De karpervijver

[p. 69]

Twijfel omtrent Hannibal Boontjes

Ik heb altijd gedacht, dat Hannibal Boontjes dood was. Dat dacht trouwens iedereen. Maar sinds een paar dagen kwelt mij de twijfel. Het begon in een van die nauwe, schimmelige straatjes in de binnenstad. Het was klaarlichte dag, stralend en doordringend helder. Tusschen de mij volmaakt onverschillige menschen zag ik onverwacht een man. Ik zag hem veel duidelijker dan wie ook en hij was voorbij, voor ik er mij van bewust was, dat ik hem had gezien. Het was zeven minuten voor half drie. Dat is mij den geheelen dag op een wonderlijk heldere wijze bijgebleven. Ook den volgenden morgen. Precies om zeven minuten voor half drie moest ik weer in het slop zijn en weer verraste mij de man uit mijn nog niet bewuste herinneringen. Drie dagen achtereen moest ik op hetzelfde uur in dat straatje zijn. Iets dwong mij er onmeedoogend toe en gedurende al die dagen voelde ik, dat ik den man in mijn leven begon terug te vinden. Ik geloof niet, dat hij mij gedurende dien tijd opmerkte. Wij gingen volkomen langs elkaar heen. De straatbewoners begonnen blijk te geven, dat zij mij herkenden. Op den derden dag begonnen zij mij hun wereld uit te kijken. Dat vermengde mijn onontkoombaren drang om hun straatje

[p. 70]

te betreden met een laffen angst voor hun vijandschap. Maar op den vierden dag was ik terecht. Op hetzelfde oogenblik besprong mij de gruwelijke twijfel: dat is Hannibal Boontjes, die sinds jaar en dag dood is. Den volgenden dag om zeven minuten voor half drie, liep ik in tegenovergestelde richting als de vorige dagen door het straatje. Voor ik het besefte, was de man naast me. Hij keek mij aan zooals iedereen iedereen aankijkt: overbodig. Maar op dat moment voer een groote moed door mij en ik overrompelde hem:

‘Bent U mijnheer Boontjes?’

‘Men noemt mij Hannibal Boontjes,’ zei hij uit een vleezig masker. Ik had niet gezien, dat z'n lippen bewogen en hoewel er geen beweging over het gelaat kwam, leek het mij, dat hij lachte.

‘Dan hebben we elkaar goed gekend,’ vervolgde ik om wat te zeggen. We liepen het straatje alweer uit en kwamen op het breede trottoir van een winkelstraat.

‘U mij misschien, maar ik U niet,’ zei mijn hervonden vriend.

‘Vele menschen zeggen, dat ze mij goed hebben gekend, maar die zijn allang dood. U bent de eenige, die mij in de open lucht herkent.’

‘Bent U nog altijd bij de posterijen?’ waagde ik.

‘Hoe weet U dat? Het is om je dood te lachen, als je iemand ontmoet, die zoo lang terug kan leven. Weet U, dat het gevaarlijk is, heel gevaarlijk? Ik heb vaag iemand gekend, die zich heeft doodgelachen.’

[p. 71]

‘Dus U bent er nog?’

‘Ik had al hoofdcommies kunnen zijn. Maar ik leef te intens, ik ben ergens blijven steken, omdat ik dringend behoefte had aan ruimte. Herkent U mij werkelijk?’

‘Dagen lang heb ik U bespied, omdat ik U niet thuis kon brengen.’

‘Wilt U met mij naar huis, dan kunnen we rustiger praten.’

We waren samen in een breede straat gekomen. Het was er druk, zoo druk, dat we volkomen verloren gingen in de menschen. Mijn vriend hield zijn vleeschmasker onbewogen en toch, als ik hem van terzijde aankeek, was er iets onbeschrijflijk innemends over zijn afwezige trekken. Trouwens ik zag herhaaldelijk menschen, vriendelijk naar hem - of toch alleen maar naar mij? - lachen, zoo van harte vriendelijk als men lacht tegen een mensch, dien men niet anders kent dan van spraaklooze ontmoetingen in een buurtwinkel. We wandelden prettig zwijgend verder, tot mijn vriend plotseling zei:

‘Hier is het, zal ik voorgaan?’

Hij verdween in een huis, dat er niet meer was en ik stond verdwaasd in een kuil met fundamenten te staren. Die kuil lag knel tusschen belendende perceelen en de hooge zijwanden waren smerig dooraderd met zwarte rookkanalen. Men zag aan de eene zijde het stumperig geader van een geschilderd marmeren

[p. 72]

pensiontrap-wand. Aan den anderen kant de vieze moeten van mooie schoorsteenmantels. Hoog, tegen het dak, wapperde wat bloemetjes-behang. Ik keek er beangst naar en toen er voorbijgangers naast mij kwamen, vluchtte ik weg van dit onzichtbaar mausoleum.

Ik dorst er met niemand over praten, maar den volgenden dag moest ik weer precies op tijd in het morsige straatje zijn. Nu liep ik er weer door, gelijk de eerste dagen en inderdaad, ik zag mijn vriend al van verre aankomen. Al bewoog er geen spier op dit wezenloos gezicht, toch zag ik heel duidelijk, dat hij mij al uit de verte toelachte. Hij scheen mij te herkennen. Verheugd en nieuwsgierig stak ik mijn hand uit, maar voorkomend zei hij:

‘Laat dat maar, wij hebben zooiets niet noodig.’

‘Hindert het, als ik een eindje meeloop?’

‘Welnee, ik ben op weg naar huis. Ik heb afgesproken met dien man, waar ik gisteren op mijn kamer van vertelde. Overigens ben je veel te vroeg weggegaan. Nog veel meer had ik je willen vertellen, omdat ik opeens voelde, dat het kon. Jij begrijpt me, want je zwijgt. Jammer, dat je nu niet mee kan. Het is hoogst belangrijk. Later vertel ik het je wel eens.’

‘Kun je vanavond bij me komen?’

‘Goed, waar woon je?’

Ik gaf hem mijn adres. Hij zou om een uur of negen komen. Midden op straat namen we afscheid. Toen ik omkeek, zag ik hem voor de open plek midden tus-

[p. 73]

schen de huizen nog even staan. Plotseling was hij verdwenen, maar te zelfder tijd zag ik het huis, dat daar jaren geleden had gestaan en toen wist ik weer, dat daar het pension was geweest, waar Hannibal Boontjes woonde in den tijd, dat we bevriend waren. Jaren lang had ik er niet meer aan gedacht, ik was achteloos langs de plek geloopen, zonder me zelfs maar af te vragen, wat daar vroeger had gestaan. Door een onnaspeurlijke reden, was het verleden teruggekeerd naast mijn leven. Wien zou ik deelgenoot kunnen maken van deze ervaringen? Allen zouden tot dezelfde conclusie komen als ik:

‘Overspannen! Neem wat rust.’

's Avonds zat ik in gespannen verwachting thuis. Ik worstelde met mijn twijfel. Leefde Hannibal Boontjes nog of wreekte zich een verwaarloosde, jaloersche herinnering op ziekelijke wijze? Ik had nu met hem afgesproken. Als hij waarlijk kwam, zou ik moeten gelooven, dat hij leefde. Prompt negen uur werd er nadrukkelijk gescheld. Ik hoorde mijn huishoudster naar de voordeur gaan, maar zij kwam niemand aandienen. Daarom liep ik naar haar kamer, om te vragen, wie er gebeld had.

‘Niemand,’ zei ze, ‘het zal wel beldeurtje zijn geweest.’

Toen ik in mijn kamer terug kwam, stond Hannibal Boontjes voor mijn boekenkast.

‘Houd je ook zoo van lezen?’ vroeg hij. ‘Hinderlijk

[p. 74]

is dat. Ik lees alleen nog maar talen, die ik niet begrijp; dat is rustiger, dat maakt je evenwichtig.’

‘Wil je een borrel?’ vroeg ik, om mijzelf te kalmeeren.

‘Schenk maar in, dan kan ik hem laten staan,’ zei Hannibal. ‘Dat geeft me meer bevrediging, dan wanneer ik hem karaktervast weiger. Overigens heb je wat gemist. Wij zijn tot belangrijke dingen gekomen vanmiddag. Wij - mijn vriend en ik - hebben besloten, vrijwillig den dood te verlaten. Wij willen onszelf het leven aandoen. Vind je het verantwoord?’

‘Nee, consequent,’ hoorde ik mezelf zeggen.

‘Maar het kan pas, als de aarde splijt,’ zei mijn vriend en hij gaf mij een boek uit mijn boekenkast. Zoodra ik het aanpakte en opensloeg, was ik alleen in mijn kamer. Ik las vertrouwde woorden, die ik niet begreep. Mijn huishoudster bracht koffie binnen en terwijl zij het dampende kopje op tafel zette, zei ze merkbaar beangst:

‘Men vreest, dat de aarde splijt met die derde bom bij Bikini.’

‘Driemaal is scheepsrecht,’ zei ik. Mijn huishoudster hoorde niet, hoe verrukt Hannibal Boontjes lachte.

1945