Den wech des eeuwich levens

[p. 589]

Het XXXVI. Capittel.
Van den thiensten middel om de meditatie ende hare begeerten te vermeerderen, oft van de weldaden Godts, met welcke hy ons noodt tot de volmaecktheydt.

Voor-stellinghe der plaetse, ghelijck in't beeldt.

Ghebet, als voren.

HEt 1. point Bemerckt ten eersten, dat den mensch⁺ van Godt door sijne weldaedt van niet geschapen is na sijn beeldt ende ghelijckenisse, ende dat hy daer-om niet vry en is, gelijck het jonck van eenen wilden esel, maer dat hy Godt moet onder-worpen ende gehoorsaem zijn, niet alleen sijne geboden, maer oock sijner werckinghen ende in-spraken in-dien, hy sijn ampt wel wilt bedienen? want hier toe is hy van den Heere gheschapen, wien hy gheheel toe behoort. Laurentius Iustinianus seght: D' ingheborene redene⁺ roept, dat een-ieghelijck hem Godt soude onder-worpen, van den welcken hy heeft, dat hy is; sal dan de bijle glorieren teghen den ghenen die daer mede snijdt, oft sal de sage verheven worden teghen hem, daer die afghetrocken wordt? gelijck oft de roede opgeheven wierdt teghen den ghenen, die haer opheft. Ten tweeden, over-leght de wel-daet van de mensch⁺ woordinghe Christi ende onse verlossinge, ende dat wy ghekocht zijn met eenen grooten prijs, met het bloet van het onbevleckt Lam, om dat wy hem souden⁺ glorificeren ende draghen in ons lichaem. Ten derden, hoe wel dit groote dinghen zijn, nochtans worden die seer verlicht, in-dien wy aen-mercken, dat Godt ons van de eeuwicheydt af heeft verkoren⁺ door het beghinsel der wereldt, op dat wy sijne kinderen ende vaten ter eeren souden zijn, ende dat hy daer toe middelen heeft gheordineert, ende dat hy ons, soo haest als wy gheboren waren, ghebrocht heeft tot het heylich Doopsel, in de heylighe Kercke heeft op-ghevoedt, ende in de oprechte Arcke ghestelt, dat hy ons de heylighe Sacramenten heeft ghegeven, om dat wy souden zijn een uytver-

+ Den mensch is Godt onder-worpen door de scheppinghe.

+ Laurent. Iust. l. 3. c. 5

+ Door de verlossinghe.

+ 1. Pet. 1.

+ Door de verkiesinghe tot de eeuwighe glorie.

[p. 590]

koren gheslachte, een heylich volck, het volck der⁺ verkrijginghe, ende om dat wy sijne deughden souden verkondigen. Alder-bermhertichsten Godt wat sal ic uwe eeuwighe goetheydt weder-gheven, ick die my gheroepen sie tot u gheloof ende gratie, ter wijlen datter andere ontallijcke veel geboren worden ende sterven in de Heydenschap ende ongeloof? ende sal 't my voor alle dese dingen swaer zijn de deughdt t'aenveerden, welck is, de schoonheydt, salicheyt, fraeyheyt, rijckdom ende de glorie mijnder siele? sonderlinge ter wijlen ghy my niet alleen soo groote dringhen en hebt gegheven, maer oock noch veel meerdere belooft hebt, altijdts thoonende den hemel, den stoel uwes rijcks, onsen loon, ende daer-en-teghen verborghende de helle, want ghy hebt liever bemindt te worden, dan ghevreest.

⁺Het 2. point. Bemerckt hoe dickwijls ghy sult konnen ghebruycken dat woordt tot de Romeynen in't derde: Wy zijn om niet gerechtveerdight door sijne gratie. Hoe dickwijls hy u door sijne Goddelijcke bermherticheydt, soo langhmoedelijck tot penitentie heeft verwacht, ende al gaender op elcke ure veel duysenden verloren, hy heeft u nochtans gespaert, om dat uwe siele kostelijc was in sijne tegenwoordicheyt.⁺ Ten tweeden, overleght dese woorden: Het heeft hem belieft, die my ghescheyden heeft van het lichaem mijnder moeder, ende heeft my door sijne gratie gheroepen, om dat hy sijnen Sone in my soude openbaren, op dat ick het Euangelie soude predicken: ende voeght dit tot eene geestelijcke roepinge, door welcke ghy uyt t midden van eene quade natie ende de boose werelt gheroepen zijt tot het oprecht paradijs ende salicheyt op der aerden, tot eene Apostolijcke manier van leven, ende den sekersten wech der salicheydt. Waerachtelijck sal een-ieghelijck sy-selven toe-voeghen het woort van Mardocheus:⁺ Eene kleyne fonteyne is ghewassen tot eene groote riviere, sy is verandert in een licht ende sonne, ende heeft over-ghevloeyt tot seer veel wateren. Want Heere soo haest als uwe stemme ghehoort is in mijne ooren, siet soo zijn my t'samen met de selve alle goederen ghekomen, ende seer veel gratien zijnder ge-

+ 1. Pet. 2.

+ Wy zijn om niet door Gods gratie rechtveerdich ghemaeckt.

+ Galat. 1.

+ Esther.

[p. 591]

vloet uyt de zee uwer bermherticheyt. Ten derden,⁺ bemerckt seer veel andere besondere wel-daden der naturen, dat ghy gekomen zijt van goede ouders, dat ghy ghekreghen hebt goede meesters, mede-gesellen, ende noodt-druft, dat hy u soo veel creaturen heeft ghegheven tot vermakinghe ende noodtsakelijckheydt. 'T welck den H. Basilius seer wel vervolght in de eerste Homilie: Hy heeft ghemaeckt (seght hy) van niet, dat wy souden zijn, ende heeft ons voort-gebrocht uyt het binnenste der aerden, hy heeft uyt-gheleydt d'elementen, hy heeft tot onsen dienste gegeven alderhande beesten, om onsen t'wille zijn de regenen, de sonne, de berghen, ende veltachtighe landen schoon verciert, om onsen t'wille loopende rivieren, springen uyt de fonteynen, etc. Wat sal ick nu seggen alder-liefsten Vader, indien ick bemercke, hoe groote ende veel on-gevallen ende perijckelen ander over-komen, ende vande welcke ghy u geweerdight hebt my alder snootsten sondaer te bewaren ende verlossen? maek ick en soude dese dingen noch soo groot niet achten, 't en waer ick saghe, dat⁺ die quamen van eene oneyndelijcke liefde vande eeuwicheydt, ende die noch voor niet. Siet hoe leelijck dat het is, Godt niet willen weder-gheven wederkeerighe liefde, maer die te geven eene slechte creature, ende door sijne eyghene liefde van het opperste goedt ende de deughdt N. af-ghekeert te worden.

Het 3. point. Bemerckt ten eersten, dat den dienst Gods (gelijck S. Augustinus seght) daer inne meest⁺ ghelegen is, dat de siele Godt niet ondanckbaer en⁺ soude zijn, want d'ondanckbaerheydt is van Godt seer ghehaet, gelijck wy dat oock aen de menschen sien, ja sy is soo seer van Godt ghehaet, dat hy als van binnen geraeckt zijnde met droefheyt der herten, seght door Isaias: Ick hebbe kinderen op-ghevoedt⁺ ende verheven, ende sy hebben my versmaet. Siet oft hy alsoo niet met reden van u en kan klagen, indien ghy sijne H. inspraken veronachtsaemt. Alsser thien melaetste ghesuyvert waren, ende maer eenen en bedanckte, soo seyde Iesus: Zijnder niet⁺ thien en gesuyvert, ende waer zijn de neghen, daer en is maer desen vremdelinck ghevonden, die Godt

+ Besondere weldaden Godts

+ Alle Godts weldaden komen uyt eene on-eyndelijcken liefde.

+ August.

+ De ondanckbaerheyt mishaeght Godt.

+ Isaiae 10.

+ Luc. 17.

[p. 592]

glorie gaf. Ghy zijt van den Heere ghesuyvert, wacht u dat ghy ondanckbaer niet en verworpt sijne leeringhe, ende niet en volght d'exempelen sijnder deughden. Ten tweeden, bemerckt na het segghen⁺ van S. Bernardus, datter niet en is welck soo seer belet dat ons gebeden niet verhoort en worden als d'ondanckbaerheydt. Wat is d' oorsaeck, seght hy, dat Godt ons daer wy sonder op-houden bidden, smeecken ende begheeren, niet en verhoort, die hy soo groote ende onverdiende gratie te voren heeft uyt-ghereckt? ende Bernardus andtwordt, 't en is niet berispelijck, dat wy begheeren: maer de begheerte en wordt niet volbracht, om dat wy ondanck baer⁺ bevonden worden. Den selven seght in 't sermoon op het boeck der Sanghen: Ondanckbaerheydt is vijandt der sielen, verijdelinghe der⁺ verdiensten, verstroyinghe der deughden, verlies der weldaden; ondanckbaerheydt is eenen versenghenden windt, verdrooghende voor haer selve de fonteyne der Godtvruchticheydt, den dauwe der bermherticheydt, den vloedt der gratien. Siet dan, aen-ghesien den Heere u soo groote weldaden geeft, ende die tot geenen anderen eynde, dan om dat ghy hem door de deught soudt vereeren ende dienen, hoedanichlijck ghy hem behoort toe-ghedaen te zijn, ende te verghelden aen soo grooten Majesteyt. Ten ⁺ derden, bemerckt ten eersten wat daer noodich is tot danckbaerheydt, te weten, niet alleenlijck te segghen, Heere, Heere, maer sijnen wille te doen, want wat dancksegghinghe sal 't konnen zijn, indien d'eeuwighe goetheyt met de lippen wordt, geeert, ende met de wercken onteert? Ten tweeden, dat hy voor u neemt, waerachtelijcken de Godelijcke goetheyt om niet te dienen, op dat ghy soud⁺ moghen segghen: Ick sal u ghewillichlijck offerhande doen, ende ick sal uwen name belijden, want die goet is, ende want ghy my hebt verlost uyt alle tribulatien.⁺ Ten derden dat ghy u-selven soudt op offeren met eene groote begeerte om alle swaricheyt ende benautheden, die u van Godt soude moghen toe-ghesonden worden, ghewillichlijck t'ontfangen, ende met eenen u-selven geheelijck over-geven

+ Bern.

+ Serm. 52.

+ D'ondanckbaerheydt belet dat de gratie Godts tot ons kome.

+ Wat de danckbaerheyt van ons vereyscht

+ Psalm. 53.

+ De danckbaerheyt vereyscht een milde offerande sijns selfs.

[p. 593]

om weder-om berooft te worden van alle de selve weldaden, in dien 't hem belieft. Want indien wy soo veel goedts van sijne handt hebben ontfangen, waer om en souden wy het quaedt niet ontfanghe? Laet ons hem in alles bedancken, ende offeren een offerhande des lofs, ende betalen aen den Alder-hoochsten⁺ onse beloften: want eene offerhande des lofs, seght hy, sal my vereeren, ende daer is den wech, door welcken ick u sal toonen de salicheydt Godts. Want door dese danckbaerheydt wordt Godt meest ghenoodt om sijne misterien t' openbaren, die ghebenedijdt is in der eeuwicheydt.

+ Psal. 49.

Ghebedt voor de VVeldaden.

MYne siele (Heere mijnen Godt) maeckt u groot, om dat ghy u ghevveerdicht hebt my aen te sien uyt den hoogen stoel uwer glorien. VVant Heere wie ben ick, dat ghy mijns soudt gedachtich wesen, ende hoedanich is het huys mijns Vaders: Ick sal u mijnen Godt ende Koninck verheffen, ende ick sal uwen naem ghebenedijden in de eeuwe der eeuwe. Ick sal u alle dagen ghebenedijden, ende ick sal uwen naem loven in de eeuwe der eeuwe. Komt ende hoort alle die Godt vreest, ende ick sal vertellen, hoe groote dinghen hy mijne siele heeft ghedaen. Van der⁺ eeuwicheydt heeft hy my gheordineert van den ouden tijdt, eer d' aerde ghemaeckt was, ende siende my in de ghemeyne ende onsalighe gesteltenisse van de kinderen van Adam, besmet door de erf-sonde der verdoemenisse onder-worpen, heeft hy my uyt ontallijcke by naer duysenden verkoren voor het beghinsel der wereldt, ende heeft my eer ick was, van der eeuwicheydt bemindt, ende als ick nu begonst hadde te vvesen, ende ick dit licht aensach heeft hy my verlicht met het waerachtich licht, ende de sonne der rechtveerdicheydt is voor my op-ghegaen; daer veel andere met eene ontijdighe doodt zijn wech-ghenomen, heeft hy my ghebracht tot de gratie des Doopsels, des gheloofs, ende in den schoot der heyligher Kercken, ende heeft my ghevoedt met het vleesch ende bloedt van sijnen Sone: ende nochtans, o alder-goedertierensten Vader, wist ghy van der

+ Prov. 2.

[p. 594]

eeuwicheydt wel met hoe veel sonden ick u som-wijlen soude verstooren, hoe dick-wijls ick u wederspannich soude zijn. Maer uwe liefde heeft mijne quaedtheydt verwonnen, u vier heeft mijne koude verwonnen, uwe goedertierenheydt heeft mijne sonden verwonnen. Ende wat isser eeuwighen Vader, dat my sal konnen scheyden van uwe liefde? hoe en sal ick niet gheerne ghehoorsaem zijn uwer geboden, ende doen allen uwen wille? en sal ick niet volghen de deughdt ende voetstappen van uwen⁺ alder-liefsten Sone? Mijne siele ghebenedijdt den Heere, ende al dat binnen my is, sijnen heylighen name. Ghebenedijdt mijne siele den Heere, ende en wilt niet vergheten alle mijne vergheldinghen, die ghenadich is aller uwe boosheden, ende geneest alle uwe sieckten, die van de doodt u leven verlost, ende noodt u met bermherticheydt ende ghenadicheden. VVant Heere indien ghy ons niet en hadt gheholpen, noch daghelijcks en bewaerde; luttel min soude onse siele in der hellen gewoont hebben: maer uwe handen, die my gheschapen ende ghemaeckt hebben, die hebben kracht ghedaen, ende hebben my van mijne vijanden verloste, sy hebben my met alle ghebenedijdinghe vervult; want al dat ick⁺ geschapen sie, dat zijn uwe gaven, met de welcke ghy my noodt, om dat ick u soude dienen: vvant ghy en hebt die niet geschapen om uvven't vville, oft om de schepselen selve, maer om datse uvve uytverkorene, ende desghelijcks uvve uytverkorenen u souden dienen. Ende ick en moet die niet min achten, om dat die aen andere oock gemeyn zijn; vvant dat is voor my eene seer groote vvel-daden aen eenighe menschen ghedaen, ende dies te meer, hoe sy dat min bekennen oft u ghebenedijden. Ende boven al bedancke ick u, om dat ghy aen ons hooft, Christus Iesus ghebenedijdt, verleent hebt te voeghen sijne menschelijckheydt met het Goddelijck VVoordt, ende hem ghegheven de kroone der schoonheydt, op dat hy soude zijn den Koninck der Koninghen, ende Heer der Heeren. Insghelijcks voor alle de gaven aen hem ghegheven, van vviens over-vloedicheydt vvy allegader medeghedeylt hebben. Desghelijcks bedancke ick u voor alle de vvel-

+ Psal. 102.

+ Alle gheschapen dinghen nooden ons tot Godts dienst.

[p. 595]

daden, die ghy met uvve milde handt ghegheven hebt aen de alder-reynichste⁺ Maghedt Maria, ende voor dat ghy haer verkoren hebt tot eene Moeder van uvven Sone, ende ghestelt boven alle Enghelen. Ick bedancke u oock voor de ghetrouvve Engelen, die hun Prinschap hebben door uvve gratie behouden: voor de Heylighen die tot den eynde toe hebben volherdt om uvven't vville, ende hebben over hen selven ende de vvereldt ghetriumpheert: ten laetsten bedanck ick u voor alle rechtveerdighe ende on-rechtveerdighe, die ghy met uvve grootdadighe gratie hebt voor-komen, ende u noch gevveerdicht dagelijcks te voor-komen. Vvant Heere ghy zijt vveerdich, dat u hemel ende aerde ghebenedijde,⁺ ende al datter inne is, ende dat alle dinghen vertellen uvve glorie. Och, och! oft ick alsoo leefde dat het u noyt en beroude van uvve mildtheydt aen my bevvesen, ende dat ghy niet vergramt en vvordet om de boosheydt mijnder ghiericheyt, ende u aensicht van my niet en verberghde. VVest gedachtich Heere⁺ dat ghy desen vvijngaert mijne siele hebt ghebrocht uyt Egypten ende uyt de duysternissen van Egypten; dat ghy vervvorpen hebt seer veel volcken, ende dese mijne siele gheplant hebt; dat ghy leydts-man van hare vveghen hebt ghevveest, ende die ghestelt hebt op uvven heylighen berch, in de H. Kercke, ja oock in eenen gheestelijcken roep. Ick bidde u door uvve onghemeten liefde, en vvilt niet toe-laten, dat ghy vervvacht hebbende van der eeuvvicheydt ende gehopt hebbende vvijn-druyven, ick u nu voortbrenghen soude vvilde druyven; dat ghy van my soudt segghen⁺ 't gene ghy eertijdts seydet van het uyt-verkoren volck: ick hebbe⁺ u gheplant eenen uyt-verkoren vvijngaert, alle vvaerachtich saet, hoe zijt ghy my verkeert tot den quade ghy vremden wijngaert? Ick bidde u laet dese uwe gramschap van my keeren, ende en siet mijnen wijngaert noyt verwoest, op datter de distelen ende doornen niet enne ene wassen: maer laet mijne siele zijn ghelijck eenen besproeydden hof, bloeyende van deughden, ghelijck een hout dat gheplant is neffens de loopende wateren, dat u vrucht mach gheven op sijnen tijdt, op dat het niet en gheschiede als ghy komt, ende niet vindende eene vrucht van op-

+ Danck-segghinghe voor de wel daden die de Heylighen Godts ontfanghen hebben.

+ Psal. 68.

+ Godt heeft ons als eene uyt-verkoren wijngaert gheplant.

+ Isaiae 5.

+ Ierem. 2.

[p. 596]

⁺rechte deughdt, ghy my soudt vermaledijden (ghelijck ghy ghedaen hebt aen den vijgh-boom) ende dat niemandt gheene vrucht meer van den selven en sie. Heere ghebenedijdt de vrucht uwer handen mijne siele, op dat sy u t'allen tijden mach ghebenedijden, nu door oprechte deughdt ende Godtvruchticheydt, maer in der eeuvvicheydt met lof ende lof-sanghen ende sangers ende vierighe liefde. Amen.

+ Matth. 21.

Pracktijcke om Godt te dancken voor de VVeldaden.

TEn eersten, Godt dickwijls des daechs dancken van alles, sonderlinghe in de Misse ende ondersoeckinge der conscientie.

⁺Ten tweeden, herdencken de sonderlinghe weldaden op eenighe Feest daghen van den jare, ghelijck met siet in't ghemeyn ende openbaer gheschieden in de H. Kercke; ende oock den dach onser gheboorte, oft den naesten daer aen voor de gratie van't doopsel houden voor feestdach, ende vieren die met biechten, ten H. Sacrament te gaen, aelmoessen te doen, ende oeffenen andere Godtvruchtighe wercken.

Ten derden, is't oock eene profijtelijcke pracktijcke, ende dat sonderlinghe des Son-daechs, alle ure eene weldaedt te ghedencken, ende Godt loven, ende beginnen alsoo op der aerden een hemelsch leven.

⁺Ten vierden, men moet niet alleenlijcken danckbaer zijn voor groote, maer oock voor de minste wel-daden. Waer om S. Franciscus ghewaer wordende eenige insprake, bleef oock midden op de strate staen, ende danckte Godt, ende neemt dit oock voor eene sonderlinge gratie dat ghy Godt kont dancken.

⁺Ten vijfden, neemt waer dat alle tghene dat ons van iemandt toe-komt, Gode moet toe gheschreven worden, op dat Godt en autheur van alle goedt, alle liefde ghegheven worde, ende en verstaet dit niet alleenlijck van voor spoedt, maer oock van teghen spoedt. Want eenen medecijn, die snijdt ende brandt, en is niet onprofijtelijcker dan den medecijn die strijckt ende verkoelt. Wat sullen wy dan beter in 't herte konnen dra-

+ Danckbaerheyt voor de gratie des Doopsels

+ Danckbaerheydt voor groote ende kleyne weldaden.

+ Voor al dat ons overkomt.

[p. 597]

ghen ende met den monde uyt-spreken, ende met de penne schrijven, dan Godt lof, oft Deo Gratias? daer en⁺ kan niet korter geseydt, noch blijdelijcker gehoort, noch grooter verstaen, noch profijtelijcker ghedaen worden.

+ August. epist. 27. ad. med.

Schiet-Ghebedekens.

GHebenedijdt mijn siele den Heere, ende al dat in my is⁺ sijnen heylighen name.

Ghebenedijdt mijn siele den Heere, ende en wilt niet vergheten⁺ alle sijne vergheldinghen.

Wat sal ick den Heere wederom gheven voor al dat hy my⁺ ghegheven heeft?

Komt ende siet alle die den Heere vreest, ende ick sal vertellen⁺ hoe groote dinghen den Heere mijne siele heeft ghedaen.

De bermherticheden des Heere sal ick in der eeuwicheydt⁺ singhen van gheslachte tot gheslachte, sal ick verkondighen uwe waerheydt met mijnen mondt.

+ Psal. 101.

+ Ibidem.

+ Psal. 115.

+ Psal. 65.

+ Psal. 88.