden, ende⁺ drinckt, ende wordt droncken alder-liefsten: Want⁺ met begheerten heb ick begheert dit paesch-lam met u te eten.

De siele noodt Christum, als haren alder-mildtsten vriendt. O alder-mildtsten Heere, die u geweerdight hebt genoemt te worden, ende te wesen onsen vriendt, ende broeder: ende voor-waer mijnen vriendt, die my u selven teenemael ghegheven hebt, die my tot penitentie ende uwe vriendtschap gheroepen hebt: ende hier even-wonderlijck werckt door de ghedaente, als door de substantie selve: die ons allen het ghene, dat ghy van uwen Vader ghehoort hebt, kennelijck ghemaeckt hebt. Wat is den mensch, dat ghy hem groot acht, oft waer toe stelt ghy u herte op hem ghelijck den hert begheerte heeft tot die fonteynen der wateren, alsoo heeft mijn⁺ siele begheerte tot u, o Godt, mijn siele heeft dorst ghehadt tot Godt die levende fonteynen, wanneer sal ick komen, ende open-baren voor d' aenschijn Godts? Mijne tranen hebben mijn broodt gheweest dach ende nacht, om dat ick u verlaten hebbe de fonteyne der levender wateren, ende hebbe voor my gheborsten putten ghegraven, die gheen water en⁺ konnen houden. Ick hebbe ghearbeydt in mijne suchtinghe etc. als boven.

+ Isaiae 59.

+ Cant. 2.

+ Luc. 22.

+ Psalm 41.

+ Ierem. 2.

's Donder-daeghs.

Christus noodt de siele, als sijne bruydt. Doet my open⁺ mijne suster, mijne vriendinne, mijne duyve, mijne onbesmette, want mijn hooft is vol dauwe, ende mijn⁺ hayr-vlechten vol druppelen der nachten: Staet op, haest u, mine vriendinne, mijne duyve, mijne schoone, ende komt, vertoont my u aensicht. Ick sal u trouwen in der eeuwicheydt, in recht-veerdicheyt, in 't oordeel, ende in bermherticheydt, ende ontfermenissen.⁺ Ende ick sal u my trouwen in 't gheloove, ende ghy sult weten, dat ick den Heere ben.

+ Cant. 5.

+ Cant. 8.

+ Oseae 2.

[p. 712o]

⁺De siele spreeckt Christus aen als haren Bruydegom. Ick ben op-gestaen om u open te doen mijne alderliefste; mijne handen hebben gedruypt van myrrhe, ende mijne vingers waren vol van de alderbest myrrhe. Komt o mijnen alderliefsten bruydegom, die u geweerdight hebt my te roepen tot desen staet van uwe kinderen: ende hebt willen alhier soo wonderlijc wesen, geheel in de gheheel Hostie, gheheel oock in het alderminste deelken der selve, door eenen geestelijcken ende wonderbaren vont, op dat wy niet na den vleesch en souden leven: maer in u, wiens ghenoechte ende sonderlingh vermaec, is te wesen met⁺ de kinderen der menschen. Och hoe soet is, o Heere, uwen gheest, die om de soeticheden, die in u zijn, aen ons uwe kindren te verthoonen, vervult ende versaet ons met het broot uyt den hemel gesonden;⁺ 't welck in hem heeft alle soeticheyt, ende alle lieflijckheyt van smake! Komt o Heere in u huys, in uwen tempel welcken is mijne siele, die ick u duysentmael⁺ op-ghedraghen hebbe. Gaet uyt, ende besiet ghy Dochters van Ierusalem den Koninck Salomon in sijne croone, waer mede hem sijne moeder gecroont heeft op den dach van sijnder bruyloft, ende in den dach van sijns herten blijdschap.⁺ Maer eylaes, o soeten Iesu, waerom sult ghy als eenen vremdelinck wesen op d'aerde, ende als eenen reysenden man afwijckende, om te herbergen, komt mijnen alder-liefsten, ende neemt uwe woon-plaetse by my, treckt my na u, ende ick sal loopen na den⁺ reuck van uwe salven. Want niemant en kan tot u komen, 't en zy sake dat hy van u getrocken worde.⁺ Ick hebbe gedoolt als een schaep dat verloren was, maer ick keere nu weder om uyt gheheelder herten. Keert u tot my, ende worpt achter uwe rugge alle mijne sonden: ick hebbe ghearbeydt in mijne suchtinghe, etc. als boven.

+ Cant. 5.

+ Prov. 8.

+ Sap. 12.

+ Cant. 3.

+ Ierem. 14.

+ Cant. 1.

+ Psalm. 118.

'S vrij-daeghs.

⁺Christus noodt de siele. Staet op, staet op, ende sit o Ierusalem, ontbindt de banden van uwen hals ghy ghevangene dochter van Sion: want dit segge ick, die uwen Heere ben: voor niet zijt ghy ghekocht

+ Isaiae. 52.

[p. 712p]

geweest; ende sonder ghelt sult ghy verlost worden. Want ick hebbe u met eenen grooten prijs gekocht, op dat ghy my alle eere sout bewijsen, ende my sout draghen in u lichaem. Ick hebbe u ghekocht niet⁺ met verganckelijck gout oft silver, maer met mijn dierbaer bloedt. Ende hier-en-boven mijne stieren⁺ ende ghemeste beesten zijn gedoot, ende alle dingen zijn bereyt, komt ter bruyloft. Wat hebbe ick u konnen doen, dat ick niet gedaen en hebbe? Want wat is⁺ mijne goetheyt, oft welcke is mijne schoonheyt dan de terwe der uyt-verkorenen, ende den wijn die maeghden voordts-brenght.

De siele spreeckt Christum aen, als haren Verlosser. O onuytsprekelijcke liefde! op dat ghy den knecht soudt verlossen, soo hebt ghy o Heere u over gelevert ende de doot gestorven! o Iesv, alder-milsten Verlosser die uwen verworpen dienaer met u dierbaer bloet, hebt willen rantsoenen ende op al-sulcke maniere hier wesen, dat al is't dat de H. Hostie gedeylt worde, u lichaem nochtans niet ghedeylt en kan worden, ende dat, op dat ick mijn herte van u niet ghescheydt oft ghedeylt en soude hebben. Aensiet my ende weest mijns ghenadich, noch en veracht my niet, Godt mijnen Salich-maker, mijne siele heeft⁺ naer u verlanght des nachts, ende tot u waecke ick in den morgen-stont. Mijne siele heeft dorstich gheweest naer u, ende hoe menich-vuldelijck dorst naer u mijn vleesch, in't woest ende onbewandelt landt. Tot u hebbe ick mijne handen uyt ghereckt; want mijne siele is in uwen teghen-woordicheyt, als eene aerde dorre ende droogh sonder water. Ontfermt u mijnder Godt, naer uwe groote bermherticheydt.⁺ Ontfermt u mijnder, want ick ben alleen ghelaten arm ende ellendich. Ende waer sal ick my keeren⁺ van u aen-schijn, o mijnen Vader, ende mijnen verlosser van mijne vijanden, die op my verbittert zijn? Vwe ben ick, maeckt my salich, want uwe⁺ recht-veerdich-makinghen heb ick versocht. Ick hebbe ghearbeydt in mijne suchtinge etc. als boven.

+ 1. Pet. 1.

+ Matth. 22.

+ Zach. 9.

+ Psalm 62.

+ Psalm. 50.

+ Psalm 24.

+ Psalm. 118.

'S sater-daeghs.

Christus noodt de siele. Komt in mijnen hof mijne⁺

+ Cant. 3.

[p. 712q]

suster, mijne bruydt, ick hebbe mijne myrrhe ghemaeyt met mijne kostelijck specerijen; ick hebbe mijn broodt ghegheten met mijnen honich, ick hebbe mijnen wijn ghedroncken met mijn melck.

⁺Staet op, haest u mijne vriendinne, mijne duyve, mijne schoone, ende komt; want den winter is nu voor-by ghegaen, den reghen is over-ghegaen, de⁺ bloemen zijn ghesien in ons landt: Komt van Libanus mijne bruydt, komt van Libanus, ghy sult ghekroont worden.

De siele noodt Christum, als haren Vader, die haer alle glorie sal gheven. O Vader der toe-komende eeuwe, o⁺ mijnen verheffer ende salicheydt! Och hoe overtreffelijck is uw ervenisse! Hoe groote saken hebt ghy ghereedt ghemaeckt voor de ghene, die u vreesen ende beminnen, o mijnen Godt, die in mijne teghenwoordicheydt sulcke eene tafel bereydt hebt teghen alle de ghene, die my vervolghen; die u gheweerdicht hebt hier by ons te wesen, onder beyde de gedaenten gheheel; ende neder te dalen, oock tot het minste teecken ende stemme van eenen qualijcklevende Priester; ende dat om mijnen t'wille: Verleent my, dat bidde ick u, dat mijne spijse zy, uwen Godlijcken wille te volbrengen. Ende is't byaldien,⁺ dat ick dese gratie voor u aenschijn gevonden heb, dat ghy my u-selven hebt gegheven, soo thoont my u aensicht, dat ick u kennen mach, ende vinden, na den welcken mijne siele grootelijcks verlanght: ende hoe worde ick benouwt tot der tijdt, dat dit geschiede? Vertoont my uwe glorie, ende ick sal salich wesen. Weest uwes verloren schaepken gedachtich, o goeden herder, o alder-minnelijcksten Vader, en vergeet uwen verloren sone niet. Ick bekenne wel, dat ghy my niet van doen en hebt, ende dat ick u niet profijtelijck oft nut en ben: maer ghy weet wel (soo ick hope) o Heere, dat ick u beminne, ende dat ick ghedurichlijck naer u versuchte. och hoe bemint zijn uwe tabernakelen Heere der heyr-krachten!⁺ Mijne siele verlanght ende flouwt nae de voorhoven des Heeren: ick hebbe ghearbeydt in mijne suchtinghen, etc. als boven.

+ Cant. 2.

+ Cant. 4.

+ Psalm. 22.

+ Exod. 33.

+ Psalm. 83.

[p. 713]

Schiet-Ghebedekens.

DAer en is gheene andere natie soo groot, die sijne goden⁺ heeft hem soo by-komende, ghelijck onsen Godt teghenvvordich is alle onse ghebeden,

Eene ghedenckenisse sijnder vvonder vvercken heeft hy ghemaeckt,⁺ den bermhertighen ende ghenadigen Heere, spijse heeft hy ghegheven den ghenen die hem vreesen.

O heylighe maeltijdt, al vvaer Christus ghenut vvordt, vvaer⁺ ghedachtenisse ghehouden vvordt van sijn bitter lijden, de siele vvordt vervult met gratie, ende ons vvordt eenen pant ghegheven van de toe-komende glorie.

+ Deut. 4.

+ Psalm. 110.

+ Ghebedt van de H. Kercke.