Charakters en lotgevallen van Adelson, Héloïse en Elius

[p. 102]

Twintigste brief.
Clementina, aan Héloise.

Ik heb uw brief met veel genoegen geleezen, en ben u in de eerste plaatst hartelyk dankbaar voor uwe vriendelyke uitnodiging, ik zou gaarne gebruik hier van maaken, ware het niet, dat ik myn goede Moeder in dit saisoen, waarin de avonden lang zyn, wanneer men die in eene volstrekte eenzaamheid doorbrengt niet alleen kan laaten Zy is het niet myne lieve héloise welke my hierin verhinderd – in tegendeel, zy zou my gaarne dit vermaak vergunnen: maar hoe redelyker zy over my denkt, en haar eenigste genoegen voor het myne zou willen opofferen, des te meer vordert myn pligt en myn liefde voor deeze goede moeder, dat ik om my te vermaaken haar niet van myn gezelschap en hulp die zy nodig heeft beroove: dus moet ik u voor deeze keer voor uwe vriendelyke uitnodiging bedanken.

Wat nu myn verblyf in dit saisoen op het land betreft, zo vormt gy u hiervan een ver-

[p. 103]

keerd denkbeeld: - hoor héloise, voor my die jong en gezond ben, heeft de Natuur ook in den winter duizend schoonheden die uw oog in de steden ontglippen, - of zelfs, die gy aldaar niet zien kunt.... De lente en zomer is gewis bevalliger en boezemt meer vrolyk gevoel in: - maar den winter heeft op het land eene majestueuse grootheid, die ons ernstiger en verhevener denkbeelden voor haaren Vormer inboezemt. Wanneer ik by een helderen voormiddag eene wandeling doe - en ik beschouw de met sneeuw bedekte velden en boomen waarop de zon glinstert, ô als dan gevoel ik een diepen eerbied onstaan, voor den grooten Vormer van 't heel al: - somts in het diepste gevoel weggezonken, zie ik in het tafreel van den winter, ook het tafreel van ons leeven: - onze jeugd dartelt zoo snel voorby, als de schoone dagen der lente verloopen: - de zomer gelykt naar de rypere jaaren van onsleeven: de herfst komt, en ook eindelyk den winter, waarin alle tedere voortbrengselen verstyven - waarin ons hart even als den winter ys koud zal worden - en ook eindelyk geheel verstyven zal..... Dit denkbeeld leidt my alsdan weder op nieuw tot de aanstaande lente, die weder de geheele Natuur zal doen ontluiken - dit brengt my tot het denkbeeld der onsterflyk-

[p. 104]

heid, wanneer ook onze ontbondene ligchaamen met een nieuwe schoonheid en glans zullen ontwaaken. Alsdan verbeelde ik my, hoe ik myn afgescheidene vrienden en bloedverwanten zal wedervinden – even gelyk twee bloemen-planten die naast elkander verdorren, maar ook naast elkander herbloeijen. Soortgelyke gedachten door de beschouwing der Natuur in den winter verheffen my somtyds tot verhevener aandoeningen, waarby myn hart meer gevoelt, dan gy ooit op uwe luisterrykste kringen, gevoelen kunt. En wanneer ik somtyds in de eene of andere hut treedt, wanneer ik zie hoe de armoedige bewooners bynaar aan alles gebrek hebben, - hoe zy verkleund van koude rondsom den haard zitten, en het natte hout dat zy opzamelde op het weinige vuur dat aan den haard ligt, te vergeefs trachten aan te blaazen. ô Alsdan krimpt my het hart weg van medelyden, – en de kleine, gift die ik hen by het heen gaan geef, doet myn hart van dankbaarheid kloppen jegens den Bestuurer van ons noodlot: alsdan zeg ik dikwerf tot my zelven: waarom ben ik zoo veel gelukkiger dan deeze lieden - ben ik dan zoo veel beter?.... En deeze vraag doet my meer dan ooit met myn noodlot te vreden zyn. – Te huis gekomen zynde vindt ik myn goede moeder, die my met de koffy of

[p. 105]

de chocolaad opwagt. Ik ga by een goed vuur zitten en verwarm my: alsdan verlevendigd zich het denkbeeld, dat ik zoo veel gelukkiger ben dan duizenden myner natuurgenooten die zich, op nieuw voor myn geest komen: en elk genot wordt hier door vermeerderd....

Na het middagmaal speel ik een uurtjen op myn forte piäno, – dikwerf komt de Schout of onzen braaven Predikant thee by ons drinken, en een gedeelte van den avond doorbrengen - het byzyn van deeze laatste, is altyd zoo belangryk, en laat zulke diepe indrukselen na, dat ons dit een nieuw onderwerp van gesprek geeft voor het overige van den avond: - zyn wy alleen, dan lees ik wat voor myn goede moeder - en aldus verloopt den avond eer ik het zelf weet, en de meeste tyd wanneer de meid de tafel komt dekken, verwonderen wy ons, dat het reeds zoo laat is.

Aldus héloise, verloopen de dagen de eene na den anderen, eenvormig 't is waar, maar ook gerust - geen woelende vermaaken, maar ook geen kwelling, jalousy of wroeging vergiftigen myn leeven, myn hart is altyd kalm. De liefde myner moeder, de hoogachting welke ik aan de Heer elius toedraag, als ook myn vriendschap voor u, zie daar de zachte aandoeningen welke myn hart kent. - Denk échter niet, dat ik on-

[p. 106]

gevoelig zoude zyn voor de vermaaken myner jaaren, byaldien ik my in de gelegenheid bevond om dezelve te genieten - neen, ik zou als dan met u rond huppelen - somts in den schouwburg gaan – speelpartyen bywoonen - en al het geen doen waar mede men in de goede waereld zyn leeven verslyt, - in deze maalstroom van afwisselende vermaaken weg gesleept, zou ik het voorbeeld van anderen navolgen. Maar ik geloof echter dat myn hart by dit alles minder voldaan zou zyn dan thans, nu het minder beuzelende behoefte heeft. - Geloof my vrindin, voor my, die in myn braave moeder tevens eene tedere vriendin vindt - voor my die veel van eenzaame wandelingen hou, die vermaak vindt om rondsom my heen te zien, en de Natuur gade te slaan; voor my die die den winter avond in onzen eenvouwige kleine vrienden kring, of met een goed boek weet te korten; heeft ook in dit jaargety het verblyf op het land duizende genoegens - ten minsten het verveelt my nooit - en dit is naar myn inzien veel: want verveeling schynt my toe de treurigste toestand der ziel te zyn: en het is toch zeker dat, naarmaate wy ons geluk van anderen doen afhangen, naar maate onze betrekkingen uitgestrekter zyn - des te ligter loopen wy gevaar om door duizende kleinigheden by voorbeeld

[p. 107]

door een party welke verbrooken wordt, door het wegblyven van iemand die wy verwagten, of iet soortgelyks loopen wy gevaar om verveeling te ondervinden: terwyl ik hier vry leevende al myn luimen opvolg - geen partyen zie verbreeken - vermids wy die niet maaken - terwyl wy voor het klein getal lieden met wien wy omgaan, eeven zoo noodzaaklyk zyn als zy voor ons: en daar dit dus een soort van wederzydsche behoefte is geworden, stellen wy elkander nooit te leur. - Gy zyt in een anderen kring geplaatst, geniet dus de genoegens welke hy u aanbiedt, waakt echter over de rust van uw hart, en over de vriendschap van

Uw' vriendin,

clementina.