De kronijk van Antwerpen. Deel 1. 1 januari 1770 tot 31 december 1785

1774

Snagts tusschen 9 en 10 February 1774, is alhier in de abdye van S^t Salvator, geseyt Peeter Pots, overleden, na de H.H. Sacramenten ontfangen te hebben: den Eerw^sten heere Petrus De Laet, Abt der selve abdije. Op synen zerk liggende in den ingang der choor deser kerk, staet onder de wapen:

Odore et Splendidore
D.O.M.
Quod corrumpi potuit
hic deposui
F^r Petrus de Laet
abbatiae hujus
abbas IX
Vixi ann. 66 rexi 19.
Obiit 10. Feb. 1774
R.I.P.

[p. 38]

20 february en de twee volgende dagen heeft het Broederschap onder den titel van de Bedrukte Moeder Gods Maria, ingestelt onder den Paus Clemens X, in de collegiale en parochiale kerke van St Jacobs, geviert het 100 jaerig jubilé der instellinge. Den Eerw^sten heere Marcellus De Vos, abt van S^t Michiels, heeft den eersten dag de Misse gecelebreert. De capelle was seer luysterlijk versiert met sinnebeelden en schilderwerken.

7 Meert is in de kerk der Eerw. Paters Predikheeren begost de viering van 't 500 jarig Jubilé ter eere van den H. Thomas van Aquinen. Den eerw^sten heere Marcellus De Vos, abt van S^t Michiels dede de hoogmisse. De choor was seer luysterlijk versiert.

Saterdag, 26 deser, is den Eerw^en heere Petrus Josephus Le Begge geinstaleeert als choor Deken der collegiale en parochiale kerke van S^t Jacobs, in plaetse van den Eerw^en en Edelen heere Joannes Baptista Van Gerven, overleden 14 deser.

23 April heeft den heer de Crumpipen, cancelier van Brabant, met Sijne Doorl. Hoogw^t Henricus Gabriel van Gameren, Bisschop deser Stad, en den Eerw^sten heere Norbertus Bruyndonckx, abt van S^t Bernaerts, de stemmen opgesaemelt tot den keus van eenen nieuwen Abt van S^t Salvator, geseyt Peeter Pot, in die abdije.

13 Mey smorgens wird de proeve tendeele genomen der volbouwde sluys buyten de Kronenborgpoort, ten bijwesen van den gouverneur van het kasteel, en onder grooten toeloop van volk.

21 Mey smiddags wird de tyding gebrogt, in de abdije van Peeter Pots, dat den Eerw. heere Petrus van den Perre, gebortig deser stad, tot opvolger van wijlen den Eerw^sten heere De Laet benoemt was.

[p. 39]

29 Juny, heeft het Broederschap der H.H. Apostelen Petrus en Paulus, in de parochiale kerke van S^t Joris, geviert het 200 jarig jubilé, synde ingestelt in dese kerke ten jaere 1574.

Smaendags 25 July, Syne K. Hoogheyd Maximilianus, Artshertog van Oostenyk, Broeder van den Keyser, alhier verwagt wordende, wird gepubliceert en aengeplakt, volgens resolutie van den maendagschen Raede, ingevolge orders van den hove, een waerschouwing waerbij stiptelijk verboden wird, alle soorten van vieringen of vuerwerken, ten tijde dat Sijne K.H. binnen dese stad soude verblyven, op pene van 100 patacon.

Omtrent 9 uren 's avonds arriveerde syne gemelde koningl. Hoogh^t, van Mechelen, binnen dese stad langs St Joris Poort, hebbende in sijne koets den Prins Georgius Adam van Sterhemberg, minister aen het Hof van Brussel, vergeselt door den grave van Lamberg, generael De Ferraris en den heer de Crumpipen. Den artshertog reed na de abdye van S^t Michiels, wordende aldaer opgewacht door Sijne Doorl. Hoogw^t Henricus Gabriel van Gameren, Bisschop deser stad, door den seer Eerw. en Edelen heere J. Engelgrave, Deken der cathedraele, door het Magistraet, gouverneur van het casteel en andere van het garnisoen, benevens den Eerw^sten heere Marcellus De Vos, Prelaet der selve abdije. Den Minister en het gevolg namen het logement bij den Baron de Proli, admirael der Schelde, maer den grave van Lamberg bleef bij Sijne K.H. inde Abdije.

26 July smorgens, hoorde den Prins al vroeg de Misse inde kerk deser abdije, gecelebreert wordende aen den hoogen autaer door den heere Prelaet; en om alf 7 voerde hij van 't Bierhoofd over na het Vlaams hoofd in eene Plijt overdekt met een pavilloen bekleed met tapijten en versiert met vlaggen; rijdende van daer langs de besonderste plaetsen van 't Land van Waes na S^t Nicolaes en is om 7 uren savonds weergekeert

[p. 40]

na dese stad; heeft sig dan vervoegt na het casteel nemende het avondmael bij den gouverneur; ondertusschen was de schoone verlichting op het sop van den toren der Cathedraele ontstoken, van het kruys af tot aen de hoogste piramiden.

27 Deser, smorgens, vervoegde hij sig uyt de abdije, geseten in de koets van den graeve Van de Werve en van Vorsselaer, om 10 uren na de Cathedraele kerk onder het geluy der groote klok, wordende aldaer aen de groote kerkdeur onthaelt door de heeren Dekens en Dignitarissen, en hoorde inde choor de Misse, gecelebreert door den heere Deken, onder groot musiek; besigtigde daernaer het merkweerdigste deser kerk; vandaer vervoegde hij sig met sijn gevolg na de werf en na de Parochiale kerk van S^te Walburgis, na de kerken der Eerw^de Paters Predikheeren en Minderbroeders; en vervolgens wird hij onthaelt binnen de Collegiale en Parochiale kerk van S^t Jacobs onder het geluy der groote klok.

Ontrent 12 uren smiddags vervoegde den trijn sig na de Accademie of schole der Teekenkonst boven de Stadsborse, alwaer de leden der zelve ende die van S^t Lucasgilde sig bevonden. De dekens der zelve gilde hadden den theater, van ouds gedient hebbende voor de Rethorike spelen der Violieren, nu genaemt: den Olyftak, na hunne vereeninge, gestelt in 't vertoon van het paleijs, met verscheijde verbeeldingen aengaende de schilderkonst.

De professores en andere treffelijke schilders hadden aldaer op de saelen ten toon gestelt eenige van hunne werken; den Prins wird daer onthaelt door: Jon^r Jacobus Jos. De Grez, hoofdman; Jon^r Jean De Wael, opperdirecteur, beyde schepenen in de Weth, en Dh^r Jacobus Vander Sanden, secretaris deser academie. Na alles besigtigt te hebben, vertrok men vandaer en besigtigde voorts de kerk van de Eerw^e Paters Augustijnen en die van de L.V. Broeders en het cabinet van Dh^r van Lancker, opde Meer, en vervoegde sig om 2 uren na het Stad-

[p. 41]

huys, sijnde aldaer op de groote staete-kamer de tafel gedekt voor 33 personen. De capelmeesters van de capelle van het H. Sacrament inde Cathedraele, hebben aen den Prins vertoont het register van hun Broederschap, waerin van ouds sig eygenhandig geteekent hebben, verscheyde souvereynen Prinsen van het huys van Oostenryk, Spagnien, Artsbisschoppen, Bisschoppen en Prelaeten. De Prins heeft terstond sig eygenhandig in dit register ingeschreven gelyk ook den Prins van Sterhemberg, Minister van den keyser aen het Hof van Brussel. Syne K. Hoogh^t voormiddag ook gesien hebbende de manifacturen der inschildering van cattoenen en lynwaeten, ging na middag besigtigen het konst cabinet van den Eerw^e en Edelen heere Knijft, Canonik grad. der Cathedraele. Ten 5 uren was het bal, geopent op de commedie-sael op Tappesiers-pand, alwaer seer veel geld ontfangen is ten profijte van den armen. Den Prins vervoegde sig met den grave van Lamberg van dese redoute na sijn appertement inde abdye, en het gevolg en eenige genoodigde namen het avondmael bij den Baron de Proli.

28 July smorgens om alf 9 uren, hoorde den Artshertog met syn gevolg de Misse inde Parochiale kerk van S^t Andries, onder groot musiek, gecelebreert wordende door den Eerw^e heere Guil. Lud. Joan. Van Donghen, Pastor der zelve kerk, en is om 9 uren vertrokken in post na Mechelen.

27 Augusti is den Artshertog Maximiliaen, om alf 9 uren, andermael binnen dese stad geweest; komende van Brussel met sijn gevolg, aen de Posterije van peerden verandert hebbende, is met sijn gevolg het quaert voor 9 uren vertrokken, en heeft sijne reys vervoordert na Holland.

2 September is andermael vernieuwt en herpubliceert, de ordonnantie van 3 September 1764, verbiedende de extraordinaire illuminatiën en vercieringen aen de beelden der heylige,

[p. 42]

staende aen de huysen en op de straeten, waerdoor meer ongeregeldheden als devotie geschied, op pene van 25 guldens.

11 September is den Eerw^sten heere Petrus van de Perre, abt der abdije van S^t Salvator, geseyt Peeter Pots (op 6 July geinstalleert sijnde) gemeytert binnen het Artsbisschoppelijk palijs, door Sijne Excell^ie, Artsbisschop van die stad, Joannes Henricus Graef van Frankenberg en Schellendorff ter assistentie van de Eerw^e heeren Prior en Provisor der selve abdije.

12 September smiddags 't quaert voor een ure, kwam den Artshertog met sijn gevolg wederom binnen dese stad gereden van sijne reijse van Holland, nam maeltijd bij den Baron de Proli, en vervoorderde sijne reys na Brussel om 2 uren.

14 Deser: Feest van de H. Kruysverheffing, begost de 100 jaerige jubilé der instelling van het Broederschap van het H. Kruys inde kerk der Eerw. Paters Beggaerden, welke kerke luysterlijk verciert was, gelijk ook de daer ontrent liggende huysen.

4 December sijn alhier voor aelmoesseniers gekosen: Jon^r Carolus Jos. Van Havre en Dh^r André Van de Sande.

23 Deser is den Spijker der granen voor de cheynsen alhier omgestelt als volgt; te weten: terwe de Viertel, f 5,15; rogge f 3,15 1/3; W. gerst, f 3,14; S. gerst, f 3,12; B. haver, f 2,6; V. haver f 1,19; boekwey f 2,14; saed f 6, -; evie, f 4,9; evit f 1,5; B. terwe f 5,5; boonen f 2,19; erwten f 3.-.

Dit jaer sijn de oude lindeboomen, staende op de Brabantsche koremerkt, uytgedaen en verkogt; van stadswegen, de merkt opgehoopt en in 't vierkant met steenen paelen beset.