Het hart naar boven. Religieuze poëzie uit de zeventiende eeuw

A.B.C. Ketting-Lied op des Achtsten Psalms stemaant.

Achteloosheid in waarheids-kund bejaghen,
Of in 't verzuim van kennis raad te vraghen,
Eilaas, maakt dat wy licht-verleibaar zijn,
En onbedacht toestemmen valsche schijn.

Baat-schijn van wellust, faam, gheld, hoghe staten,
Bekoort elk heil-lust onverzaad te laten
Inwendigh: om uytwendigh zoeken lust
In waanghoed, dat ons lijf en ziel ontrust.

Choor-zang de juecht zo d' oude zongen zingen:
Noch zuighling leertmen lieven ydel dingen:
Landswijze breit yl eers en gheld-zuchts fuik.
Eilaas natuur ontghelt ghewoonts misbruik.

Doling in kund der dingen rechte waarde,
Hier sneven doet, in al wat wy aanvaarden:
Des waanghoeds schijn-heil, eindt al in ghequel;
Zo wert de zond haar zellefs straf en hel.

Eerdsche lust moet lust-volghers al bedroeven,
In 't overlasten van natuurs behoeven:
Des buik-slaafs, bierlaers, ghailer menschen loon,
Is armoe, krankheid, onbenoeghen, hoon.

[p. 19]

Faam-jacht wind-vang.

 

Faamjacht, het ydelst aller valscher ghoeden,

 

Doet doch de meest gheachte meest verwoeden:

 

Die waaght en slijt, zijn tijd, zijn gheld, ja meer,

30

Ook lijf en ziel, om lof en ydel eer.

Ghiericheid wast, zo 't gheld wast, onverzadigh:
Zy is, als Nijd, haar dienaars onghenadigh:
Zijn schats ghenot, hy, met zijn naaste, derft:
De Vrekke doet niet deeghs dan als hy sterft.

Hoocheid verlaeght ook Koningen en Graven:
Ghelieft, maakt zy van vrye menschen slaven:
Ghevaar en angst want onafscheidlik by
Den staat-ziek staegh zijn, 't zy hoe hoogh hy zy.

Jammerlik quelt de staert-sleep aller zonden:
Maakt anwenst eelt, zo blijftmer vast gebonden:
Wie zich bezint, spuert zond der zonden buel,
Bedaart, en zoekt an waarheids kennis huel.

Kennisse, die in waarheid zonder sije
Wikt ellik ding, lieft dat na diens waardije:
Het tijdlik ghoed, ter nood om diens gherief,
Maar goedheids heil, haar heillust, stadigh lieft.

Liefde teelt errenst tot gheliefde zaken,
Verzuimt geen middel om an heil te raken,
Bestiert berading, toeleg, en gedacht,
Ghelooft en hoopt, heeft ghoede wil na macht.

Macht gheeft d' almachtighe (dien dueghd beminnen)
Des zonds onheil in Christus t' overwinnen:
God starkt en stiert des zwakke schepsels kracht,
Wat waakt, zoekt, bid, dats ghoed te worden tracht.

[p. 20]

Naersticheid doodt achteloosheid.

 

Naersticheid doodt by Goods hulp achteloosheid,

 

Of heerscht na zeegh over dees slaaf der boosheid:

 

Pooght, yvert, bidt, ziet om, houwt ghoede wacht,

65

Bestaat in 't wel besteden zielponds kracht.

Opmerkings waak voor alle snuevel waarschuwt:
Errenst door dien vermetelheids ghevaarschuwt:
Acht op 't ghedacht, woord, werk, berading, wensch:
En vreze Gods teelt aandacht inden mensch.

Poghen helpt voort: bestaen is half ghewonnen:
Oit kreegh hy niet, die niet en heeft beghonnen:
Maar d' eerste tre op 's dueghds heerbaan ghezet
Zalight, en elke voort-tre zalight bet.

Quint die zoet an: zoet is in allen, 't winnen:
't Zoetst, door de dueghd ghoedheids ghenot van binnen:
Ootmoed vind rust, rust reinheid, reinheid God,
Dit heil verzuimt die rokeloze zot.

Rechtvaerdicheid vernoeght ant aller minste,
Kent zich niets waard, acht al 't ghenieten winste,
En danckens waard: dees loffelijke dueghd
Schept in 't niet hebben albezitting vrueghd.

Starkmoedicheid houwt d'evenaar lijkwichtigh,
Weert snuevel-val in weerwil onvoorzichtigh,
Of snode lust, door ramp door armoe zwaar,
En weelde: vint in voorspoed meest ghevaer.

Tem-lust wint lust: na volgh-lust volght meest rouwe:
Ghoe wellust meert door 't matigh lust ophouwen:
Wat zeltzaam is, en gheen natuur belast,
Maakt weelde groot, ghoed, vailigh, durigh, vast.

[p. 21]

Uytstel afterstal.

 

Uytstel van uur tot uur, van dagh tot daghe,

 

In jammer hout den achtelozen traghe:

 

Wie leeghbaar wenscht, erft wel verdiende spot:

100

Slaat hand an, helpt uw zelf zo helpt u God.

Verzoekzaamheids bevintlik wedervaren,
Meer in een uur leert, als in zeven jaren
Beeld-kennis weetzucht daar gheen proef an kleeft:
Niemand weet waarlik meer dan hy beleeft.

Wysheid bestaat, bey in kund, en 't beleven
Van d' heilzaam dueghd, die zalicheid moet gheven:
Zy matight lust, myt stuernis, weert verdriet,
Lieft God, leeft dankbaar, van 't gheen zy gheniet.

Ydele weetzucht hindert zellefs kennis:
Kennis-verzuim wert 's menschen hooghste schennis:
Men kent, leeraart, en schermt blind duer en duer:
Dit doet meest ellik leven int getruer.

Zalicheids volle leven-waters stralen,
Van menschen Godlik op hen naasten dalen:
Heil heelt haar hebber zelf eerst na zijn wensch,
Die deelt mild-heilzaem heil zijn even mensch.