Charakters en lotgevallen van Adelson, Héloïse en Elius

[p. 68]

Dertiende brief.
Elius, aan Adelson.

Gy tracht my te overtuigen dat myn verbeelding my mym ongeluk zwaarder afschetst dan hetzelve werklyk is, gy wilt myn toestand voor my verbloemen; en my door zachte liederen in slaap wiegen: - in een woord: gy gebruikt drogredenen, haalt voorbeelden aan - bezigd de taal der stugge wysbegeerte, om my te doen gelooven dat ik nog gelukkig! in myn' huisselyken kring kan zyn!... maar adelson, alle uwe schoone voorstellen misleiden my niet omtrent myn noodlot - hetzelve is beslist - onherroeplyk beslist!...

Zonder in eenige byzonderheden omtrent myne gade te treeden, welke ik dikwerf beschouw als meer misleid, dan voorbedacht misdaadig zynde - zoo is echter de rust van myn hart - die eerste grond van alle onze genoegens in dit leeven verwoest - kalmte vertrouwen, harmonie, huisselyk geluk, onschuldig genot, ô dit alles is verdweenen!... dáár eenmaal de argwaan - ons hart tot den bodem toe peilde, aldaar verpest zy alles wat

[p. 69]

aan dit hart eertyds dierbaar was... eene geduurige onzekerheid - een knaagend wantrouwen – zie dáár alles, wat my overblyft: - ik wordt geduurig geslingerd tusschen mooglykheid, en waarschynlykheid... ô daar eens het vertrouwen dat de harten zoo gerust op elkanders deugd doet zyn, gekrenkt is... daar is ook het geluk voor eeuwig verlooren... voeg hier by, dat de liefde van myne gade in eene koele onverschilligheid veranderd is... Iets soortgelyks ontglipt niet aan het scherpziend oog van een' teêrbeminnenden echtgenoot - konde ik slechts onverschilligheid met onverschilligheid beandwoorden... dan zoude ik minder lyden: maar de voorschriften der koele wysbegeerte zyn niet genoegzaam om de liefde in ons hart uit te dooven. Misschien, dat de tyd dit gevoel zal smooren, of ten minsten zal verdooven....

Gy haalt my het voorbeeld van meinau en eulalia aan - ô vriend! dit werkt zeer goed op het tooneel, alwaar de aandoeningen slechts oogenblikken duuren - en het vallende gordyn de daarop volgende verbergt - maar, hebt gy nooit het vervolg op dit schoone slot naamlyk, de meinau en eulalia geleezen? Ik beken, dat dit stuk, al het aangenaame gevoel verwoest, dat hunne verzoening in ons hart

[p. 70]

deedt ontstaan.... Maar dit stuk is echter naar de menschenkennende ondervinding geschetst - en toont ons de geduurige onrust en vrees, die beiden de echtelingen te vergeefs voor elkander zoeken te verbergen - en die heimlyk aan hun geluk knaagen.... Zy verlangen geduurig naar elkanders byzyn - en vreezen elkander aanhoudend door een woord, door een oogwenk te beledigen... want de herinnering aan het voorledene vergiftigd al hun geluk... en is een juist tafreel van myne toestand.

Wat myn kind betreft - ik zal vader voor hem zyn!... Al ware hy ook myn kind niet!... Ja adelson, ik zal vader over hem zyn!... Ik zal in zyn onschuldig hart de gevoelens van deugd aankweeken... Hy zal my beminnen... Hy zal my liefkozen... en in zyn zuiver hart, in zyne trekken zal ik met wellust het eertyds zoo zuivere hart, de eertyds zoo onschuldige trekken zyner moeder wedervinden.....

Tracht my voortaan niet meer door ydele droomen van geluk te verblinden - ik heb myn lot berekend, ik voorzie alles wat my zou kunnen gebeuren: en een taay geduld zal my tegen all' de slagen van het noodlot wapenen.... Denk niet, beste vriend, dat ik my aan wanhoop zal overgeeven; -

[p. 71]

Neen - ik herhaal het u, de Godsdienst biedt my troostgronden aan die onwankelbaar zyn - deeze waereld is de plaats niet alwaar men rust en geluk vinden kan - schitterende beelden die op een afstand de oogen doen schemeren, doch die, wanneer men die van naby beschouwd, niets anders zyn dan een gepleisterde poppen-kraam.... Ziedáár, alles! .. Indien het geluk duurzaam op deeze waereld was, alsdan zouden wy ons geheel aan hetzelve hechten, en onze ziel zou haare waare bestemming ook geheel en al uit het oog verliezen: alles is op deeze waereld een mengeling van goed en kwaad, wanneer wy het eerste genoten hebben, moeten wy ons ook aan het laatste onderwerpen, als zynde een natuurlyk gevolg van de wisselvalligheid der ondermaansche dingen - eene goede en wyze Voorzienigheid bestuurd alles - en zend ons dikwerf rampen toe om ons verstandiger en beter te maaken - want de ramp is de toetsteen welke ons loutert.... Ik onderwerp my dan zonder morren aan myn noodlot en zal het met standvastigheid verdraagen.... Ziedáàr, in weinig woorden de regel van myn gedrag - kinderen klaagen en schreien onophoudlyk - maar mannen handelen....

[p. 72]

Ik vindt my sinds ik zoo denk reeds minder ongelukkig.... Vaarwel myn vriend, en geloof dat te midden in de wisselvalligheid der ondermaansche dingen, echter niets het hart veranderen kan, van

Uw' vriend,

elius.