De kronijk van Antwerpen. Deel 1. 1 januari 1770 tot 31 december 1785
(1929)–Jan Baptist van der Straelen, Jan Frans van der Straelen–
Auteursrecht onbekend
[pagina 101]
| |
17803. Januarij wird van stadswegen verboden, dat niemand binnen dese stad op, of ter occasie van den verloren Maendag, [...] sij op pretext van nieuwejaer of drinkgeld, of uyt wat gespeculeert gedagt het soude mogen wesen, sal vermogen, 't sij aen de huysen, 't sij op de straeten de goede lieden iets af te vragen, op pene van ses guldens. Verbiedende aen een iegelijk iets het alderminste aen dien gelijke te geven op de selve pene.
Maendag den 10 der selve maend na middag, is hier binnen gekomen van Brussel d'heer de Langlois, Lieutenant Generael, colonel eygenaer van een regiment voetvolk van sijnen naem, benoemt sijnde tot gouverneur van het kasteel in plaets van Dhr Plunkett; hij wird in ‘Brussel’ op de Meer opgewagt door den etat major van 't kasteel, en gecomplimenteert door de officiers onder geschal van 't veldmusiek, welke hij wedersond, aenhoudende de wagt voor sijn logement, alwaer de heeren Borgemeesters J.A. Van der Cruyce en J. De Wael hem hebben verwillekomt.
Sanderdags voor middag nam hij besit als gouverneur der citadelle deser stad. De borgers derselve hebben met flambeeuwen en vliegende vendels hunner gilde, den nieuwen gouverneur ingehaeld en geleyd na de kerk, waer den heere Paster den Te Deum Laudamus ophefte gesongen onder schoon musiek.
Den 12 der selve maend, voor middag, hebben die van 't magistraet in corpore, aen den nieuwen gouverneur, den wijn van eere opgedraegen; de aenspraek wird gedaen door Jonr Michiel Thomas van Essen, eersten pensionaris deser stad. | |
[pagina 102]
| |
Op 24 January wird van stadswegen verboden, aen alle persoonen, gedurende den vastenavond tijd, nog te ook op de andere tijden, sig te verkleeden in eenige maskeraden ofte mommen, kleederen, sig bij dien middel van masker of andersints onbekent te maeken ofte verkleeden; mans in vrouwe, ofte vrouwe in manskleederen, ook sig te versaemelen met wapens, met stokken, met eenige violen, fluyten, trompetten, trommels ofte andere geluydmaekende instrumenten, en daermede troupsgewijse langs de straten te gaen ofte rijden, alles op de pene van 50 guldens, en voorts op pene van dadelijk in echtenisse gestelt te worden, op het gevangene Steen. Wordende op gelijke pene verboden alle gemaskerde ballen, ofte gemaskerde bijeenkomsten, als wast selfs soo, dat men sig tot die gemaskerde versaemelingen quam te begeven, sonder gemaskert over straet te passeeren.
Niettegenstaende dese ordonnantie sag men met dese dagen groote moetwilligheijd bedryven, namentlijk op de groote Merkt, alwaer het gemeijn in groot getal vergaedert was, en met steenen, slijk en andere vuijligheijd wierp, soo naer de wagten en patroulles, en de selve opvolgende, als na de voorbijgaende lieden, dat men schrikte sig op dese plaets te begeven. 's Maendags, 7 Februarij, in den morgent was er een detachement soldaeten van het garnisoen van het kasteel na het stadhuijs gekomen, op 't versoek van 't magistraet, sig begevende op de eerste puije van 't selve, waerna soodanig gegoeijt wird, dat sij genoodsaekt waeren de vensers te sluijten; loopende voorts langs de straeten, moetwilligheden bedrijvende, jae, ontsagen niemand, nog het magistraet, nog de soldaten aen de poorten van 't stadhuys de wagt houdende, alle de selve insulterende; jae, hebben onder andere den onderschoutet, Mher. Ludovicus Devillegas, onderwegen ontmoet hebbende, met stokken geslagen en op de vlugt gejaegd tot in O.L. Vrouwe kerke, gevolgt wordende door grauw, en aldaer hij | |
[pagina 102bis]
| |
sig in Venerabel capel begaf, die aenstonds gesloten wird. Over alle welke buytensporigheden op 7 February nog collegie wird gehouden en bij advertentie op 't stipste verboden van de wagten ofte patroullien eenige insulte te doen 't sij met woorden of met werken, gelijk ook van de selve opte volgen, op pene van seffens gestelt te worden ten gevangene Steen, en gestraft te worden ook bij schavotteringe en geesselinge als stoorders van de gemeijne ruste, wordende ook verboden alle versaemelingen en attrouperingen, wordende daerbij belooft eene premie van 100 pattacons, aen die, dewelke sullen aenbrengen die den welken op heden de voorse wagten of patroullien geinsulteert hebben, met na de selve steenen, vuyligheyd ofte iets anders te werpen.
26 February smorgens, is de nieuw stad door den vloed schielijk onder water geset, niet sonder merkelijke schaede in bouwen, kelders en pakhuysen. Een Hollandsche kofjagt wird van anker geslingert tot op de Meekaye, maer met den vloed savonds wederom vlot gebragt, eenigsints beschadigt synde.
16 Meert wird van stadswegen geadverteert, dat de ordonnantie van 30 Augusti 1779, in alle hare pointen en ten allen tijde stiptelijk sal agtervolgt worden, en dat mitsdien het aen ieder verboden is het sij op pretext van Palmen Sondag, Witten Donderdag, Goeden Vrijdag, staen op den kruijsweg of andersints in eeniger manieren te contravenieren aen den 4en Art. der geseyde ordie van 30 Augti, wordende daerbij adverteert dat eenieder van geweijden palm sig sal konnen voorsien in sijne respectieve Parochie.
5 Mey wird alhier doorden grave de Ferraris de inspectie en revue van 't garnisoen op 't kasteel gedaen.
16 der selve maend wird in 't knegtienshuys, binnen dese | |
[pagina 103]
| |
stad, concours gehouden (aengesien alhier eene apotheek wird opgeregt, alwaer de armen de medicamenten gratis sullen konnen bekomen) omdat sij versekert souden sijn van de ervaerentheyd der representanten. Die bequaem sal gevonden worden, sal een behoorlijk honorair genieten en naer dese apotheek tien jaeren bedient te hebben, als meester apotheker den stiel binnen dese stad mogen exerceeren mits sijnde of wordende poorter.
16 Juny begost alhier in de Cathedraele den algemeynen biddag, om reden van den gevaerelijken staet, waerin Sijne Koninglijke Hoogheyd Carolus Alexander, Hertog van Lorreynen en van Bar, gouverneur generael der Nederlanden, sig bevind. Om alf 10 begost de solemnele Misse, gesongen door onsen Bisschop, s'avonds het Lof; diergelijke diensten sijn aldaer op 17 en 18 ditto ook verrigt door de heeren Artsdiaken en Cantor. Den biddag wird dan vervolgt in de andere parochien, abdijen, begijnhof, mans- en vrouwekloosters.
Op 17 July om 3 uren na middag, begost het koninglijk geluij voor de vigilien, die ten 4 uren begost wirden in het choor der Cathedraele deser stad, tot rust van de siele van sijne voorsegde Koninglijke Hoogheyd, die op 4 deser maend in het kasteel van Tervueren overleden was; den autaer met swert fluweel met eene goude moire kruijs, den Bisschopsstoel en gestoelten waeren met swert laeken behangen, te midden stond de bare, verheven en omset met witte flambeeuwen; op de pedestalen der vier hoeken brandden de grootste flambeeuwen. De baer was omkleed met swert fluweel en ook een goude moore kruijs, waerop, op een kussen, lag met den bevelstaf, sweerd en kroon. Sanderdags smorgens om 6 uren en alf 11, begost het geluy andermael, aenkondigende de Misse van Requiem die ten elf uren gecebreert wird door Sijne Doorl. Hoogwt onsen Bis- | |
[pagina 104]
| |
schop, ten bijwesen van 't capittel, magistraet en garnisoen; alle de capellen waeren verligt. Welke diensten vervolgt wirden, eerst in St Jacobs en voorts in de andere kerken der stad.
Op 22 July is binnen de refugie der abdije van St Bernaerts op den Oever alhier, overleden, in den ouderdom van 69 jaeren, den Eerwsten Heere Norbertus Bruyndoncx, abt der selve abdije, geinstalleert sijnde 1 July 1770.Ga naar voetnoot(1)
Op 10 September is den Eerwsten Heere Godefridus Hermans, gebortig van Vorst, als nieuwen abt van Tongerloo, | |
[pagina 105]
| |
in de capel der Refugie van die abdije, gelegen op St Jacobsmerkt, binnen dese stad, ingeweijd en gemeijtert, door Sijne Doorl. Hoogwt onsen Bisschop, geassisteert sijnde door de Eerwste Heeren: Marcellus De Vos, abt van St Michiels en Petrus van den Gerre, abt van St Salvator, geseyt Peeter Pots.
Den 18en der selve maend wird wegens de aelmoesseniers en directeurs der fondatie, de apotheke voor den arme geopent, onder de directie van Casteels, die bij concours als apotheker aengesteld was; sijnde in de Clarastraet bij de Borse, alwaer de armen deser stad de medicamenten gratis konnen bekomen.
Op 22 der selve maend September is Gustavus III, koning van Sweden, reysende onder den naem van Grave van Haga, hier binnen gekomen van Brussel; nam sijn logement op de Meer in Grand Laboureur; sanderdags besigtigde hij de Schelde en 't bijsonderste der stad, en heeft Dhr Guilielmus Herreijns, gebortig deser stad, op de sael der abdije van St Michiels, tot sijnen schilder benoemt; en vertrok 24 ditto na Breda. In de maend September wirden de arnassuren uyt de twee vensters gedaen, van Besnijdeniscapel in de Cathedraele deser stad; eerst uyt die nevens den autaer, sijnde gegeven door Henricus VII, Koning van Engeland en Elisabeth, dogter van Eduardus IV, koning van Engeland, welker afbeeldsels, knielende en hunne wapens, men in dese vensters siet; de voordere ciraden sijn, te veel geschonden sijnde, daer uijtgelaeten. De inscriptie, seer slegt in staet synde, is ook vernieuwt, nieuwt. Septimus anglorum. rex | |
[pagina 106]
| |
Daerna wird de andere venster begost, vereert sijnde door Philippus den Schoone, Hertog van Bourgondie en Brabant, de ciraden wirden ook uyt dese gedaen, maer de wapens wirden daer wederom ingeplaets met het avies: ‘je le veul, que vouldra’. Beijde dese vensters waren vóór die veranderingen, voor en door ordre van de stad uijtgeteekent door de heer Andreas Bern. De Quertemont. (Zie de teekening). Dese inscriptie heeft gestaen in de venster in Besnydeniscapel, eer deselve vernieuwt was. ELISABETA FVIT CONIVX ET SEPTIMVS ANGLORVM REX | |
[pagina 107]
| |
De letters in gewoon kaptalen staan er nog in, deze in kursief, zijn in wit glas bijgezet.
Op 19 October wird de plegtige uytvaert voor wijlen Sijne K.H. Carolus Alexander, Hertog van Lorreynen en Bar, gedaen wegens het Artsbroederschap van 't H. Sacrament des Autaers, in de capelle in de Cathedraele onder de directie der capelmeesters, in welk Artsbroederschap sijne K.H. met de Princesse Caroline, sijne suster, abdisse van St Wandru tot Bergen in Hengouw, het merkweerdigste deser stad besigtigende van 22 tot 24 Augusti 1759, hadden gelieven in te schrijven. De Misse geschiede ten 11 uren onder uytmuntende musiek en den Autaer was luysterlijk verciert.
Op 4 December sijn voor aelmoesseniers gekosen D'heeren.........
Op 23 der selve maend is den spijker voor de chynsen alhier omgestelt, te weten: terwe per veertel f 5,6; rogge f 4,10; gerst f 3,10; haver f 2,8; boekwey f 4,3; evene f 4,10; evit f 1,10; witte boonen f 9,10; erwten f 7,15; lynsaed f 4,15; raepsaed f 6,5; spariesaed f 3,16. |
|