|
| |
1781.
Op 3 Januarij na middag van alf 3 begost het koninglijk geluy der Cathedraele en van alle de andere kerken deser stad, voor de plegtige lijkdiensten van wijlen haere Keyserlijke, Koninglijke en Apostolieke Majesteijt, Maria Theresia, Hertoginne van Brabant, enz., dewelke op 29 November 1780 te Weenen overleden was. Ten 3 uren begosten de vigilien ten bijwesen van 't capittel, magistraet, en eyndigden om alf 6.
| |
| |
Sanderdags 's morgens om 6 en alf 10 uren begost het selve geluy wederom, een alf uur durende; ten 10 uren wird de solemnele Misse van Requiem gesongen voor onsen Bisschop, gevolgt door de absolutien en gebeden voor de overledene onder het geluy van alle de klokken.
Den autaer was behangen met swert fluweel met goude moire kruys, even als voor sijne voorn. K. Hooght; de lijkbaer stont te midden het choor op eenen verheven tuyn, overdekt met swert fluweel en goude moire kruys, daerop lagen de keyserlyke, koninglijke en hertoglijke kroonen, op kussens met den rijksstaf en sweerd, den verheven tuyn was omset door witte flambeeuwen met het wapen verciert, alsook de keersen van den autaer en oxael. Boven den autaer hong een troon-verheldsel langs vier kanten vast boven het gestoelte, het welk, gelijk ook den Bisschopsstoel en het oxael met swert behangen was. Boven het oxael hong het wapen met een gedenkschrift, dewelke, na dese diensten, geplaetst is in het choor bij de andere wapens onser hertogen; welk gedenkschrift luijd als volgt:
Posteritati.
Ad aeternam incomparabilis regni gloriam Mariae Theresiae, rom. imp. reg. apos. hung. boh. archid. austr. duc. burg. lotar. brabant. etc. etc. religiosisimo belg. principis, quoe VIII lustris subditos materné rexit, virtutum sublimitate coronas, sceptra ac diademata cohonestavit, nobis erepta est IIIo kal. decembris MDCCLXXX. S.P.Q.A. peractis solemniter exequiis P.C.
Op 4 en 5 January sijn dese diensten in de kerk der abdije van St Michiels verrigt; op 7 en 8 ditto in die van St Salvator geseyt Peeter Pots; 9 en 10 der selve maend in St Jacobs; en soo vervolgens in de andere kerken deser stad.
Op 31 der selve maend wird in 't collegie geresolveert, bekent te maeken het decreet van 't gouvernement van 24 deser
| |
| |
maend, inhoudende, dat door de bevelen van 6 December laestleden, de tooneelspelen en openbaere verlustingen gestaekt synde, de selve sullen mogen toegelaeten worden met den eersten van de toekomende maend, behalven dat er geene vermomde bijeenkomsten nog andere mommereyen of maskerades sullen mogen sijn, hoedaenig die sijn terwijlen desen vasten avond.
Ten selven dage wird alnog toegelaeten aen alle onvrye hoveniers en buytenlieden, op alle de wekedagen van de weke, alhier hunne groenten, pottagien en eetwaeren te mogen merkten en verkoopen, ter oorsaeke der schaersheyd, tot dat anders sal worden geordonneert.
Op 1 February hield het geluy op sedert 3 January, voor wijlen de keyserinne dagelijks geluyd hebbende, ook wird de commedie geopent sedert 7 December lest gesloten geweest hebbende.
Op 19 Meert is binnen de abdije van St Michiels alhier overleden, in den ouderdom van 75 jaeren, den Eerwsten heere Marcellus De Vos, abt van die abdije sedert 1772. Hij heeft het siekhuys deser abdye, synde tegens het bolwerk aen de Schelde, gebouwt, waerop men sijne wapens en de gene der abdije siet; en het capittelhuys is gemaekt onder het siek huys; heeft een seer schoon marmere epitaphium in den omgang der kerk doen stellen, verciert met sijn portret en wapens, ook in marmer, gemaekt door den beeldhouwer Daniel Herreyns, alhier, sijn cosijn. De inscriptie luijd als volgt: onder de wapen staet leeger:
Caute et suaviter
D.O.M.S.
et in sui memoriam
reverendissimus ac amplissimus Dominus
Marcellus De Vos
| |
| |
hujus canoniae abbas LII
Jubilarius, quondam prior, pastor et persona in Meira
una et districtus Hooghstratani archipresbyter
presentis et futurae vitae non immemor
vivens hoc monumentum P.C.
Om desen tijd wird er groote reparatie gedaen aen dese stad, namentlijk aen St Peetersvliet en de Koolkaey, welke eerste seer vervallen was; het Bierhoofd wird ook in staet gestelt, dit hadde lang in seer slegten staet geweest.
Op 3 April is den Eerwsten heere Benedictus Neefs, geboren tot Contig, 19 January 1741, geprofessit, in de abdije van St Bernaerts aen de Schelde, 11 July 1762, er tot opvolger van wijlen den eerwsten heere Bruyndoncx benoemt sijnde, aldaer geinstalleert.
Omtrent desen tijd is er in de kerk der Eerw. Paters O.L. Vrouwe Broeders, alhier, eene venster uytgewaeyt staende tegenover H. Kruysaltaer, waer in geschildert waeren de afbeeldsels der Artshertogen Albertus en Isabella, met hunne wapens: dese venster is daer naer wederom gestopt, maer met ongeschildert glas, synde daer enkelijk ingeplaetst de selve wapens.
Op 30 April wird van stadswegen gewaerschouwt, dat de voorse permissie, van 31 Januarij lest, waerbij gepermitteert was aen de onvrije hoveniers en buytenlieden de groenten, pottagien en eetwaeren alhier dagelijks te merkten, uyt reden der schaersheyd, die men alsdan daer aen bevond, sal komen te cesseren met den 15 der toekomende maend.
Ten selven dage is in de abdije van St Michiels alhier den keus gedaen voor eenen nieuwen abt, in plaetse van wijlen den Eerwsten heere M. De Vos.
| |
| |
Op 1 Meij is den Eerwsten heere Benedictus Neefs, aldaer op 3 April geinstalleert sijnde, geweijd en gemeijtert door den Eerwsten heere Robertus de Bavay, abt van Villers, geassisteert door de Eerwste heeren Petrus van den Perre, abt van Peeter Pots, en Nicolaus Maras, abt van Grimbergen. Den nieuwen Prelaet staet sittinge te nemen in de vergaederinge der seer Eerwe en Edele heeren Staeten van Brabant, die geopent sal worden 8 deser.
De weth deser stad, op 1 Mey 1776 vernieuwt sijnde, sijn daer aen tot en met 1 Mey van desen jaere 1781 eenige veranderingen gedaen, en is als volgt.
Borgermeesters.
| Jonr Joannes August. Van den Cruyce. |
| Jonr Joannes De Wael. |
|
Schepenen.
| Mher Carolus Fred. Van de Werve; hij sterft 27 July 1780, in sijne plaets is gekosen Joan. Jacob. Van de Werve, sijnen soon, die den eed deed op 3 September daernaer. |
| Jonr Josephus Anton. Meyers. |
| Mher Cornelius Kannekens. |
| Jonr Joannes De Wael. |
| Jonr Joannes Franc. Van Gameren. |
| Jonr Philippus Herry. |
| Jonr Josephus Albert. Lunden. |
| Jonr Jacobus Della Faille. |
| Jonr Joannes de Labistrate. |
| Mher Rumoldus Torfs. |
| Jonr Joan. Car. Van Heurck, heeft sijn ontslag gevraegt en bekomen in 1782, in sijne plaets volgt Jonr Joann. Aloys De Bosschaert. |
| Jonr Josephus De Broeta. |
| Jonr Petrus. Franc. Van Schorel; wird tresorier gekosen, in sijne plaets volgt Jonr Norbertus de Parvacques. |
|
| |
| |
| Jonr Joannes Baptista Della Faille, heer van Waerloos. swaeger van Jonr Jacobus Della Faille. |
| Franciscus Bauduin. |
| Jonr Joannes Phil. De Hornes de Geldorp. |
| Jonr Jacobus Jos. Borrekens. |
| Mr Henricus Jacobus Le Grelle. |
|
Sondag 4 Juny wesende den feestdag van Sinxen, wird alhier eenen algemeynen biddag gehouden, sedert 27 Mey waeren reeds de gebeden der H. Kerke begost, om van den Almogenden regen te versoeken. Den Bisschop deed de Misse, waerin tegenwoordig waeren, het capittel, magistraet enz.; sedert heeft het beginnen te regenen. Sondags daer naer, 11de, wird desen biddag gesloten, en processie van devotie gehouden, in plaets van omgang, waer in sijne Hoogwt wederom officieerde.
Omtrent desen tijd hebben de knegtiens-jongens hun huys, gelegen op de Peerdemerkt, moeten verlaeten, wordende aldus gestelt buiten die loffelijke fondatie, door Joanna van Schoonbeke gedaen, en door soovele godtvrugtige verrijkt, en daer verscheyde treffelijke en geleerde mannen, soo geestelijke als wereldlijke uytgesproten sijn, waervan aldaer nog verscheyde afbeeldsels te sien sijn. Sommige van dese jongens sijn buyten dese stad bij boeren besteed, andere bij geringe borgers alhier om eenig ambacht te leeren. De aelmoesseniers hadden ten jaere 1780 geconcipieert, dit huijs te vernietigen, daervan een paert gevende aen de H. Geestmeesters, dewelke het selve hebben geapprobeert, waerover op 8 November 1780, door den grooten H. Geest eene generaele vergaederinge is gehouden, nogtans, het grootste gedeelte der oude aelmoesseniers, sijnde tegens de destructie van 't gemeld knegtienshuys, aldaer niet willende compareeren, soodat het selve aldaer is doorgedrongen; en mede geresolveert, authorisatie te vraegen aen 't magistraet deser stad, om den selven huijse ten profijte van den
| |
| |
gemeynen armen deser stad te vernietigen, hebben te dien eijnde requeste gepresenteert, en de voorse authorisatie bekomen bij apostille daerop gevolgt in dato 5 Januarij lestleden, die luijd als volgt:
‘Gehoort het rapport van den vooren heere commissaris, (Jonr Josephus De Broeta, schepene, daerop bij eerste apostille de dato van 2 December 1780, gecommitteert) mijne heeren authoriseeren de supplianten ten fine als ten dispositiven deser versogt, mits de executie dier geschiede communicato consilio met den heere commissaris in desen, en dat de supplianten niet en sullen vermogen te disponeren over den huyse ten narrativen deser vermeld, als met voorgaende authorisatie van mijne gemelde heeren. Actum 5 Januarij 1781. Onderteekent. C.J.A. Borrekens.’
En alsoo heeft men dit treffelijk etablissement een eijnde sien nemen, tot nadeel van onse stad.
Op Maendag 18 Juny omtrent 3 uren na middag, onder het geluij van alle de klokken, is sijne keyserlijke Majesteyt Josephus II, van het Vlaems-hoofd hier binnen gekomen, onder toejuijgingen van allen het volk. Jonr Joan. Aug. Van den Cruysse, borgermeester, en Dheer Norbertus Bom, 2e pensionaris, onthaelden hem wegens dese stad; die in sijne opene koets getreden sijnde, bleef regt staen, rijdende na 't Grand Laboureur, op de Meer, alwaer hij 't logement nam. Om 6 uren rede hij met den generael de Persy na de militaire schole, in 't groen gekleed sijnde keerende om 9 uren 's avonds wederom na sijn logement.
Sanderdags 's morgens om 8 uren, gekleed synde in 't wit met roode omslaegen, reed hij na 't kasteel, alwaer het garnisoen de exercitie dede; van daer keerde hij wederom na sijn logement; ten 11 uren gaf hij gehoor aen de princesse van Salm Salm, daernaer aen sijne Doorl. Hoogwt onsen Bisschop
| |
| |
en aen den Choordeken der Cathedraele; het magistraet had cok een gehoor van ontrent drij quart uurs; hij nam selfs seer vele requesten aen van alle die se presenteerden; de gehoors eindigden ten 2 uren.
Omtrent 6 uren is sijne K.H. naer de Cathedraelekerk gereden. Andreas Lens, schilder deser stad, ontfing tijding van sig in de Cathedraele te laeten vinden, die hij in sijne koets dede komen; vandaer reden sij na het Oostershuys, besigtigden ook de vlieten in de nieuw stad en keerden ontrent 9 uren 's avonds wederom en Dhr Lens wird begiftigd met eene gouden snuifdoos.
Den 20en der selve maend Junij, 's morgens om 5 uren, gaf den Keyser gehoor van afscheyd aen onsen Bisschop, als ook aen den buijten borgermeester, en vertrok om alf 6 langs St Joris poort.
Op den 1sten July, omtrent 6 uren 's morgens, wird de tyding gebrogt in de abdije van St Michiels alhier, dat den Eerwen heere Guilielmus Rosa, geboren te Loven, 2 Augusti 1731, benoemt was tot opvolger van wijlen den Eerwsten heere Marcellus De Vos, na geweest te hebben lector, cellier en actuelijk eersten provisor in dese abdije.
Op den 7 der selve maend, 's morgens omtrent 9 uren, is den keyser andermael binnen dese stad gekomen, onder den naem van grave van Falkenstein, vergeselt met den Baron de Persy, en is langs roode poort na Holland vertrokken.
Op 17 July (wesende den dag der huldiging van S.K.K. en A. Majesteijt als Hertog van Brabant en Markgrave des H. Rijks, welke huldiging tot Brussel verrigt wird, door Albertus Casimirus, Hertog van Saxen Tesschen, die de blijde inkomste en alle onse privilegien, in den naem van den keijser
| |
| |
solemnelijk besworen heeft) wird alhier van 12 tot 1 ure 's middags, onder het geluy der groote klok en spelen van den beyaerd, drijmael den salvo geschoten met het kanon, ten dien eynde op de fort van St Michiels bolwerk gestelt, alsook op 't kasteel en op St Laureysfort, wordende 's avonds van 7 tot 8 uren herhaelt.
De weth heeft tot dese huldiginge gecommitteert: Jonr Joan. Van den Cruyse, buyten borgermeester, Jonr Joan. De Wael, binnen borgermeester, Mher Carol. Van de Werve, oudsten schepene in de weth en Jonr Michel van Essen, eersten pensionaris deser stad, om te ontfangen den eede van den keijser als souvereijnen Hertog van Brabant, waer mede sijne Majesteijt bevestigt en besweert d'onderhoudinge van alle d'artiekelen der Blijde Inkomste, en d'additien daerop gevolgt, en voorts alle de privilegien en voorrechten van Brabant.
En voorts soo veel hun als ondersaeten raekt te doen den eede van getrouwheijd en gehoorsaemheijd, de welke goede ondersaeten aen hunnen Hertog schuldig sijn.
Het magistraet dan hebben versogt, dat alle de leden hun souden willen conformeeren aengaende de voorse huldiginge, aen de resolutie van de twee eerste staeten, de dato van 8 Mey, en aen de resolutie van 't magistraet, gedateert 25 ditto, verklaerende daertoe hun te conformeeren aen de deputatie van de vier heeren der magistraet, benoemt in hunne voorse resolutie van 25 Mey.
En hebben hunne speciale commissie en procuratie daertoe verleent en sig geconfirmeert aen de voorse deputatie der vier heeren, in dato van 30 Mey 1781.
Op 22 Augusti wird van stadswegen het vueren wederom verboden, ter gelegenheijd van het arriveeren van hunne koninglijke hoogheden, de Artshertoginne Maria Christina en den Hertog Albertus, Casimirus van Saxen Tesschen, gouverneur generael der Nederlanden.
| |
| |
Op 23 der selve maend, savonds om 9 uren, arriveerde de voornoemde koninglijke Hoogheden, nemende hun logement in ‘Grand Laboureur’ op de Meer; wirden onthaeld door Jonr Jean. Van den Cruyce, buyten Burgemeester.
Sanderdags na middag heeft het magistraet hunne K.H. gecomplimenteert; den Eerw. heere Choordeken en eenige canoniken der Cathedraele onthaelden hun smorgens aen de deur der kerk, langs de suijdsijde, hun leijdende na het choor, alwaer de knielbanken, kostelijk overspreyd, waeren gestelt, en hoorden aldaer de Misse, die gecelebreert wird door onsen Bisschop, geassisteert door den Artsdiaken en Artspriester, Daernaer, het merkweerdigste besigtigt hebbende, hebben sig ingeschreven in den boek van 't Broederschap van het H. Sacrament; hunne K.H. hebben voorts de have en buijten vischmerkt besigtigt; nemende den maeltyd bij onsen Bisschop, alwaer sij omtrent een ure het capittel der Cathedraele ontfingen, korts daer naer reden sij na de accademie der teekenkonst en schilderkamer boven deser stadsborse, van daer nae de diamantslijperskamer, in de korte Clarastraet, en naer de redente.
Den 25 Augusti, 's morgens hebben sij de exercitie in 't vuer op't kasteel gesien, hebbende ook het besonderste gesien in de parochiale en cloosterlijke kerken, ook bij particulieren enz.
Den 26 der selve maend 's morgens om 8 uren, vaerden sij over nae 't Vlaems hoofd, met eene plijt, overspreijd met tapijten, vergeselt sijnde door onsen Bisschop, de 2 borgermeesters en den pensionaris en eenige andere, en sijn vandaer voorts gereden na St Nicolaes.
Donderdag 6 September wird den Eerwsten heere Guilielmus Rosa, geinstalleert als abt van St Michiels alhier, en op Sondag der selve maend gemeijtert in het choor der kerk van die abdije
| |
| |
door Sijne Doorl. Hoogwt J.I.J. Wellens, Bisschop deser stad, geassisteert door de seer Eerwe heeren Artsdiaken en Artspriester, ten bijwesen en ter assistentie der Eerwste heeren Godefridus Hermans, abt van Tongerloo, en.......... abt van Everbode. Savonds was den toren en kerkplijn met seer veele brandende lanteernen verligt; op de kerkplijn, tegens de kerk, sag men sijnen naem in brandende lampkens, in 't midden van dese plaets stond eenen triumphstaek met syn wapen verciert. Daer wirden veele vreugden bedreven op dese twee dagen, te weten Donderdags en Sondags.
Sondags 23 September heeft de processie van de sweetende siekte, langs den gewonen tour niet gegaen maer langs de kerk, ter oorsaeke van 't weder.
Op den 1 October wird alhier van stadswegen geordonneert alsoo er geene vaste ure en was gestelt, tot het koopen en verkoopen van het vlas, dat de Vlasmerkt alhier sal beginnen op de volgende uren, te weten van den eersten April tot den laetsten September 's morgens ten 6 uren, en van den eersten October tot den laesten Meert 's morgens ten acht uren, met den klokslag op den toren der Cathedraele kerk deser stad, van welken klokslag den pagter teeken sal moeten geven door het klinken van eene belle, verbiedende op f 11 - voor dit teeken eenig vlas te koopen of te verkoopen, moetende dit sijnen ingang nemen met den 15en der loopende maend October.
Op 26 October wird alhier gepubliceert het edict van den keyser van 11 ditto, van de wilde varkens te vernietigen of in parken op te sluijten.
Bij depeche van 't gouvernement van 12 November, is aen het magistraet deser stad bekent gemaekt, dat aen de protestanten word toegelaten, eene liberteyt van religie, van kerken te
| |
| |
bouwen waer sij begeeren, wordende daerbij gerechtigt om goederen te besitten, om het incolât te bekomen, ofte om het borgerschap, meesterschap, accademische weerdigheden en civiele bedieningen te geraeken. Door dit edict van tolerantie in de Staeten van den keyser ingevoert, en na de departementen van dese Nederlanden en elders gesonden, wirden onse godvrugtige en welpeysende inwoonders in de uijterste verschrikkinge gedompelt, denkt eens hoe gevoelig het moet wesen, voor ons die den waeren Godsdienst beleyden, wat ongelukkig voorteeken voor onse naekomelingen, wat vreeselijken slag voor eenen vader des huysgesins, die den welstand van sijne naekomelingen ter herten heeft! Wat schrik sullen wij dan niet hebben, wanneer onse jonkheijd sig begeven sal tot die konstscholen, alwaer eenen ketterschen leeraer, onder den honing van eene vloeyende welsprekentheyd, het vergift van sijne verderffelijke leering mengelt; wat vreesaenjaegend verschiet, rechters te sien in de raeden, in de magistraeten, aen het hoofd der stadsregeering, die vonnissen, die waeken over de seden, noodsaekelijk vastgekleeft aen eenen intoleranten godsdienst. Ons magistraet dese en andere redens in aendagt genomen hebbende, hebben hier tegen aen den keyser een representatie gedaen, gedateerd 20 November 1781, waerin sij betoonen de schrikkelijke gevolgen die het ongetwijffelt soude mede slijpen, hopende dat sijne majesteyt de uijtvoering daer van sal schorsen.
Op den feestdag der H. Barbara, 4 December, sijn tot aelmoesseniers gekosen-
Den 22 der selve maend is den spijker der graenen voor de chijnsen alhier omgestelt als volgt; te weten: terwe per veertel f 4,19; rogge f 3,9 2/3; evene f 4,8; evit f 1,14; gerst f 2,18; haver f 2,10; boekwey f 2,8; witte boonen f 7,5; erwten f 6,10; peerde boonen f 3,5; saet f 6,10; sparie saed f 3,5.
| |
| |
Men sag in 't ligt een edict van den keyser, raekende de dispensatien van houwelijken, gegeven tot Brussel 5 December 1781, waerbij verboden word aen een ieder sonder onderscheyd, dewelke hun sullen bevinden in 't geval van eenige dispensatie op 't stuk van 't beletsel van houwelijken noodig te hebben, hun daer door te addresseeren, ofte hun recours te nemen 't sij aen 't Hof van Roomen, aen de Nonciature, ofte waer het soude mogen sijn, elders als aen hunnen eygen Bisschop of diocesaen, op pene van 1000 guldens; verklaerende nul en sonder weerde de dispensaties de welke op eene andere maniere souden verworven sijn. Verbiedende aen de pastoors op pene van berooft te worden van 't innekomen van hunne beneficien ofte officien, iemand te trouwen of toe te laten te trouwen op eene andere dispensatie als van den ordinaris.
Ook sag men een edict over de onafhankelijkheijd van de religieuse orders in de Nederlanden van alle vremde overheijd, gegeven te Brussel den 28 November 1781, bestaende wel in de geestelijke gemeijnten, cloosters en de conventen, sonder onderscheyd van 't een of van 't ander geslagt, van wat order het sij, gelegen in de Nederlandsche provincien, ontslaet van de afhankelykheyd van hunne generaels of andere vremde of afgelege geestelijke overste, voorgevende dat dit veroorsaekt, ongevallen en misbruijken, en dat het kan gevolgen voortsbrengen, dewelke gevaerlijk en nadeelig souden sijn aen den Staet.
|
|
Auteursrecht onbekend