Het hart naar boven. Religieuze poëzie uit de zeventiende eeuw

De Waerzeggende herder. Eerste herderskoutaant.

Inhout
De herder David, vol van 's hemels geest en drift,
Voorspelt in 't veltgedicht de zuchtende Hebreeuwen
Den grooten Goël, die den aerdkloot van 't vergift
Des hofdraeks schuimt, den wensch der afgeloopene eeuwen.

Langs deeze beek, in dit bosschaedje, door dees dalen
Plagh herder David met zyn geiten om te dwaelen,
In stilte luisterscherp naer zyn besnede fluit,
Terwyl de weêrgalm op de naeste heuvels stuit.
Hier zong hy van den helt, die in toekoomende eeuwen
De kudden weiden zou. dees toevlucht der Hebreeuwen
Verrukte zynen geest. gy weet het, dennenwout
En beukeboomen, van Godts handt hier zelfs gebout.
Men ziet zyn ruispyp noch aen deeze takken hangen,
De gladde schorssen, vol gesneên van zyn gezangen.
De schelle wiltzang, die met blydschap in 't geboomt
Zich hooren laet, vertelt, als 't beekje, dat hier stroomt,
Des herders oude min aen d'omgelege streeken.
By deeze ruigte, daer van bloet de dorens leeken,
Bevocht hy zege, en hing den rossen leeuwenhuit
Aen eenen olmboom op. de woutbeer, heet op buit,
(Vliedt knaepen, wat ge moogt) brult bliksemende uit d'oogen
Den herder tegen; 't vee staet styf en onbewogen
Voor 't borstelige hooft en voor den ruigen schoft.
Maer 't monster, door de vuist verscheurt, bezwykt en ploft
Met eenen slagh, in 't gras. de kop wordt opgehangen
Aen een verhevene eik. pryst, herders, met gezangen
Den overwinner, die alle ongedierten dwingt,
En kranst zyn strydbaer hooft. dat gy gulhartigh zingt
Door alle beemden, dat ge uw vee met vrê moogt dryven
In koele schaduwe, is zyn' krygsmoet toe te schryven.

[p. 297]

 

Maer, dappere kampioen, trê langzaem voort, niet ras

 

Een spikkelige slang schuilt hier in 't lange gras:

 

En 't is vergeefs gevloôn naer afgelege streeken.

30

Die heeft haer boos vergift ook, wydt en zydt ontsteken.

 

 

 

In 't hol van deeze rotse ontspringt en ruischt een bron,

 

Bezoomt met gras en mosch en veil: de zomerzon

 

En haere straelen plagh de herder hier t'ontduiken,

 

De koelte zoekende in de lommer van de struiken.

35

Hier troostte hy, den draek ter naeuwer noot ontvloôn,

 

Al 't lant, als Godts profeet, met deezen hemeltoon:

 

‘Zaegt ge ooit, o steenen, zaagt ge, o vochtige landouwen,

 

Dees slang in haere kracht, gy zult ze ook eens beschouwen,

 

Gedoodt en plat getreên van een' Hebreeuschen helt.

40

Dan zal geen adder, dan geen slang meer schaên op 't velt.

 

En gy, o jongeling, dien Godt de latere eeuwen

 

Belooft heeft, heilant der godtvruchtige Hebreeuwen,

 

Daeg eenmael op, met 's volks bekommernis belaên.

 

Och! leefde ik, dat ik uw triomfkoets achter aen

45

Mogt volgen, met myn' zang, al 't lantvolk most my wyken,

 

En ik den zangprys zelf van Amazias stryken,

 

Die, Moses allernaest, elk met zyn veltliet tart.’

 

 

 

Dus vrolyk zingende en verrukt van tong en hart

 

Wiegt hem de beek in slaep door 't ruischen van haer stroomen;

50

En 't pas geloken oog ziet onder 't lieflyk droomen

 

Den helt, den jongling, die den draekenkop vertreedt.

 

‘Dit's Goël,’ roept een stem; ‘als menschenvleesch hem kleedt,

 

Zal dus zyn opslagh zyn, en hy by jongelingen

 

Zoo schoon, als d'uchtentstar in onze hemelkringen

55

By andre lichten, als een reizige appelboom

 

By ander boomgaerthout. als hy, elk wellekoom,

 

Al 't lant zal zeegnen, zult gy, herder met gezangen,

 

Met giften, als een hooft der lantjeugt, hem ontfangen.’

 

 

 

Dit ziet, dit droomt hy, dien, ontwaekende met schrik,

60

Het godlyk beelt begeeft in eenen oogenblik.

 

‘Waer blyft ge, Goël?’ roept hy, als voor 't hooft geslagen,

 

‘Verwachte ik u vergeefs? of schept uw geest behaegen

 

Myn' geest, vast uitgestrekt, met ydle hoop te voên?

 

Moet ieder, als een' Godt, u eedt en hulde doen,

[p. 298]

65

Wat vliedt ge dan? of heeft geen godtheit welgevallen

 

In slechten herderszang, 't vermaek van bosch en stallen?

 

Doch myn gezang, ook laeg, behaege uw hoogheit niet,

 

Noch hemelsche eeuwige geboort, gy echter, ziet,

 

Gy zyt gedient met myn belofte en offeranden,

70

Meer dan met wierookgeur, uit heet gerooste landen,

 

Eer zal 't de bergen ten weêrzyde aen 't donker dal,

 

Het dal aen schaduw, eer een rots aen waterval,

 

Den waterval aen schuim en sterk gedruisch ontbreeken,

 

Eer uw gedaente uit myn gedachten wordt gestreken,

75

O jongling, blank en root, die met uw kruisbanier

 

Tien duizenden braveert; wiens lokken, krul van zwier,

 

De raven tarten met haer' zwarten glans en luister;

 

Wiens oogen, simpel, als der duiven, en niet duister,

 

Gewasschen schynen in Siloës waterbadt,

80

En glinstren, als 't gesteent, in 't priesterkleet gevat;

 

Wiens lippen, enkel bloet, met mellek zyn betogen,

 

Of met den honigh, die den rotsen wordt ontzogen.’

 

 

 

Oprechte herder, wat gewest heeft in dien oort

 

Uw dwaelen niet gezien, uw klaegen niet gehoort?

85

Gebergte en dalen zyn getuigen van uw zuchten.

 

Vertoeft ge in bosschen of te velde in d'ope luchten,

 

't Is bosch en velt en lucht, dat grooten Goël meldt;

 

Den Goël, dien gy by d'aeloude helden stelt,

 

By Amrams zoon, die, tot der stroomen ongenade

90

Gedoemt, de hertogh wert van ons geslacht, maer spade;

 

Of by den heilant, die het ommezwervend volk

 

Droogs voets geleidt heeft door den afgeloopen kolk

 

Van Judaes lantstroom, en den doortoght afgetekent

 

Met zoo veel zuilen, als 'er stammen zyn gerekent.

95

Beschout uw oog by dagh 't alkoesterende licht,

 

By nacht de starren, dus besluit ge altoos uw dicht:

 

‘Voor Goël moeten zon en maen en starren wyken

 

Voor zyn volmaektheit wykt zelf Adam, schoon hy blyken

 

Van 's Scheppers schoonheit draegt, door smet noch vlek onteert,

100

En naer Godts wezen van Godts vingren gebootseert.’

 

 

 

Als Jesses zoon dus zwerft door 't Palestynsch geweste,

 

Raekt hy aen d'oevers der Jordaen ten langen leste,

[p. 299]

 

En berst nae diep gepeins in deeze zuchten uit:

 

‘De stroom, de wint is stil, het dal slaet geen geluit;

105

Men hoort in 't mastbosch niet den blyden morgenzanger.

 

Alleen myn boezem gaet van duizent zorgen zwanger,

 

Vol hoope en vreze. doch de tuinman hoopt op ooft,

 

De wyngaertman op druif, op aeren, milt belooft,

 

De maeier, ieder knaep op jongen van zyn kudden,

110

Ik, Goël, op uw komst. laet al het aerdryk schudden,

 

Als gy den hemel scheurt met zynen blaeuwen trans;

 

Dael neder, en verlicht de werelt met uw' glans.

 

Dael haestigh neder, o volschapenste aller menschen.

 

Geen nootlot dwarsboome ons in dit rechtvaerdigh wenschen.

115

Geen onweêr stoor' de vreugt van deezen hoogen dagh.

 

De zon trê vrolyker ten bedde uit, dan zy plagh,

 

Om als een reus, een helt, haer renperk af te loopen.’

 

 

 

Dus plagh de herder zyn verlangen aen te noopen,

 

Terwyl hy dwaelt door velt en wildernissen heen,

120

Dien Goël na zyn tyt zou met den voet betreën.