Rijmkroniek

(1983)–Melis Stoke– rechtenstatus




[pagina 327]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten
Tiende boek. Als her Gye vangen was Ende men upt lant ghewaer wert das, Wort theer al tebarenteertGa naar voetnoot3 Ende elc te sinen lande ghekeert,Ga naar voetnoot4 5[regelnummer] Ende droeghen met hem dat si mochten. Ic wane, si niet meer en sochten De porte te soekene. Up enen dach,Ga naar voetnoot7 Doe men de liede varen sach, Ende te voet wechganghen mede,Ga naar voetnoot9 10[regelnummer] Wort men blide binder stede. Doe ghinghen si uut om ghewin, Ende haelden doe dat goet in. De winnen woude, wan aldaer.
[pagina 328]
Dit was in ons heren jaer 15[regelnummer] Dusent dre hondert ende viere, Dat grave Willam in dese maniere Den wich op Goude met scepen wan, Daer men versloech menighen man. Oec verloes hiere selve liede. 20[regelnummer] De selve dach, doe dit ghesciede, Des manendaghes voer onser vrouwen misse, Te halve oest, des sijt ghewisse; Ende was op sente Lourens dach, Dat men de Vlaminghe comen sach 25[regelnummer] Jeghen den grave, daer ten stride,Ga naar voetnoot25 Ende was omtrent vespertide, Doe si des strijds begonnen, Ende waendent al hebben ghewonnen: Want si vochten met groter crachte 30[regelnummer] Tote over die middernacht, Ende doe et ginc daghen recht, Begonde weder dat ghevecht Voer primetijt; in der vloet Wast dat men den wych bestoet, 35[regelnummer] Ende duerde toten middaghe. Doe gheviel hem sulke plaghe, Dat her Gye bleef ghevaen, Als ghi te voren hebt verstaen.
[pagina 329]
Die Vlaminghe mochten te rechte clagen. 40[regelnummer] Nu so moghedi mi vraghen, Waerom dat ic niet en noeme Die van den stride was de bloeme, Of de quaetste, of de beste, Of de eerste, of de leste. 45[regelnummer] Mi dunct, ic prijs se allegader, Al had elc ghesijn mijn vader, In wiste hoe bat gheprisen.Ga naar voetnoot47 Ende mine viande in alre wisen Ne wistic waeromme spreken lachter, 50[regelnummer] Sonder den ghenen, de nachts trac achter: Trouwen der wasser vele, Die niet en quamen totten spele, Daer si stene werpen mochten. Ic wane, si anders dochten:Ga naar voetnoot54 55[regelnummer] Hadden si nachts moghen ontflien, Men had se daghes niet mogen ghesien: Dat togheden si wel in ghelate. Van den galeiden quam dese bate,Ga naar voetnoot58
[pagina 330]
De somme achter lagen doe: 60[regelnummer] Oec benamen si, datter toeGa naar voetnoot60 De clene scepe niet en quamen. Woude ic se noemen oec bi namen, Men mochte seggen, dat ic bi nideGa naar voetnoot63 Liede lachterde in den stride, 65[regelnummer] Of om miede gave prijs: Des doe ic niet, in geenre wijs, Yement te prisen voer sijn ogen:Ga naar voetnoot67 Want wi alle merken moghen, Dat hem de goede scaemden sere 70[regelnummer] Ende pensden om de ere, Ende oec sijn lijf wilde verweren.Ga naar voetnoot71 In gave te lone niet twe peren, De mi den prijs gave allene, Die al de goede liede ghemene 75[regelnummer] Metten live verdienden daer. Ic dart wel segghen overwaer,Ga naar voetnoot76 Dat edele lude vochten wale, Ente porters ten selven male,
[pagina 331]
Entie ghemeente vacht oec wel. 80[regelnummer] In weet wat daertoe segghen el.Ga naar voetnoot80 Ic mochte messcien prisen den enen, Een ander sout also niet menen.Ga naar voetnoot82 Ic mochte oec verswighen dien, De ment vele bet hadde ghesien 85[regelnummer] Doen, dan enich ander dede. Dat waer grote dorperhede, Dat ic bi namen prijs hier gave. Een vroet man wilde om geen have, Dat menne prijsde openbare. 90[regelnummer] Oec sal ic secghen tware: De quade wil niet ghelachtert sijn. Dat seghet mi tghelove mijn. Mallic kent hem selven wale. Dat ic seghe dese tale, 95[regelnummer] Dats omme dat ic beghere,Ga naar voetnoot95 Datte goede hem echter were, Ende hi bet doe, dan hi doe dede,Ga naar voetnoot97 Ende houde altoes zulke sede, Dat men van hem spreken mach
[pagina 332]
100[regelnummer] Na sijnre doot menighen dach: Dus sal leven na sijnre doot Sine name, dats ere groot. Gave men hem prijs in sinen leven Ende hi der doghet dan wilde begeven, 105[regelnummer] So waert quader dan te voren, Ente prijs waer al verloren, Ende wort in spotte verkeert al. Hort wat ic u segghen zal: Wart dat ic worde des te rade, 110[regelnummer] Dat ic lachteren woude de quade, Ic mochte sulken spreken lachter Bi namen, hi soude mi volghen achter Ende slaen mi doot, of oec dien Die dit laze, mocht hem ghescien.Ga naar voetnoot114 115[regelnummer] Daerom sprekic int ghemien. De vroede weet wel wat ic meenGa naar voetnoot116 Ende salre om pensen dach ende nacht, Ende houdent voert met alre cracht.Ga naar voetnoot118 De blode, deere niet en vacht,
[pagina 333]
120[regelnummer] Ken hem selven - dats de macht -,Ga naar voetnoot120 Ende pense, dat hi daer mesdede, Ende beter hem teenre ander stede. Dats vele bet mijn raet, Dan hi verdient, dat men heet quaet. 125[regelnummer] So mach hi prijs ende ere ontfaen, Ende den anderen name of dwaen. Ghi moghet segghen, wi ne horden nie,Ga naar voetnoot127 Men gaf prijs, wats ghescie, An deen side van den stride: 130[regelnummer] Dit so siet men alle tide, Ende ghi ne wilt niet prisen enen man Sonderlinghe. Wat legeter an? Hier mach ic up antworden u: Ic hebs een deel gheseghet nu 135[regelnummer] Waeromme, dat ics mi vermide Prijs te gevene an sgraven side. An dander side ken ic niet, Wie hi was ende hoe hi hiet, Ende ick en kenne niet hare dade. 140[regelnummer] Maer dits mi comen in den rade, Dat icker omme achterlate Te prisene, die bi haren onmate,
[pagina 334]
Bi overmoede ende bi overrecht, Willens comen in ghevecht, 145[regelnummer] Ende trecken an dies niet bestaetGa naar voetnoot145 Hem meer; cracht ende overdaet Pijnsi derom in alre wisen Te doene. Sal men se daeromme prisen? Dat dochte mi wesen onghehoert. 150[regelnummer] Diet beter weet, hi brenct voert. Ic laets mijn rechte wel te niete.Ga naar voetnoot151 De jonghe grave, die in verdriete Langhe tijt hadde ghewesen, Ende achtereen gheleghen in desen 155[regelnummer] Seventien nachte in den scepen, Al ghewapent, moghen sine hepenGa naar voetnoot156 Ende sine leden zere zweren;Ga naar voetnoot157 Mochte lusten ende begeren Te comene, daer si ruste namen, 160[regelnummer] Dat mochten si doen al sonder scamen. Hi voer (up) an den avond Sere blide ende al ghesont, Ende alle de up varen wouden,
[pagina 335]
Voeren sonder strijt an Scouden, 165[regelnummer] Ende ghinghen binnen Sirixe: Daer was doe gheen striden me. Hier te voren hebbic gheseget, Des de vremde here pleghet, Ende hoe hi wille bedwinghen tlant. 170[regelnummer] Doe Middelborch ghinc in hant,Ga naar voetnoot170 Ende op gaf heren Gyen, Des derric herde wel ghelyen, Dat bi jonchere Willem was, De hem selven bat das,Ga naar voetnoot174 175[regelnummer] Dat si de porte upgheven souden,Ga naar voetnoot175 Opdat hi mochte behoudenGa naar voetnoot176 Varen wech aldaer hem dochte Dat hi seker wesen mochte. Doe gaven si ghisel bi vorworden 180[regelnummer] Ende oec bi besproken worden, Dat hi de kore niet soude doen af, De hem de coninc Willem gaf,
[pagina 336]
Ende haer vesten soude brekenGa naar voetnoot183 Bi enighen rade, bi enighen treken. 185[regelnummer] Dit swoer hi ten heilighen daer, Ende gafs hem brieve dats waer. Oec ghelovede openbare, Waert dat de grave quame dernaer Te lande ende hi der ave 190[regelnummer] Here worde ende grave, Waert met stride of met vreden, Of waert met eendrachticheden, Of hoe dat ware in elker wise, Hi soud se laten also als hi seGa naar voetnoot194 195[regelnummer] Ontfinc op den selven dach, Ende haer ghisele sonder gheclachGa naar voetnoot196 Wedergheven quyt ende vri, Ende gafs hem brieve, seghet men mi,Ga naar voetnoot198 Ende daer aen seghelen twe 200[regelnummer] Sijns ende sijns broeder ofte mee. Besiet, hoe hijt heeft ghehouden,
[pagina 337]
Mach hijs bliven ombescouden, Ende of men hierom prisen mach. Want op den goeden pinsterdach 205[regelnummer] Dede hi breken hare veste. Dit dochte sinen rade beste, De Middelborch, de porte, haten.Ga naar voetnoot207 Dit en dorst hi oec niet laten Van denghenen, diet hem rieden.Ga naar voetnoot209 210[regelnummer] Wat mocht arderssins bedieden Dan hi was bedwonghen sere? Hi ne was niet, al hiet hi, here; Sine baliuwen hilden bedwonghen,Ga naar voetnoot213 Beide doude metten jonghen, 215[regelnummer] De sine lude wesen souden, Beide de jonghe metten ouden. Consti bedwinghen van der Vere,Ga naar voetnoot217 217b[regelnummer] Dat quam bedi hi vanter were.
[pagina 338]
Hi was bedwonghen, alst wel sceen: Daerbi ne moste niet een steenGa naar voetnoot219 220[regelnummer] Gheheel bliven an de port. Oec so heb ic ghehort. Doe hi de veste most doen breken, Daer quamen lude met sulken trekenGa naar voetnoot223 Ende deden nemen ghisele meer, 225[regelnummer] Dan hi hadde ghenomen eer Ende uutghelesen toe bi namen. Bi gode des mocht hi hem scamen, Dat hi dus brac sine vorworde.Ga naar voetnoot228 Ic wane, dat ic seggen hoerde, 230[regelnummer] Doe hi in Hollant comen was, Wat hi belovede, hijn hilt niet das. Dus wondert mi, dat men dus priset; Maer mijn herte mi dat wiset, Dat deden deghene, diene hilden 235[regelnummer] In banden, daermede stilden Haer viande ende onderdaden.Ga naar voetnoot236
[pagina 339]
Noch so heb ic mi beraden, Hoe dat quam, hi ne hadde tebroken Willemme dat dar was ghesproken.Ga naar voetnoot239 240[regelnummer] Trouwen dat was wonder groet, Hi ne haddene ghevaen of ghedoet, Bi sulken rade, de hem was bi; Maer ic wane, dat bleven siGa naar voetnoot243 Dat els niemen toe en brochte, 245[regelnummer] Dan mijn her Jan, als mi dochte, Van Renesse, de hovessche viant. Ic wane, dat in al ZelantGa naar voetnoot247 So hovesch (en) was van alre dade Sinen vreenden; dat was groet scadeGa naar voetnoot249 250[regelnummer] Dat hi hem hielt an sulke lere, Dat hi sinen rechten here Afginc in desen doene: Want hi vrome was ende coene Ende sinen viant hovesch ghenoech. 255[regelnummer] Hadde hi ghedaen al sulc ghevoech, Dat hi sinen here hadde ghedient,
[pagina 340]
Ende trouwelike ghesijn sijn vrent, Ic hadde hem ghegeven altemale Den prijs sonder ander tale. 260[regelnummer] Als de grave hadde leden Den strijt ende binder steden Comen was, danct hijs Gode, Ende sende sinen bode Ende onboet wie in comen woude, 265[regelnummer] Dat hine gerne ontfanghen soudeGa naar voetnoot265 Behouden lijf ende goet, Ende dien ghenen, diet so stoet Dat hi ballinc hadde ghewesen,Ga naar voetnoot268 Of die men mestrouwede in desen, 270[regelnummer] Moste varen te ghisele legghenGa naar voetnoot270 Ter stat, de men hem soude segghen, Ende haer goet dat soude hem volghen. Ballinghe, daer men up verbolghen Te voren was, de quamen in 275[regelnummer] Een deel. Dit was goed begin. Oec warenre, dies niet dorsten bestaen: So vele hadden si mesdaen. Die te voren waren vrient,
[pagina 341]
Hadden haren Gyen so ghedient, 280[regelnummer] Si ne dorsten niet bliven in den lande Ende vloen uut: des hadden si scande, Ende lieten beide goet ende erve, Dat qualic was haer bederve.Ga naar voetnoot283 In weet waert her Gye nemen sal, 285[regelnummer] Daer hi se mede sal goeden al.Ga naar voetnoot285 Dus es den grave hulde ghesworen. De heren Ghyen daer te voren Hadden ghehouden over here,Ga naar voetnoot288 Swoeren, dat si nemmermere 290[regelnummer] Den grave Willem ghinghen af. Hier mede hi vergaf Al dat hem was mesdaen. Nu hevet hi verstaen, Ende sine luden mede, 295[regelnummer] Dat in den dunen teenre stede Waren wel sesdusent man, De alle wapene hadden an, Behalven dandre diere waren.Ga naar voetnoot298 De grave dede staphans varen 300[regelnummer] Twe galeiden voer dat lant. Si senden boden altehant
[pagina 342]
An den grave op ghenade, Dat hi sine edelheit dadeGa naar voetnoot303 Ende hi se vinghe daer ter stede,Ga naar voetnoot304 305[regelnummer] Behouden lijf ende lede. Die grave wort te rade soe, Dat hi boden sende doe Te Palevoetsheide, de (se) vinghen. De Vlaminghe doe met hem ghingen, 310[regelnummer] Ene so overgrote scare, Dat wonder te segghene ware. Eist ommate, dats mi wondert? Elken behoerder meer dan hondert Te ledene, diere om waren comen, 315[regelnummer] Die grave en hadde tsinen vromenGa naar voetnoot315 Niet so vele liede up Goude, Doe ment eerst bestanden soude Ende dar men den strijt mede wan. Ic wane niet, dat oit man 320[regelnummer] Tenigher stede ye ghequam, Daer hi verhorde of vernam, Dat men so menighen vangen sach
[pagina 343]
Sonder stoet ende sonder slach, Ende sonder wedercronen iet.Ga naar voetnoot324 325[regelnummer] Men dede gaen dat Vlaemsche diet Rote an rote binnen Sirixe, Ghelike dat men drivet vie. Men drefse in cloestren ende in kerken. Wildi verstaen, ghi moghet merken, 330[regelnummer] Hoe ment weet, hoe vele der was. Men wort doe te rade das, Dat men se riep al te samen Ende deden bescriven hare namen, Ende ghinc se delen harentare. 335[regelnummer] Aldus mocht ment weten tware: Want dat wistic herde wale: Men leverde uut bi ghetale, Uter minderbroeder porte Tweendertichondert sonder borte,Ga naar voetnoot339 340[regelnummer] Datter gheseet was uten scrifte,Ga naar voetnoot340 Naecte knechte ende clene wichte.
[pagina 344]
Uter kerken, wie soes wondert, Worden ghelevert vijftienhondert, Behalve wijf ende gharsoene. 345[regelnummer] Dus weet ict bi desen doene, Datter bleef behouden wale Vijfdusent tenen male, Behalven die daer ontgingen Ende ontgaen waren, sint si se vingen. 350[regelnummer] Dit was in deselve weke, Dat dit ghesciede, daer ic of spreke, Dat de grave hadde den strijt. Ende recht op deselve tijt, Dat de strijt ghewonnen was, 355[regelnummer] Worden sgraven viande dasGa naar voetnoot355 Te rade, dat si openbare Seiden, dat verwonnen wareGa naar voetnoot357 Entie van Hollant waren doet. In Middelborch seide men al bloet, 360[regelnummer] Dat al doot waer gheslaghen Ende enen man niet verdraghen.Ga naar voetnoot361 Wie so hadde Hollansche herte, De ghedoghede grote smerte; Die therte droech van den libaert,
[pagina 345]
365[regelnummer] Hi drubbelde ende spranc opwaertGa naar voetnoot365 Van bliscapen, ende sanc. Na middaghe, dat ne was niet lanc, So quam mare, de bitter was. Ic der mi wel vermeten das, 370[regelnummer] Dat die te voren ghinghen screyen, Si ghinghen na singhen ende pleyen;Ga naar voetnoot+ Entie te voren songhen hoghe, De liepen de tranen nu int oghe. Dus was verkeert in korter ure: 375[regelnummer] Dits der werelt avonture. De deerste nimaren aldus brochte, Ic weet dat si anders dochten, Ende si dochten, dat si wrochten,Ga naar voetnoot378 Ende ghinghen vlien wat si mochten. 380[regelnummer] Si hadden de Vlaminghe brocht int stric Ende selve bleven si niet int pee. Wouden de Vlaminghe dit verstaen! Si hebbent meer dan eens ghedaen, Ende emmer sijn si selve ontgaen, 385[regelnummer] Entie Vlaminghe bleven ghevaen.
[pagina 346]
Hets wel te steden, also help mi God!Ga naar voetnoot386 Si moghenre mede houden spot,Ga naar voetnoot387 Si hebben se brocht in den strecke, Alstie voghel bi den becke, 390[regelnummer] Daer si mosten ghevanghen bliven. Dandre mochten metten wiven Ende metten kindren ende metten nichten Dat goed besitten sonder vichten. Ie wilde, dat elken dus verginge,Ga naar voetnoot394 395[regelnummer] De meer ghelovede zulker dinghe, De men hem seghet, dan hi siet. Al eest dan dat hem messciet, Dat soudic claghen herde spade: Want het es wel te stade.Ga naar voetnoot399 400[regelnummer] Maer wouden si volghen goeden rade, Si souden pensen om oude dadeGa naar voetnoot401 Ende souden uten lande doen, De hem so dorperlike ontfloen, Entie se brochten in der noet,
[pagina 347]
405[regelnummer] Of binnen lants slaen ter doet:Ga naar voetnoot405 Want men mach wel verstaen, Dat si hem meer hebben mesdaen, Dan de grave oit ghedede, Al wilsi hem houden ghenen vrede. 410[regelnummer] Dits der dwaser Vlamingher sede: Want si ne houden ghene stede:Ga naar voetnoot411 Men soud se met loghenen daer toe driven Dat men se alle soude ontliven. Alst aldus was vergaen, 415[regelnummer] Ende ment in Middelborch hevet verstaen, Ghinghen si vanghen ende jaghen. Hieromme en dorvedi niet vragen, Hadden sijt gheweten te primetide, Daer maecte hem sulc herde blide, 420[regelnummer] Hi soude anders hebben ghesongen, Eer hi van danen waer ontsprongen. Doe wert daer een groet gheluut; Tghemene volc liep al vuut, Manne, wive ende kinder. 425[regelnummer] Bede meer ende minder, Ende ghinghen toe met groter drachte,Ga naar voetnoot426
[pagina 348]
Ende droegen de stene uter grachte,Ga naar voetnoot427 Ghewillichlike ende blide. Die jonghe grave sende tien tidenGa naar voetnoot429 430[regelnummer] Sine vreende in de port, De doer hem, als men dat hort,Ga naar voetnoot431 Hadden tlant gherumet mede. Doe si quamen binder stede, Wort dat volc blide sere 435[regelnummer] Ende dankedens God, onsen here. De deden dat hem was ghehetenGa naar voetnoot436 Ende ghiselden, suldi weten, Binder port, dars was te doene, Die men kende. Ende die niet so coeneGa naar voetnoot439 440[regelnummer] Waren, dat si dorsten beiden, Si ginghen staphans henen weiden. Dus sijn de stucken hier vergaen, Entie grave de quam zaen In de port, als hi eerst mochte; 445[regelnummer] Ende den goeden luden dochte, Dat si hadden Gode bi den voeten,Ga naar voetnoot446
[pagina 349]
Daer si hem quamen te ghemoete, Ende elc hem te stride diende.Ga naar voetnoot448 Oec waren si blide om haer vriende, 450[regelnummer] De met hem weder inne quamen,Ga naar voetnoot450 Ende met hem ghevaren waren te samen, Of ghevolghet waren doer minne. In Zeelant waren si herde dunne,Ga naar voetnoot453 De hem goet ende ere togheden, 455[regelnummer] Sonder deghere, de ghedogheden, Dat men haer huse brac Ofte bernde ende al ontstac. De meente en was boer groet,Ga naar voetnoot458 Die den swaren wederstoet 460[regelnummer] Wederstonden in Sirixe, Of metten grave, wat wildijs me? Op Goude vochten alle de nacht. En in Middelborch binder gracht Waren vriende - hadden sijs de macht 465[regelnummer] Ghehadt doe Willem bat met cracht,Ga naar voetnoot465 Dat si de porte souden opgheven -
[pagina 350]
Al wast dat siere binnen bleven. Dus verstandict in desen. Alste grave hadde ghewesen 470[regelnummer] In Middelborch viertien nachte, Dochte hem, dat de grachte Of de veste iet was so goet, Datter goet merren doet;Ga naar voetnoot473 Ende voer weder tote Sirixe. 475[regelnummer] De van Middelborch deden niet me, Dan setten toe al dat si mochten, Ende droeghen ende wrochten,Ga naar voetnoot477 Ende deder toe al sulke pine, Datter vesten wort an scine,Ga naar voetnoot479 480[regelnummer] Ende verbeterden de also, Dat sijs en achten niet een stro, Al quame van volke een wederstoet. Ic wane noyt man also groet Werc so sciere sach toebrenghen, 485[regelnummer] Die van also clenen dinghenGa naar voetnoot485 Was voersien, doe sijt bestonden:
[pagina 351]
Want si gheweten nie en conden, Waer si nemen souden stene, Sonder dattie grave allene 490[regelnummer] Hem de steenhuse beval te vellen, Die stonden int lant, hordic tellen, Bede zuutwaert ende nort, Ende voerden se al in de port, Ende gingen se doe maken met crachteGa naar voetnoot494 495[regelnummer] Ende so delven haer grachte, Dat men se qualyc meer mach dwingen. Waren si voersien van andren dinghen, Dat hem behoeft, ende oec mede Dat volc al goet waer binder stede, 500[regelnummer] So ne dorsten si hem niet ontsien.Ga naar voetnoot500 Maer hebben si binnen dese of dien Die woude verweren in de noet, -Ga naar voetnoot502 Alwaer de grachte noch also groet Ende oec drewerf also diepe,Ga naar voetnoot504 505[regelnummer] Ende een muer daer omme liepe Twee roeden dicke, dre roeden hoech,
[pagina 352]
So eest al dat niet en doech.Ga naar voetnoot507 De trouwe liede ende oec de goede Dat is van der stat de hoede, 510[regelnummer] Updat si hebben wat te verteren Ende waermede si moghen weren: Anders eist al pine verloren Ende vele argher dan te voren. Voert was mi ghemaket cont, 515[regelnummer] Dat daer te voren up ene stont De grave Willem gaderen soude Sijn volc, daer hi mede up Goude Sider vacht, alst was an scine;Ga naar voetnoot518 Dat her Jan ente sine 520[regelnummer] Van Renesse pijnden metter stat,Ga naar voetnoot520 Of hi mochte benemen dat.Ga naar voetnoot521 Ic verstont al overwaer, Datter met hem waren daer Tseren sone van Aemstelle, 525[regelnummer] Ende Aernt van Benscop, sijn gheselle; Herman van Woerden hadde daer ghesijn.
[pagina 353]
Oec seghet mi de segger mijn,Ga naar voetnoot532 Dat van der Lede mijn her Jan Ende daertoe menich man, 530[regelnummer] De ic ghenoemen niet en can - Al noem icker niet, wat leghetter an? - Met hem waren in de stat, Entie hem allen pijnden dat Te benemene, had sijt ghemogen, 535[regelnummer] Dattie grave niet waer ghetoghen Om tontsettene Sirixe.Ga naar voetnoot536 Doet was ghesciet, wat wilgijs me?Ga naar voetnoot537 Ende her Jan oec dat vernam, Dat hem doe niet wel bequam, 540[regelnummer] Nam hi oerlof binder stede, Hi ende sine ghesellen mede, Ende rumeden de stat met haesten groet: Si ontsaghen mere noet: Ende quamen ter Lecke, daer si souden 545[regelnummer] Overvaren met ere scouden, Ende hadden de peerde voren ghesent.
[pagina 354]
Twe jonghelinge woender omtrent, Hovesche, coene, van groten maghen. Alse si dat horden ende saghen, 550[regelnummer] Dat sire emmer souden liden, Ginghen si vaste an hem riden; -Ga naar voetnoot551 Dit was recht an den avont - Ende dreven se ter selver stont In de scoude altehant, 555[regelnummer] Soedat. si sittede bleef upt sant;Ga naar voetnoot555 Doe souden si lopen in tander ende:Ga naar voetnoot556 Des hem gheviel grote scende, Sodat de scoude bleef versonken Ende si binaer alle verdronken. 560[regelnummer] Daer bleef her Jan ende Arnout; De here van der Lede, al was hi stout Spranc al willens uter boert, Eist waer als ic hebbe ghehoert. Dus verdronkeder meer dan hondertGa naar voetnoot564 565[regelnummer] Der meester viande, wie soes wondert,
[pagina 355]
De de grave hadde, overeen. Mi dochte dat miracle sceen. Dat dede God doer sine ghenade, Dats graven viande dus groten scade 570[regelnummer] Ontfinghen in so corten tiden, Sinen lande an beiden siden:Ga naar voetnoot571 Dene op Goude, dander op Lecke. Hier om eist dat ict vertrecke. Die wile heeft men ghesien, 575[regelnummer] Dat God een dinc laet ghescien: Dat een lant hevet plaghe groet, Ende men vele lude slaet doet; Maer als een man wil te verre,Ga naar voetnoot578 Mach hijs lichte werden erre: 580[regelnummer] Want ommate stont noyt langhe. De grave most bi bedwange Zelant rumen dor de noet; Sine plaetse was niet zoo groet,Ga naar voetnoot583 De hi in Zeelant doe behilt, 585[regelnummer] Hi ne moste deselve mit ghewelt Houden doen, wast lief of leet.
[pagina 356]
Heren Ghyen was so heet,Ga naar voetnoot587 Dat hem Hollant ende Zelant beide Te nauwe waren tsinre weide. 590[regelnummer] Dat bisscopdoem van Utrecht Wilde hiere oec toe hebben echt, Daer sijn neve bisscop was. Oec hordic ghewaghen das, Dat hi den bisscop, dien hi ghevaen 595[regelnummer] Hadde, soude doet doen slaen, Sijns oem sone van Utrecht; Ende men dan over rechtGa naar voetnoot597 Sinen neve hadde vercoren, Willem van Gulike, als wi horen, 600[regelnummer] De wort versleghen op enen dach. Dat seide mi een, de dat sach, Dat men sijn hoeft op enen scachte Vor den Vrancscen coninc brachte. Dit was waer sekerlike, 605[regelnummer] Ende dit was al in eenre weke, In den oeste, telker tijt.Ga naar voetnoot606
[pagina 357]
Smaendaghes so began de strijt Up Goude, als ghescreven es. Sondaechs navonts, des sijt ghewes, 610[regelnummer] Verdranc her Jan, alst es voer screven, Ente ghene, de bi hem bleven. Des naestes manendaechs daernae Vacht de coninc, wit vorwaer, Jeghen de Vlaminghe, horic gewagen, 615[regelnummer] Daer Willem van Gulic wort verslagen. God de doet, doer sine ghenade, Dat blivet mette minster scade: Dat moghedi merken wel in desen. Hadt op Goude also ghewesen, 620[regelnummer] Dat her Gye daer hadde ghehadt Den seghe, dar en wars dan platGa naar voetnoot621 Ontgaen cleen noch groet: Si haddent alle ghesleghen doet: Want het wasser onsieneGa naar voetnoot624 625[regelnummer] Enen van honderden tontfliene. Daer ne was emmer gheen toetiden:Ga naar voetnoot626
[pagina 358]
Want het was in allen siden Al viant, sonder Sirixe Ende namelike Hollant ende niet me,Ga naar voetnoot629 630[regelnummer] Ende datter toe behoert. Dus wast buter poert Gheen verlaet om ontgaen: Men hadder niement ghevaen. Maer doe si verwonnen waren, 635[regelnummer] Spaerde men de men mochte sparen. Hadt op Goude verloren bleven, So en hadder behouden tleven In Sirixe groet noch clene, Men hadt versleghen al ghemene. 640[regelnummer] Entie her Ghyen hadden verdreven Ute Hollant, hadde verloren tleven:Ga naar voetnoot641 Dordrecht, Delf ende Leiden mede, Vlaerdinghen, Sciedamme ende elke stede, Die den Vlaminghen deden scande, 645[regelnummer] Dat si se jagheden uten lande, Souden desselfs hebben ghedronken.Ga naar voetnoot646 Waren deghene, de versonken In de Lecke, bleven te live, Si hadden tlant in groten kive
[pagina 359]
650[regelnummer] Ghehouden al haer levedaghe. Som haer goet hebben de maghe, De den grave minnen sereGa naar voetnoot652 Ende doen weerdicheit ende ere. Hadde Willem van Guleke verslaghen 655[regelnummer] Den coninc, dat mochte men claghen Al de werelt duerenture: Dat hadde gheweest zwaer avonture, Ende hadde gheweest te mere scade. Daer omme heeft doer sine ghenade 660[regelnummer] God ghedaen op dese tijt: Des moet hi sijn ghebenedijt. Wat holpe dat ic segghe me? Her Willam was in Sirixe, Doe hem quam daer niemare, 665[regelnummer] Dat sijn vader bleven ware In Henegouwen ende waer doet. Des had hi rouwe groet. Dar hi rechte scout had an: Want hi verloes der enen man, 670[regelnummer] De langhe goet man hadde ghewesen, Ende ghetrouwe. Ic hoerde van desen, Dat hi godelik waer in de kerke,Ga naar voetnoot672
[pagina 360]
Ende minde goede ghewerke. 673b[regelnummer] Ende dat hi Gode ontsach wel sere. Bi hem waer nemmeermere 675[regelnummer] Dinc ghesciet, dan al goet. Hi hadde gheset sinen moet Gode te dienen, alst was tijt. Ie seg u, dat hi was verblijt, Als men soude eten gaen, 680[regelnummer] Ende hi de tafele sach gherecht staen, Ende hi ghereet wiste ghenoech: Dat hem dan sijn herte loech, Als hi goede liede bi hem sach. Dit gheviel hem al den dach. 685[regelnummer] In allen doen dancthi Gode. Perlement so hoerde hi node,Ga naar voetnoot686 Daer hijs hebben mochte verdrach: Liever had hi al den dach Metten valken ommeghegaen, 690[regelnummer] Dan hi te pleite hadde ghestaen, Hadde hijs moghen wesen quite. Nochtan est int verwite
[pagina 361]
Upgheleghet te menigher steden,Ga naar voetnoot693 Te scampe ente lelicheden. 695[regelnummer] Ende sulc hevet gheroepen sere: De duvel soude desen here Dienen of moghen minnen: Wi ne connen van hem niet ghewinnen Vonnesse, recht, noch ghene wrake. 700[regelnummer] Ic seg u in waren saken, Dat zulc hier omme maect ghescal: Hadde hi moghen hebben al Na siere verdiente rechte vonnesse, Het had hem geweest een sware lesse, 705[regelnummer] De nochtan riep alremeest, Ende dreef hier omme groet horeest,Ga naar voetnoot706 De nochtan te rechte mochte Den here prisen, de was sochte: Want daer sijn vordeel ane lach. 710[regelnummer] Nochtan sachment al den dach. Die baliuwe van den lande Deden den grave dese scande. Ele woude onbescouden bliven.Ga naar voetnoot713 Hadden si willen bedriven
[pagina 362]
715[regelnummer] Alsi scoudich waren te doene, Si ne hadden niet ghesijn so coene, Dat men den grave hadde bescouden. Hadden si recht willen houden, Also alst hem bevolen was, 720[regelnummer] De here hads wel ghevolghet das.Ga naar voetnoot720 Maer daer wasser emmer gheen, De so ghewillich in dienste sceen, De enighe saken wilde enden. De grave most hem senden 725[regelnummer] Opene brieve ende hem dat heten. Nu en can ic niet gheweten, Waeromme de here sette danGa naar voetnoot727 Te baliuwe enen man, De niet wille rechten int ghemeneGa naar voetnoot729 730[regelnummer] Over groot, als over clene, Ende over den riken, als over den armen, Hi ne laet de liede lopen carmenGa naar voetnoot732 Na den here waer hi es. Mochte die here, des sijt ghewes, 735[regelnummer] Selve de lude berechten wale,
[pagina 363]
So ne dorste hi te ghenen maleGa naar voetnoot736 Baliuwe setten te gheenre stede, Of den luden bevelen mede. De here behoeft oec enigher raste 740[regelnummer] De menscheit en es niet so vaste,Ga naar voetnoot740 Dat si ghedurich moghe wesen.Ga naar voetnoot741 Dus heb ict verstaen in desen, Dat dese grave was bescouden Van den jonghen ende van den ouden, 745[regelnummer] Dat hi der sticken niet en dede.Ga naar voetnoot745 Hi begerde altoes den vrede, Ende pays hadde hi gherne ghesien, Hadde hem dat moghen ghescien, Entie baliuwen hadden gherichtGa naar voetnoot749 750[regelnummer] Ende benomen alle ghevecht, Als men pleget in den lande: 751b[regelnummer] Soe en hadde men ghene scande Achter lande dus ghesproken. Hi liet nochtan al onghewroken:
[pagina 364]
Want hi verdroecht al in oetmoeden 755[regelnummer] Ende bevalt Gode, den goeden. Want hi hopede, dat elc soude Selve bekennen sine scoude, Ende dat in dogheden keren.Ga naar voetnoot758 Echt so was de sede des heren, 760[regelnummer] Dat men niet mochte geven scoude Enen man, des hi woude Gheloven, het en ware gheproeft. Bi minre wet, dies behoeftGa naar voetnoot763 Nu te hove in elker stat. 765[regelnummer] So menich quaetspreker seget dat, Ende brenghet voert ter menigher stonde Ende lachtert sulken metten monde, Ende spreket archeit ende quaet, Dien hi met al siere daet 770[regelnummer] Niet ghebeteren en can van enen hare,Ga naar voetnoot770 Al quaemt also in den jare
[pagina 365]
Dat hine verheffen woude weder, Dienghenen, dien hi so neder Met enen worde hadde ghedaen: 775[regelnummer] Hi ne wiste hoet bestaen, Ende hoe ghebeteren sinen noet, De hi hem dede also groet.
[pagina 366]
Dese here en levede niet lange Na dien dat sijn sone stranghe 780[regelnummer] Den wijch up Goude vacht met eren Jeghen de wrede Vlaemsche heren Ende hi se verwan al sonder lette, Ende Sirixe daermede onsette. Dat wiste hi al voer sine doet: 785[regelnummer] Dies was sine bliscap groet, Dat hem God der eren gonde,
[pagina 367]
Dat hi doch op ene stonde Voer sine doet was ghetroest, Ende sine vreende waren verloest: 790[regelnummer] Want had hi ghestorven ere, Men soude seggen, dat hi van sere Ende van rouwen waer bleven Ende so den gheest opghegeven. Der quaetsprekers is so vele, 795[regelnummer] De altoes uut haer kele Laten eer gaen quaet dan goet.Ga naar voetnoot796 De des pleget, hi mesdoet, Dat hijt al in quade kert.Ga naar voetnoot798 Godsat heb hi, deet hem leert. 800[regelnummer] Hi versciet, als ic versta, Harde kortelike daernae, Na den stride, alst is bescreven, Ende hevet den geest opghegeven Saterdaghes alst wesen moeste, 805[regelnummer] Na onser Vrouwendaghe in den oeste, Ende wort begraven met groten eren In den selven jare ons heren, Alst bescreven es van den stride. Des sine vreende waren blide.Ga naar voetnoot809 810[regelnummer] Al was de grave Willam droeve,
[pagina 368]
Hi most sien om sine behoeve. Up hem was nu comen tlant. Ende voer doe altehant Ende dede hem hulden ende sweren. 815[regelnummer] Des ne wilde hi niet onberen, Ende der manne bleef engheen, Sine ontfinghen al haer leen Als van haren rechten here: Si mochten doen met grote ere. 820[regelnummer] Als hi in Zeelant hadde ghedaen,Ga naar voetnoot820 Manscap ende hulde ontfaen, Pijnde hi hem, hoe hijt besette,Ga naar voetnoot822 Ende voer in Hollant sonder lette, Al te Dordrecht, in de porte, 825[regelnummer] Ende onboet rechtevoert Omme alle de liede, dat si quamen Ende sijt voert tghoede namen,Ga naar voetnoot827 Ende sine ontfinghen over here. Si dadent gherne, wat wilgijs mere, 830[regelnummer] Ende swoeren hem daer houde De porters, alle, jonghe ende oude, Entie lantliede al ghemene, Beide groet ende clone.
[pagina 369]
Tote Sciedamme voer hi van daer 835[regelnummer] Ende omboet, dat es waer, De lude van der jeghenode,Ga naar voetnoot836 De voer hem niet quamen node, Ende swoeren hem hulde mede Al de lude daer ter stede. 840[regelnummer] Oec ne wasser negheen, Si ne ontfinghen al haer leen, Diere woenden in den lande, Ende setten hem in sgreven hande:Ga naar voetnoot843 Want hi met rechte haer here was. 845[regelnummer] Doe wort hi te rade das, Dat hi te Delf voer in de port, Te Leyden, te Haerlem also voert, Ende voert tot Alcmaer in Vrieslant, Ende onboet altehant 850[regelnummer] De Vriesen, dat si tot hem quamen, Of dat si senden tote hem bi namen Dien si betrouweden sonderlinghe, Van wien dat hi hulde ontfingheGa naar voetnoot853 Voer hem allen daer ter stede,
[pagina 370]
855[regelnummer] Ende voer hem mochten zweren mede. Die Vresen stonden tsinen ghebode Ende dankens onsen here Gode. Dus dede hi an dese vaert Ende voer weder te Zeelant waert, 860[regelnummer] Ende besette daer sijn lant.Ga naar voetnoot860 Doe quam hem boetscap tehant, Dat hi doer Brabant mochte varen, Ende hi quame sonder sparen In Henegouwen sonder respijt: 865[regelnummer] Want men mochte up de tijt Dat segghen uten van den dingheGa naar voetnoot866 Tusschen van Vrancrike den coninghe Ende syere pertie an deen side, Ende van Vlaendren ten selven tide 870[regelnummer] Ende her Gye ente sine. So mochte hi metter selver pine Haren Tsarels dochter van Vrancrike Te wive trouwen eerlike, De hem ghesekert was te voren 875[regelnummer] Bi sfaders tiden, als wi horen. Teersten dat de boetscap quam
[pagina 371]
Ende hijt waerlike vernam, Besette hij tlant van Zeelant wale,Ga naar voetnoot878 Ende reedde hem ten selven male, 880[regelnummer] Hoe hi in Hollant comen mochte.Ga naar voetnoot880 Des had hi pine, eer hijt volbrochte, Van den yse, dat was so starc. Hadt moghen baten dusent marc, Men hadt niet moghen comen over 885[regelnummer] Van den enen ant ander over. Dit gheviel te menigher stonde, Dat hi ghevaren niet en conde Van den yse, dat was so groet: Dat hi merrede dedem die noet.Ga naar voetnoot889 890[regelnummer] So dat hi ter zewaert sochte,Ga naar voetnoot890 Dat was, dat hem niet en dochte,Ga naar voetnoot891 Hi ne waert niet leden sonder scade. Int ende wort hi te rade,
[pagina 372]
Dat hi boden sende zaen 895[regelnummer] Ende dede Godevaerden verstaen Van Berghen den drussate,Ga naar voetnoot896 Dat hi emmer niet en late, Hi ne ombiede hem metter vaert, Of hi quame darwaert, 900[regelnummer] Dat hine dan mochte gheleiden Tote Breda over der heyden. De hertoghe hadde hem ghegeven Gheleide ende oec dat bescreven,Ga naar voetnoot903 Ende dat hi ombode wat hi doen woude: 905[regelnummer] Want hi daerna werken soude. Godevaert omboet hem weder saen: Wat hi wilde dat waer ghedaen: Der ballinghe waer gheen so coeneGa naar voetnoot908 Dat hi iet dorste bestaen te doene, 910[regelnummer] Of den minsten van den sinen; Hi soude ghetrouwelike pinen Ende sekerlike gheleiden, Ende met hem riden over der heyden, Ende doen dat hem es betame, 915[regelnummer] Ende hi der stoutelike quame, Hi ne dorste niet ontsien.
[pagina 373]
Godevaert onboet mettien:Ga naar voetnoot917 Waer der ballinghe een so coene, De hem pijnde te mesdoene 920[regelnummer] Den grave of iement van den sinen, Hi sout hem doen in scine, Hi soude hem nemen lijf ende goet. Mettien de grave reden doet Sine vart, wat wilgi me? 925[regelnummer] Ende porrede van Sirixe Ende voer ten Bordendamme over,Ga naar voetnoot926 An Nort-bevelant an den oever, Ende ginc te Caetse rechtevort,Ga naar voetnoot928 Ende scepede, hebbic ghehort, 930[regelnummer] In Zuutvliet, hi ende sine man, Ende ghinghen te Wichvliet an, Ende voer vort te Remerswale, Ende quam daer ten avondmale. Den nacht doer ende den dach, 935[regelnummer] Dat grote vastelavont wesen mach, Bleef hi daer, entie nacht darna. Sanders daghes, als ic versta,
[pagina 374]
So reedde hi toe, ende voer bi tide Over an de ander side. 940[regelnummer] Sine paerde waren ghereet. Doer de porte dat hi leet Toten Berghe sonder houden. De ghene de met hem varen souden, Waren ghereet ende voeren mede, 945[regelnummer] Twe milen buter stede. Doe reet hi voert over de heide Een deel met sijns selfs gheleide. De here van Breda hilt derbi Ende dedem al dat hi 950[regelnummer] Doen mochte te weerdicheden, Ende wilden doer sijn lant gheleden:Ga naar voetnoot951 Ende sine helpe wies hem an: Hem quamen toe sijns selfs man Up der heyden hem te yeghen,Ga naar voetnoot954 955[regelnummer] Ende deden als goede liede plegen,Ga naar voetnoot955 Dus reet hi voert tsente Gerdenberghe, Ende nam daer ruste ende herberghe. Daer bleef hi ene corte stonde
[pagina 375]
Ende besette, als hi best conde, 960[regelnummer] Sine liede ende sijn lant,Ga naar voetnoot960 Ende voer voert al te hant In Henegouwen doer Brabant, Daer hi blide liede vant, Diene wel ontfinghen, als wi horen. 965[regelnummer] Nu was hem aldaer te voren Een kint ghesekert van hogen gheslachte;Ga naar voetnoot966 Haer vader was van hogher machte; Daertoe weldich ende rike, Sconinx broeder van Vrancrike, 970[regelnummer] Her Tsarels was hi genant, Als ic te voren seide tehant. De grave hadde hem vermeten,Ga naar voetnoot972 Dat hi soude, suldi weten, De jonghe bruut hebben te wive 975[regelnummer] Ende trouwen se tsinen live, Ende leider toe sijn ghedochte, Ende reder toe dat hi mochte. Doet buter Vasten comen was, Voer hi ende pijnde hem das, 980[regelnummer] Dat hi quam op ene stont In de abdie te Longhepont,Ga naar voetnoot981
[pagina 376]
Daer hi vant de jonghe maghet, De hem harde wel behaghet. Daer was de bisscop van Sissoen,Ga naar voetnoot984 985[regelnummer] Diet harde wael conde doen,Ga naar voetnoot985 Die se trouwede bede te samen; Dat moste wesen in Goeds namen.Ga naar voetnoot987 God moet se sterken, als hi wel mach. Dit was op enen sonnendach 990[regelnummer] Voer de opvaert ons heren, Dat hi nam met groter eren Sijn wijf ende besliep se daer, Als men screef ons heren jaer Dusent drehondert ende vive, 995[regelnummer] Grave Willam in jonghen live; Ende keerde weder ende ontboet tehandeGa naar voetnoot996 Te Hollant waert, sinen lande, Daer mens was blide sere, Ende danckes Gode, onsen here. 1000[regelnummer] Nu stont hem herde siene,Ga naar voetnoot1000 Eer hi der jaren neghentiene Hadde, had hi leden al
[pagina 377]
Alst eist bescreven, groet ende smal, Ende dorwaden met ghenende. 1005[regelnummer] Hier makic mijns dichtens ende. Here van Hollant, edele grave, U hevet ghemaect teenre gaveGa naar voetnoot1007 Dit boec ende dit werc Melijs Stoke, u arme clerc, 1010[regelnummer] Gode teren ende uwen live! Wacht dat niet verloren blive De name, de ghi hebt nu. En doedijs niet, dat seg ic u,Ga naar voetnoot1013
[pagina 378]
Dat quader wort dan te voren, 1015[regelnummer] Ente pine es al verloren. Altoes penset om de doghet, Ende ghevet, als ghi gheven moghet, Ende wat ghi ghevet ende wien, Ende dien smekers suldi sien 1020[regelnummer] In den mont ende merken wale,Ga naar voetnoot1020 Waeromme si segghen hare tale, Oft om ghewijn is haer flateren. Weest ghelike anderen heren.Ga naar voetnoot1023 Hout u liede ende u lant te rechte 1025[regelnummer] Jeghens heren ende knechte. Elken man so doet vonnesse. Dies verdient leert hem de lesse Dat recht is, ende vonnesse draghet:Ga naar voetnoot1028 So eist om niet, eist dat hi claghet. 1030[regelnummer] Doedijs niet, ghi mesdoet: Hi sal u werpen onder de voet, Mach hi, ende segghen dan: De duvel soude desen man Moghen dienen ofte minnen. 1035[regelnummer] Trouwen, wildi dat bekinnen, Ghi hebbets groten scade ontfaen, Dat te voren niet was ghedaen. Loent den ghenen, de u dient, So blijft hi u ghestade vrient.
[pagina 379]
1040[regelnummer] Recht over den riken als over den armen; Ne laet se niet lopen carmen. Doedi dit, so doedi wale. Weest hoefsch in daden ende in talen Ende seer ghestade in ghelate. 1045[regelnummer] Van allen dinghen houdet mate. Ende sult minnen de heilighe kerke, Eren papen ende clerke; Begheven luden so doet ere: So sal u sterken onse here. 1050[regelnummer] De arme lude suldi niet versmaen; Doet hem goet, dats wel ghedaen. God geve dat behouden blive U wereltere in desen live! Ende na desen live comt daer boven, 1055[regelnummer] Daer dinghele Gode loven. Des onne u Marien kint. Seghet amen, de den grave mint! Ende Wouter, den clerc, de dit screef, Ende lettel ghelts te boven bleef,Ga naar voetnoot2 Dien bid ic Gode dat hi versetteGa naar voetnoot3 Sine armoede ende sine lette, 5[regelnummer] De hem van den pape quam, Heren Florens, diene maecte gram Ende diene sloech onverdient, Nochtan dat Wouter was sijn vrient. Ende dor den pape lach hi in bande. 10[regelnummer] Nochtan moet hi in vreemden lande Verre bedevaerden gaen;
[pagina 380]
Ende tghelt, dat hi hevet ontfaen Van desen boeke, moet sijn verteert In dese verre bedevaert. 15[regelnummer] God doene met ghesonde keren Ende behoude Janne in deren Van Polanen ende sine joncfrouwen, Sin kindren ende diene minnen met trouwen! Ende alle dene hebben leetGa naar voetnoot19 20[regelnummer] - Eist dat hijt weet oft niet en weet - God onse here sende hem an, Dat ic den pape her Florens an! Amen, Amen. Al dede Gherijt van Velsen quaet, Dat quam alleen bi sulker daet Dat sijn wijf was jammerlike vercraft. Daertoe dede de grave sijn macht 5[regelnummer] Ende onsuverde sijn goede wijf: Hi had se liever dan sijn lijf. Daer na, mi ghelovet, Smeet hijn met ene roede opt hovet, Dat hem de huve boven spleet. 10[regelnummer] Doe dochte Gheraert om dat leet, Dat hem de grave hadde ghedaen, Ende hem niet ten besten mochte vergaen. Daer men de waerheit wil verstaen Ende redene te redene mach gaen, 15[regelnummer] So wast misdaen herde sere Van enen groten lantshere. Wat soude hier meer of ghesproken Dat sijnt so seer wert ghewroken?	[tekstkritische noot]vs. 1. C. en B. ghevanghen. 3. C. en B. barenteert. 4. C. en B. tot s. 1. keert. 6. C. en B. dochten. 7. C. soken. B. soeken. 9. C. en B. te voet gaen mede. voetnoot3 vs. 3. In den tekst staat: berteert te barenteert. voetnoot4 vs. 4. ghekeert, van ghekeren = keeren. voetnoot7 vs. 7. De porte te soekene, de stad, Zieriksee, te trachten in te nemen. voetnoot9 vs. 9. In den tekst staat: de voet. [tekstkritische noot]vs. 16. C. en B. in deser. 17. C. en B. wijch. 18. C. en B. Ende versloech. 21. C. Wast manendach. B. Waest maendach. 22. C. en B. half oext (oest) sijts. 23. C. en B. was sente Laurens. 25. C. en B. te stride. 27. C. en B. strijts. 29. C. en B. cracht. 32. C. en B. Began weder tghevecht. 35. C. en B. tote (tot) middaghe. 37. C. har Ghye. voetnoot25 vs. 25. In den tekst staat: ter stride. [tekstkritische noot]vs. 39. C. en B. Dit moghen si te rechte. 44. C. en B. die vortste (vorste). 45. C. en B. prise algader. 46. B. hadde. 47. C. hoe best. B. In wist. 48. C. en B. minen viant. 50. C. snachts. B. tsnachts. 53. C. en B. Dat si stene. 54. C. en B. wane dat si. 55 en 56 in C. en B. in omgekeerde orde. 55. C. en B. si ne pinen (pijnden) hem wech te vlien. 56. C. en B. Men hadde tsdaghes (dsaghes) niet ghesien. 58. C. en B. Van den galeyden quam die. voetnoot47 vs. 47. In den tekst staat: wisten. Geprisen = prisen. voetnoot54 vs. 54. anders dochten, althans dachten. voetnoot58 vs. 58. In den tekst staat: quamen. De zin is: van de galeien kwam dit voordeel, daar zij de achterhoede vormden, dat zij de schepen, die zich uit het gevecht begeven wilden, terughielden. [tekstkritische noot]vs. 59. C. en B. Die some. 61. C. scepen. 62. C. en B. noemen al bi. 63. C. en B. bi nide. 65. C. en B. Ende dor miede. C. gavem. 66. C. en B. Ic en sal niet doen in alre wijs. 67. C. en B. Yement. 68. B. wi wel merken. 69. C. scaemde. 70. C. pensde. 71. B. Ende sijn lijf wilden. 72. C. gaven. 74. B. alle die goede luden. 76. C. en B. Ic dar wel. 77. C. en B. edel lude (luden). voetnoot60 vs. 60. er toe, d.i. tot de achterhoede. voetnoot63 vs. 63. In den tekst staat: benide. voetnoot67 vs. 67. In den tekst staat: Niemene. voetnoot71 vs. 71. Wellicht is elc in plaats van oec te lezen. voetnoot76 vs. 76. In den tekst staat: datt. [tekstkritische noot]vs. 80. C. en B. In weet wat daertoe. 82. C. en B. menen. 83. C. en B. oec swighen. 85. C. Doen dant. B. Doen dat. 87. B. haer gave. 88. in B. overgeslagen, maar ingelascht op 't eind der kolom na vs. 122. C. om ghene have. 89. B. Dat men prijsde. 90. C. en B. ic u segghen. 91. C. en B. willen. 93. C. en B. Manlijc ken. 95. C. en B. Dats om. 97. C. en B. En doe bet (bat) dan. 98. B. sulken. voetnoot80 vs. 80. In den tekst staat: In weet wart. voetnoot82 vs. 82. In den tekst staat: nemen. voetnoot95 vs. 95. In den tekst staat: Dat omme. voetnoot97 vs. 97. In den tekst staat: bed. [tekstkritische noot]vs. 101. C. en B. na sine doot. 102. C. Sinen. 103. C. en B. in sijn leven. 104. C. en B. Ende woudi der doghet begheven. 106. C. en B. Soe ware al die prijs verloren. 107. C. en B. wert (ware) in spot. 109. B. Waert. 111. B. sulke. 113. B. doot ende oec. 114. C. en B. Die dit lase mochte ghescien. 115. C. en B. ghemene (: mene). Regels 118 en 119 ontbreken in C. en B. voetnoot114 vs. 114. laze, uit mijn boek voort vertelde. In den tekst staat: Bien dit laze. voetnoot116 vs. 116. vroede, is hier de dappere, in tegenoverstelling van de blode (vs. 119). voetnoot118 vs. 118. houdent voert, d.i. houden wat hij heeft. [tekstkritische noot]vs. 120. C. Kenne. 124. B. heit. 133. C. en B. Hierop mach ic andwerden (antwerden) nu. 134. C. en B. gheseghet (gheseit) u. 136. B. te legghen ant tsgraven. 138. C. Der liede enich dus ghesciet. B. Die lude enich dus ghesciet. 139. C. en B. Ende en ken niet haer dade. 141. C. en B. Dat ict daerom. 142. C. en B. prisen die bi hare. voetnoot120 vs. 120. Ken hem selven - dats de macht, zelfkennis toch is kracht. voetnoot127 vs. 127. Ghi moghet segghen. Hier voert de auteur personen in, die tot hem spreken. [tekstkritische noot]vs. 143. C. en B. bi onrechte (: ghevechte). 145. C. en B. Ende trecken aen des niet en bestaet (niet bestaet). 148. B. Te doen soe sal. 149. C. en B. docht. 150. B. weet die. 151. C. en B. recht. 155. C. en B. nachten. C. in dien scepen. 158. C. en B. mochte. 159. C. en B. comen. 160. C. mochtsi. 161. C. en B. voer op an. voetnoot145 vs. 145. In den tekst staat: treden. De zin is: trachten zich toe te eigenen wat hun niet meer dan den rechtmatigen eigenaar toekomt. voetnoot151 vs. 151. Weet iemand het beter, dan zie ik van mijn recht af. voetnoot156 vs. 156. hepen, heupen. voetnoot157 vs. 157. zweren, d.i. smarten, pijn doen. [tekstkritische noot]vs. 165. C. ginghen Zericzee. B. ginghen Tzierixzee. 166. B. doen. 167. B. Hier voren. 168. C. en B. Wes d. vr. here (heren). 169. C. wil. B. Ende hi wille. 170. C. en B. ghinc. 172. C. dar ic. B. dar ic h.w. gheliden (: ghyen). 174. C. en B. bat selve. 175. C. en B. die port (poort). 179. C. en B. gijsele (ghisele). 180. B. worde (: vorworden). voetnoot170 vs. 170. In den tekst staat: ghin. voetnoot174 vs. 174. hem selven, d.i. de burgers van Middelburg. voetnoot175 vs. 175. In den tekst staat: te porte. voetnoot176 vs. 176-178. Ouder voorwaarde dat hij vrijelijk vertrekken mocht werwaarts hij meende veilig te kunnen zijn. [tekstkritische noot]vs. 183. C. hare veste. B. Ende haren vesten souden. 184. C. enighe rade. 185. B. hi hem ten. 186. B. gaf hem. 188. C. en B. grave daernaer (nare). 189. C. en B. lande quame ende hi. 193. C. en B. in welker wise. 194. C. en B. laten als hi se. 196. C. en B. gheclach. 197. C. en B. quite. 198. C. en B. seit men. B. gaefs h. br. 199. C. en B. Ende oec zeghelen (zeglen). 200. C. en B. of niet mee. B. broeders. 201. C. en B. behouden. voetnoot183 vs. 183. Bij dit vers moet de ontkenning van vs. 181 in de gedachte herhaald worden. voetnoot194 vs. 194. se, d.i. die van Middelburg. voetnoot196 vs. 196. In den tekst staat: sonder ghelach. voetnoot198 vs. 198. In den tekst staat: seghe men. [tekstkritische noot]vs. 204. C. cinxendach. B. sinxendach. 206. C. tbeste. B. dbeste. 207. C. en B. Die middelborch (boerch). 208. C. dorstic. 210. C. en B. andersins (sijns) 212. C. wast. B. waest. 213. C. en B. baeliuwen (baliuwen). 214. C. en B. Bede den ouden ende den. 216. C. en B. den jonghen ende den. Tusschen 217 en 218 de regel in C. en B.: Dat (Dit) quam bedi (bidi) hi vanter were. voetnoot207 vs. 207. In den tekst staat: Te M. - Haten staat in het meerv., vermits Raad een collektief is. voetnoot209 vs. 209. Van, d.i. wegens. voetnoot213 vs. 213. In den tekst staat: baliu. Hilden, d.i. hielden hem. Deze verzen, 213-217, wil Huydecoper uitgeworpen hebben, omdat hij niet aannemen kan, dat Guy baljuwen onder zich had. Maar zullen er dan geene baljuws onder de bevolking geweest zijn, die zich aan hem onderwierp, en kon Guy dezen dan niet in hunne betrekking laten? voetnoot217 vs. 217-218. Zoo hij Veere bedwong en hare muren afbrak, het was dat hij er door den tegenstand, dien hij er gevonden had, toe gedwongen was. [tekstkritische noot]vs. 219. C. en B. Hi ne liet niet enen steen. 222. B. moeste. 223. C. en B. quamen l. met valschen. 224. C. en B. daden hem nemen. 225. C. had. 227. B. mochte. 228. C. sine yorwerde. B. sine voerwaerde (: hoerde). 229. C. en B. dat hi. 231. C. en B. hi ne. B. hi behoefde. 232. B. mi dan dat. 233. C. mine herte. 234. C. dede. 235. C. en B. banden (bande) ende mede. 236. C. en B. Hare vyanden. voetnoot219 vs. 219. In den tekst staat: niet een steet. voetnoot223 vs. 223. In den tekst staat: quame. voetnoot228 vs. 228. In den tekst staat: si vor worde. voetnoot236 vs. 236. Waarmede zij hunne vijanden tot zwijgen brachten (stilden) en machteloos maakten (onderdaden). [tekstkritische noot]vs. 238. C. en B. had. 239. C. Willeme dat. B. Willem dats was ghesproken. 240. C. en B. Trouwen het was. 241. C. hadden. B. hadde. 243. C. en B. wane het bleven. 245. B. Dat. 247. C. en B. Ic weet dat in Zeelant. 248. C. en B. hovesch en w.v.a. daden. 249 C. Sine. B. Sine vr. d.w. grote. 250. C. sulker. B. an sulker kere. 252. B. Of. 255. C. Had. 256. C. had. voetnoot239 vs. 239. In den tekst staat: Willem - gheproken. De zin is: dat hij het Willem gegeven woord niet had gebroken. voetnoot243 vs. 243. dat bliven si, d.i. dat het achtergebleven (nagelaten) is. voetnoot247 vs. 247. In den tekst staat: dat mi al Zelant. voetnoot249 vs. 249. vreende, waarschijnlijk moet hier gelezen worden: sinen vianden. [tekstkritische noot]258. C. en B. Hi had (hadde). 261. C. en B. ende hi binder. 263. C. en B. sende (seinde) uut sinen. 265. C. en B. hine gaerne ontfangen (gheerne ontfaen). 267. C. en B. die gone (ghene). 268. C. en B. Dat hi. 269. C. en B. Ende die men meest mistrout. 270. B. Mosten v. te ghiselen. 272. C. en B. goet soude. 273. C. en B. Ballinghen. voetnoot265 vs. 265. In den tekst staat: hi gerne. voetnoot268 vs. 268. In den tekst staat: of hi. voetnoot270 vs. 270. varen legghen, d.i. gaan liggen te ghisele, zich als gijzelaar laten inkwartieren. [tekstkritische noot]283. C. en B. Dat docht (dochte) mi qualiken haer. 285. C. en B. sal goeden. 287. C. en B. Die her Ghye hier te. 288. C. Hadden. 293. C. en B. Nu soe hevet. 295. B. dune. 297. C. en B. wapen. 298. C. en B. Behalven. voetnoot283 vs. 283. D.i. waarbij zij kwalijk voeren; eigenlijk: waarbij hun ontging, wat zij noodig hadden. Bederf is nooddruft. voetnoot285 vs. 285. goeden, d.i. het verlorene vergoeden. In den tekst staat: mede goedet al. voetnoot288 vs. 288. In den tekst staat: Hadde. voetnoot298 vs. 298. In den tekst staat: Behalvene. [tekstkritische noot]302. C. en B. om ghenade. 303. C. en B. zijn. 307. B. bode seinde. 308. C. en B. heide die se vinghen. 313. C. boerder (d.i. behoerde er). B. broeder. 314. C. en B. Te leden. C. om waer comen. Regels 319 en 320 ontbreken in C. en B. 321. C. Tenigher stede nye ghequam. B. Tenigher stede nie vernam. voetnoot303 vs. 303. Dat hi sine edelheit dade, d.i. dat hij edelmoedig mocht zijn. voetnoot304 vs. 304. vinghe, in gevangenschap ontving. voetnoot315 vs. 315-318. De Graaf had op Goude niet zooveel manschappen, waarmede hij de slag won, als zich hier gevangen gaven. Doe ment eerst bestanden soude, toen men den strijd zou aanvangen. [tekstkritische noot]326. C. en B. rote in Z. 327. C. en B. drivet vee. 328. C. en B. dreef se. C. cloestere. 329. C. en B. Wildi verstaen soe moghedi. 330. C. en B. Hoe men weet hoe veelre was. 331. C. en B. Die rechte waerheit das. 333. C. en B. bescriven al haer. 335. C. en B. Daer soe mocht men horen twaren. 336. C. en B. wistic emmer wale. 337. C. levender. 339. C. en B. sonder borte (boorte). 340. C. en B. Datter ghehoert was uuten schrichte. C. knechten. voetnoot324 vs. 324. sonder wedercronen iet, zonder eenig beklag: cronen is kreunen, onwil toonen. voetnoot339 vs. 339. sonder borte, behalve het kroost: borte of boorte, is geboorte, nakomelingschap. In den tekst staat: dorte. voetnoot340 vs. 340. uten schrifte, zie vs. 333. [tekstkritische noot]342. B. soets. 343. C. en B. Worden. 344. C. en B. wive ende garsone (gaertsoene). 345. C. en B. weet ic in desen. 346. C. behoven. 349. C. en B. waren doe si se. 353. C. en B. Recht op. 355. C. en B. vijanden das. 359. B. scit men. 361. C. ontdraghen. B. ontraghen. 362. C. en B. Hollants. 363. C. en B. Die doechde. voetnoot355 vs. 355. In den tekst staat: viande des te rade. voetnoot357 vs. 357. dat verwonnen ware, d.i. dat men verwonnen had. voetnoot361 vs. 361. En niet één man bij verdrag gespaard. [tekstkritische noot]365. C. en B. Hi drubbelde. 367. C. dat was. B. middach dan was. 368. C. en B. beter. 369. C. en B. Ic dar. 371. C. en B. Dat si doe begonnen pleien. 373. C. en B. Screyen (Screyden) dat hem die trane (tranen) was. C. in dogen. 376. C. brochten. 377. C. en B. Ic weet wel dat. 378. C. en B. Ende dochten alsi. 379. C. en B. vlien al dat si. 380. C. strec. B. brochten. 381. C. en B. Maer selve. Regels 384 en 385 ontbreken in C. en B. voetnoot365 vs. 365. drubbelde, trippelde, danste. In den tekst staat: drubbeide. voetnoot+ vs. 371. pleyen, vreugde bedrijven. voetnoot378 vs. 378. si dochten, dat si wrochten. Zij voerden uit, wat zij bedoeld hadden. [tekstkritische noot]386. C. en B. stede alsoe help (hulpe). 387. C. en B. mogher. 388. C. en B. in desen streeke. 390. C. vangen. 392. C. en B. Metten. 393. B. vechten (: nichten). 394. C. en B. verghinghe. 395. C. en B. Die bet ghelovet. 399. C. en B. het is wel. 400. C. en B. vroeden. 404. C. brochte. voetnoot386 vs. 386. Hets wel te steden, d.i. het is wel besteed. Dit gezegde gebruikte men vroeger, zoowel wanneer iets goed, als wanneer iers kwalijk was uitgevallen. Zie Huydec. op vs. 400 (399). voetnoot387 vs. 387. si, d.i. zij, die de Vlamingen in 't land gehaald hadden. voetnoot394 vs. 394. dat verginge, d.i. dat het verging. In den tekst staat: vergingen. voetnoot399 vs. 399. In den tekst staat: het el wel. voetnoot401 vs. 401. Zie Inleid. bl. lxxv. [tekstkritische noot]405. C. en B. binnen lants slaen te. 406. C. en B. wel dat verstaen. 409. C. en B. Al was hem houden. 410. C. Vlamingen. B. Vlamighe. 412. C. logen. 413. C. Daer men se. B. Daer men se al soude. 414. C. en B. volgaen. 415. B. men in. 417. C. en B. dordi. 418. B. prijmtide. 421. C. en B. van daer ware. 426. C. en B. groten drachte. voetnoot405 vs. 405. In den tekst staat: bintien. voetnoot411 vs. 411. stede houden, zelfstandig zijn. voetnoot426 vs. 426. drachte, aandrift. [tekstkritische noot]427. C. en B. den steen. 429. C. en B. tien tide (tiden). 430. C. en B. vrienden. 435. C. en B. danctens gode. 437. B. ghiselden dat zuldi. 438. B. daers. 439. C. en B. kende (kinde) ende die niet. 442. C. sticken. 443. C. en B. grave quam. 446. C. voete. voetnoot427 vs. 427. stene, van de afgeworpen stadsmuren (Huydec.). voetnoot429 vs. 429. In den tekst staat: dien tide. voetnoot431 vs. 431. doer hem, om hunne getrouwheid aan hem. voetnoot436 vs. 436. hem was gheheten, te weten, dat zij in de stad van de vijanden van den Graaf gijzelaars zouden vorderen. voetnoot439 vs. 439. Die men kende, die als vijanden van den Graaf bekend stonden. voetnoot446 vs. 446. Dat zij Jezus te voet vielen. [tekstkritische noot]447. C. en B. quamen hem. 448. C. en B. te stride. 452. B. doer die minne. 453. C. en B. si dinne. 457. C. barnde. B. brande. 458. C. en B. Die menichte was. B. te groot. C. niet groot. 461. B. Ende metten grave. 462. C. en B. al den nacht. B. Opten Goude. De Regels 464 en 465 ontbreken in C. en B. 466. C. en B. op souden geven. voetnoot448 vs. 448. te stride. In den tekst staat: te striden. voetnoot450 vs. 450. met hem, met den jongen Graaf. voetnoot453 vs. 453. dunne of dinne, schaarsch. voetnoot458 vs. 458. In den tekst staat: baer goet. Zie over boer, II. 586 en 591. voetnoot465 vs. 465. doe Willem enz. Zie B. VIII. 190 en volgg. [tekstkritische noot]467. B. waest. 468. C. en B. versta ict. 469. C. en B. Alse die. 472. B. Ofte die. 473. B. goot. 474. B. te Zericzee. 477. C. en B. wrochten. 478. C. en B. Datter vesten was in scine. 480. C. en B. dat also. 481. B. achtens. 484. C. toe sach bringhen. B. Ware s. sc. toe sac bringhen. 485. C. en B. Die van. 486. C. en B. Waren. voetnoot473 vs. 473. Datter goet merren doet, dat alsnu het werk minder vlug kon voortgezet worden. voetnoot477 vs. 477. In den tekst staat: vochten. voetnoot479 vs. 479. In den tekst staat: Datte vesten. Niet de veste werd of was an scine, maar het was der veste an scine: het bleek aan de vesting. voetnoot485 vs. 485. In den tekst staat: Dan van. [tekstkritische noot]vs. 487. C. en B. niet en. 494. C. en B. ghinghen se maken doe met. 496. C. qualike. 497. C. en B. Waer si voersien van (in). 498. C. en B. bedarf. 499. C. en B. Dat tfolc. 502. C. en B. Die woude. 503. B. Al ware die gracht. 504. C. en B. diep (: liep). 506. C. en B. dic ende ii roeden. voetnoot494 vs. 494. In den tekst staat: gingen doe maecte. voetnoot500 vs. 500. Zoo behoefden zij niet te vreezen. voetnoot502 vs. 502. verweren, beletten. Die als het er op aankwam, de verdediging verhinderen wilde. In den tekst staat: Diet woude. voetnoot504 vs. 504. In den tekst staat: die werf. [tekstkritische noot]Regel 507 ontbreekt in B. vs. 510. C. wat verteren. 513. B. Ander soe est. 514. C. Oec was. B. Het was. 515. B. op een stont. 518. C. en B. Sider vacht. C. in scine. 520. C. en B. metter stat. C. pijnde. 524. C. en B. Tsheren. B. soen. voetnoot507 vs. 507. So eest al dat, d.i. Zoo is het dat dit alles niet en doech, niet deugt, niet baat. voetnoot518 vs. 518. In den tekst staat: Si vervacht. voetnoot520 vs. 520. In den tekst staat: metter stede. Bedoeld is de stad Utrecht. voetnoot521 vs. 521. benemen dat, d.i. dit, dat Graaf Willem een leger tot ontzet van Zieriksee bijeenbrengen zou, beletten (zie beneden vs. 534-536). [tekstkritische noot]vs. 527. C. en B. seide mi. 528. C. en B. leide. 529. C. en B. menich ander man. 531. C. en B. leiter. 534. C. en B. benemen hadsi. 536. C. tontsetten Zericzee. B. tontsettene Zierixzee. 537. C. en B. Doet was. C. en B. wildijs. 538. C. en B. Jan dat. 539. C. en B. wel en bequam. 542. C. ruumde. 543. C. en B. Ende ontsaghen. 544. C. en B. quamen daer si. 546. C. en B. peerden vore. voetnoot532 vs. 532. In den tekst staat: De met hem. voetnoot536 vs. 536. In den tekst staat: tontsettene tote Sirixe. voetnoot537 vs. 537. In den tekst staat: Dat was. [tekstkritische noot]vs. 547. B. woende daer omtrent. 548. C. en B. Hovesch. 550. B. soude. 551. C. en B. ane (an) hem riden. 555. C. en B. Soedat si sittende bleef (bleven) op tsant. 556. C. en B. ant ander ende (eynde) (: scende). 559. C. Ende si wel na alle. B. Ende wel na alle. 561. C. en B. leide. C. stond. 562. C. en B. over boert. 563. C. heb. 564. C. verdranker daer. B. verdronker daer. 565. B. vyanden soe wie dats wondert. voetnoot551 vs. 551. In den tekst staat: an hem siden. voetnoot555 vs. 555. In den tekst staat: opt lant. voetnoot556 vs. 556. tander ende, namelijk van de schouw, om ze weder vlot te maken. voetnoot564 vs. 564. In den tekst staat: verdrinkeder. [tekstkritische noot]vs. 567. C. Mi dinct. B. Mi dunct. 569. C. so grote. B. soe groten. 571. C. en B. sinen. C. beide. 579. C. en B. lichte wel worden. 583. C. en B. plaetse. 585. C. en B. Hi moste (moeste). 586. C. en B. Houden doe. voetnoot571 vs. 571. In den tekst staat: Sine. De datief hangt af van dede God (vs. 568). voetnoot578 vs. 578. wil te verre, als hij de maat te buiten gaat, of, gelijk het in vs. 580 heet, als hij zich aan onmate schuldig maakt. voetnoot583 vs. 583. In den tekst staat: Sine plaghe. De zin is: hoe klein ook de enkele plaats (Zieriksee) was, die hij in Zeeland behield, hij moest ze met groote macht behouden. [tekstkritische noot]vs. 589. C. en B. tsinen wede (: beede). 590. C. en B. bisdom. 591. C. Woude hire. B. Woude hiertoe oec. 594. C. en B. bisscop die hi. 596. C. en B. oems zone (oems soen). 597. C. en B. daer over. 603. C. en B. Vor den (Voer den) Coninc van Vrankeric (Vrancrijc). 604. B. Dat was. 605. C. en B. Ende het gheviel al in ene (een) weke. 606. C. oexte. B. oexte ter zelver. voetnoot587 vs. 587. Het was hem zoo heet, d.i. zijne begeerte was zoozeer ontvlamd. voetnoot597 vs. 597. over recht, voor recht, als eene rechtmatige zaak. voetnoot606 vs, 606. telker tijt, d.i. elk op zijnen tijd: wel in eene week, maar op bijzondere dagen (Huydec.). [tekstkritische noot]vs. 607. C. en B. Tsmanendaghes began. 609. C. Des Sondaghes avonts sijts. B. Des Tsonnendaechs avents. 610. C. als is. B. als is bescreven. 612. C. en B. des naesten maendaghes (maend') daernaer. 613. C. en B. weet. 614. B. hoerdic. 615. C. Gulike. B. Gulke. 616. C. en B. die deet. 617. C. en B. metter. 619. C. en B. Goude (Gouden) so (soe). 620. C. had ghehat. 621. C. en B. daer en waers dan. 623. C. en B. al ghesleghen (gheslagen). 626. C. Daer was. voetnoot621 vs. 621. plat, d.i. ten eenenmale. voetnoot624 vs. 624. het wasser onsiene, het stond er hachelijk, dat er een van de honderd enz. voetnoot626 vs. 626. toetiden, d.i. toetrekken, toevlucht. [tekstkritische noot]vs. 628. C. en B. Vyant. 629. C. nye mee. B. nameliken. 632. C. en B. ontgane (: ghevane). 637. C. en B. hadder niement behouden. 640. C. en B. Ghye wt Hollant dreven. 641. C. en B. Hadden niet behouden tleven. 647. C. en B. die ghene versonken. 649. B. Soe hadde. voetnoot629 vs. 629. En voornamelijk sonder, d.i. behalve Holland. voetnoot641 vs. 641. In den tekst staat: hadde. voetnoot646 vs. 646. Spreekwoordelijk gezegde: Zij zouden hetzelfde lot hebben ondergaan. [tekstkritische noot]vs. 650. B. leefdaghe. 652. C. en B. minnen zeere. 653. C. en B. doen hem werdicheit. 656. B. doer ende dore. 657. C. en B. ghesijn. 658. C. en B. die meere. 662. C. seide. B. hulpe dat ic seide meer (: Ziericzee). 663. B. Willem in. 664. C. en B. daer quam. B. die niemarc. 668. C. en B. recht scout hadde. 671. B. getrou. 672. C. hi was godlic. B. hi was ghelijc in die kerke. voetnoot652 vs. 652. In den tekst staat: grave minen here. voetnoot672 vs. 672. In den tekst staat: godelike. [tekstkritische noot]vs. 673. In onzen tekst zijn twee regels in één gesmolten, aldus: Ende minde Gode ende ontsach wel sere. Daarvoor lezen wij in C. en B.: Ende minde goede ghewerke, Ende dat hi gode ontsach wel zere. 674. C. en B. hem en waren. 680. C. gherecht sach. B. ghereet sach. 685. C. en B. doene dancti. 687. B. Dat hijs. 689. C. omme te gane. B. valke om te gane (: ghestane). 690. C. hadde te stane. 691. C. en B. Haddijs (Had hijs). 692. C. en B. in verwite. voetnoot686 vs. 686. Perlement, d.i. rechtshandel. [tekstkritische noot]vs. 693. C. en B. upgheseghet. 697. C. en B. ofte. 699. C. en B. Vonnesse noch (Vonnisse no) recht in ware zaken. 700. C. en B. in waren (ware) spraken. 702. B. Dat h. moghen. 703. C. en B. Na sine verdiente recht. 704. B. Het hade al gheweest een zwaer lisse (: vonnisse). 705. B. riepen. 706. C. en B. Ende drever om grote (groot) feest. voetnoot693 vs. 693, 694. Het is hem ten verwijt menigmaal smadelijk en ongunstig uitgelegd, hem als iets schandelijks toegerekend. voetnoot706 vs. 706. horeest, misbaar (fransch orage). voetnoot713 vs. 713. Een ieder wierp de schuld van zich af. [tekstkritische noot]vs. 715. C. en B. sculdich. 716. C. en B. niet sijn soe. 713. C. en B. trecht. 720. C. en B. hads hem wel. 721. C. en B. daer en wasser. 722. B. willich. 723. B. eynden (: seinden). 724. C. en B. en moste (moeste). 725. C. en B. Open. C. brieven. 727. C. en B. here sette dan. 729. C. en B. niet wil. 733. C. en B. waer dat hi es. 735. C. en B. berechten die lieden (luden). voetnoot720 vs. 720. De Landsheer (Graaf Jan II) zou wel gevolg (uitvoering) gegeven hebben aan het door hen gestreken vonnis. voetnoot727 vs. 727. In den tekst staat: here seghet dan. voetnoot729 vs. 729. In den tekst staat: met wille. voetnoot732 vs. 732, 733. Ten zij, dat hij de klagers tot zich liet komen. [tekstkritische noot]vs. 736. B. tot ghenen. 737. C. en B. tenigher stede. 739. C. en B. enige. 740. C. en B. Die menscheit en is. 741. C. moghe. 742. C. en B. ic verstaen. 747. B. had hi. 748. B. dat hem. 749. C. en B. berecht. 751. C. en B. in allen lande. Den na 751 ontbrekenden regel hebben C. en B.: Soe en hadde men ghene scande. 752. C. en B. Hem after lande. voetnoot736 vs. 736. dorste, behoefde. voetnoot740 vs. 740. In den tekst staat: De men scrijft. voetnoot741 vs. 741. In den tekst staat: moghen ghedurich Gedurich, tegen alle vermoeienis bestand. voetnoot745 vs. 745. der sticken niet, d.i. niets van de stukken, geene zaken. voetnoot749 vs. 749. Entie baliuwen, versta, en dat de baliuwen. [tekstkritische noot]vs. 754. B. oetmoede. 755. C. goede. B. god den goede. 756. C. hoepte. 758. C. doechden. 759. C. en B. Echt was. 760. B. moeste gheven. 762. C. en B. Gheloven en ware. 763. C. en B. mire wet des. 764. C. en B. in elke. 766. C. en B. te menigher. 767. C. en B. Ende arghet. 768. C. en B. spreket lachter. 769. C. en B. Die hi. 770. C. en B. Niet ghebeterde van enen hare. voetnoot758 vs. 758. Zijne schuld in deugd zou verkeeren. voetnoot763 vs. 763. Bi minre wet, par ma foi! In den tekst staat: Bi minre weet. voetnoot770 vs. 770. Niet van enen hare ghebeteren, geen haar beter maken. Wel kan hij hem kwaad doen door zijnen laster, maar dat kwaad kan hij hem niet vergoeden, al wilde hij nog zoo gaarne. In den tekst staat: van enen jare. [tekstkritische noot]vs. 775. C. en B. wiste hoe. Na vs. 777 volgt in C. en B.: Dese here minde altoes spel; Hi ne was naradich no fel, No behendich in enighen quade; Maer hi was vroet in allen rade, 5[regelnummer] Oetmoedich ende goedertieren Ende ontfarmich van manieren; Hem ontfermde der armer zeere. Ic dart wel segghen, had dese hereGa naar margenoot+ Scarper gheweset, dan hi was, -Ga naar margenoot+ 10[regelnummer] Sulc onderwant hem das Hi ne hadde niet gheweset soe coene,Ga naar margenoot+ Dat hijt hadde bestaen te doene; Haddi gherecht met scarpheden, Hi ende die sine hebben leden 15[regelnummer] Des hadde ghedaen ghenen noet. Had hire twintich ghesleghen doot,Ga naar margenoot+ Hi hadder dusent mede behouden. Dit quam al van dien scouden, Dat hi Gode ontsach soe zeere. 20[regelnummer] In enighen doen in enighen kereGa naar margenoot+ (lees: In enghenen doene, in enghenen kere). Hadde hi met wille verdaen Enen man, ende zonder waen Gheloefde hem yement enighe dinc, Hoe na dat hem oec ghinc, 25[regelnummer] Hi waende dat alsoe ware. Dat sceen wel al openbare,Ga naar margenoot+ Doe die van Barsele waren ghevaen In Hollant, dat hi se liet gaen Op haer belof ende op haer eede: 30[regelnummer] Si deden hem sint leede, Alst openbaer is aen scine, Die wile hi levede, ende die sineGa naar margenoot+ Wel dat hebben ondervonden, Dat si bina tot enen stonden 35[regelnummer] Hadden verdreven sijn gheslachte, Bede met rade ende met crachte, Ende hi wel na hadde verloren. Dat hi geloefde dat hem ghesworen Was, als hi te rechte zoude; 40[regelnummer] Nochtan gaf men hem die scoude Dat hi fel ware ende loes. Die kennets niet altoes, Die sulke dinc van hem seide. Nu es hi in die Gods gheleide. 45[regelnummer] God, hi moet der zielen pleghen,Ga naar margenoot+ Dies hi begaerde in allen weghen.Ga naar margenoot+ margenoot+ B. dar. margenoot+ B. gheweest. margenoot+ B. gheweest. margenoot+ B. gheslagen. margenoot+ B. doene. margenoot+ B. wel openbare. margenoot+ B. wile dat hi. margenoot+ B. God die. margenoot+ B. ghelovede. [tekstkritische noot]vs. 781. C. en B. Vlaemsche wrede. 782. B. letten. 783. C. en B. Ende hi Ziericzee onsette (ontsette). 785. C. en B. Dat was hem die bliscap. 786. C. jonde. B. jonste. [tekstkritische noot]vs. 789. C. en B. vrienden. 795. C. hare kele. B. harer kelen. 796. C. en B. Laten eer gaen quaet dan. 798. C. en B. al in. 799. C. Ghodsat. 802. C. als is. B. als ic. 805. B. dach in oexste. 806. C. en B. groter. 809. B. vrienden. voetnoot796 vs. 796. In den tekst staat: Laten gaen quaet eer goet. voetnoot798 vs. 798. In den tekst staat: alle. voetnoot809 vs. 809. Des, te weten, des strides. [tekstkritische noot]vs. 811. B. Hi moeste zien om sijn. 816. C. en B. mannen. 817. C. en B. alle. 819. C. en B. Si mochtent. C. groten. B. groter. 824. C. en B. poert (poort). 826. C. en B. Om die lieden (luden). 827. C. en B. voer tgoede). 829. C. en B. gaerne (gheerne) wildijs mere. 831. C. en B. poorters jonc ende. 832. C. en B. Ende lant liede (lude). voetnoot820 vs. 820. hadde ghedaen, namelijk wat hij te doen had. voetnoot822 vs. 822. het besette, de zaken regelen zoude. voetnoot827 vs. 827. tghoede, d.i. te (ten) goede namen, d.i. goed opnamen. [tekstkritische noot]vs. 836. C. en B. jegheuode. 837. C. en B. Die voren (vore) hem waren niet node. 839. B. Alle die. 841. C. alle haer. B. ontfinghen haer. 843. C. en B. hande. 844. B. met crachte. 845. B. Doen. 848. C. en B. voer tAlcmaer. 851. C. en B. tot hem senden (seinde). 853. C. hi hulde ontfinghe. 854. B. steden. voetnoot836 vs. 836. In den tekst staat: jeghenhede. voetnoot843 vs. 843. setten hem in sgreven hande, ouderwierpen zich aan 's Graven gezag. In den tekst staat: sgreven bande. voetnoot853 vs. 853. Van wien dat hi, d.i. opdat hij van hen. In den tekst staat: dat si hulde ontfinghen. [tekstkritische noot]vs. 857. C. dankets. B. danctens. 861. C. quam die boetscap. B. quam die boetscap al te. 865. C. en B. men soude. 866. C. en B. dinghen. 867. C. en B. Vrancrijc die. 868. C. Ende sine pertie sn dene. B. Ende pertie. 869. C. en B. Ende die van VI. B. tiden. 872. C. en B. Her Karels. 875. C. en B. Bi tsvaders tiden (tide) alse wijt. voetnoot860 vs. 860. besette, zie vs. 822. voetnoot866 vs. 866. Dat segghen uten van den dinghe. Het eindoordeel uitbrengen in het geschil tusschen den Koning van Frankrijk en den Graaf van Vlaanderen. [tekstkritische noot]vs. 877. C. waerliken. B. waerlijc. 878. C. Beset hi tlant. B. Besetti tlant. 879. C. reydem. B. reyde. 880. C. en B. Hoe. 881. C. pinen. 882. C. en B. was starc (sterc). Tusschen vs. 882 en 883 heeft B. vers 889: Dat hi merde dede hem die noot. 884. C. en B. hadde niet comen over (: oever). 886. C. ghevel. B. ghevel tot. 890. B. Soe dat hi. 893. C. en B. Ten lesten. voetnoot878 vs. 878. In den tekst staat: hijt tlant. voetnoot880 vs. 880. In den tekst staat: Doe. Hier zal in Henegouwen gelezen moeten worden. voetnoot889 vs. 889. De nood maakte, dat hij vertoeven moest. voetnoot890 vs. 890. So dat, d.i. indien hij de reis over zee wilde doen. In den tekst staat: So wat. voetnoot891 vs. 891, 892. Dat is: de oorzaak was dat hij meende, niet zonder schade te zullen liden (passeeren) over land. [tekstkritische noot]vs. 894. B. bode seinde. 896. C. en B. Berghe. 901. C. en B. over die heide (heyde). 903. C. en B. Gheleyde. 907. C. en B. woude het waer. 908. C. en B. Der ballinghen waren. C. Der ballingen en waer. 909. C. en B. Dat hi hem yet. 910. C. Often. 913. C. en B. Met hem riden over die. 914. C. en B. bequame. voetnoot896 vs. 896. In den tekst staat: drussare. voetnoot903 vs. 903. In den tekst staat: Theleide. voetnoot908 vs. 908 In den tekst staat: baliuwe. [tekstkritische noot]vs. 917. C. en B. ontboet (onboet). 918. C. die ballinge. B. ballinghen. 921. C. an scine. B. in aenscine. 922. C. en B. Ende nemen lijf. 924. C. en B. wildijs mee. 926. C. en B. Bordendamme. 927. C. en B. In Noortbev. 928. C. en B. te Cats rechtevoert. 929. C. en B. sceepte. 931. C. en B. Ende voeren te (uute) Wychvliet an. 932. C. en B. Ende voert voer hi te. 935. C. en B. Die grote vastelavent lach. 936. C. en B. ende den nacht. 937. C. en B. Sanderdaghes. voetnoot917 vs. 917. In den tekst staat: gheboet. voetnoot926 vs. 926. In den tekst staat: Lederdamme. voetnoot928 vs. 928. In den tekst staat: de Caetse. Caetse is datief van Cats. [tekstkritische noot]vs. 938. C. en B. Reyde hi hem toe. 940. C. en B. perden. 941. C. en B. Doe hi dore die poorte leet. 942. C. en B. Tote (Tot) Berghen. 944. C. Warent ghereit. B. bereit. 945. C. en B. buten der. 948. C. en B. hilt hem bi. 949. C. dedem. B. dede hem. 951. C. en B. wilden. 952. B. hulpe. 953. C. en B. quamen doen. 954. C. en B. tejeghen. B. Opter h. hem. 955. C. en B. Ende deden alse. voetnoot951 vs. 951. In den tekst staat: wilde; maar lees met C. wilden, d.i. wilde hem. voetnoot954 vs. 954. In den tekst staat: der jeghen. voetnoot955 vs. 955. In den tekst staat: dogheden. [tekstkritische noot]vs. 959. C. en B. beset. 960. C. en B. Sine. 967. C. van groten. B. van groter. 970. C. en B. Karel. 973. C. en B. hi woude. 975. C. trouwedse te. B. tot sinen. 981. C. en B. Longhepont. voetnoot960 vs. 960. In den tekst staat: sinen. voetnoot966 vs. 966. ghesekert, verloofd. voetnoot972 vs. 972. hem vermeten, zich voorgenomen, beraamd. voetnoot981 vs. 981. In den tekst staat: Lonogpond. Longpont, abdij in Picardie, Dioecese van Soissons (Huydec.). [tekstkritische noot]vs. 985. C. en B. Diet. 987. C. en B. Dat moste wesen in Gods. 988. B. moest se. 996. C. en B. ende ontboet. 997. C. en B. tsinen. 998. C. sere blide zere. 999. C. en B. danctens. 1000. C. en B. Nu so stont. 1002. C. en B. haddi. voetnoot984 vs. 984. Sissoen, Soissons. voetnoot985 vs. 985. In den tekst staat: De harde. voetnoot987 vs. 987. In den tekst staat: Ende besliep se. voetnoot996 vs. 996. In den tekst staat: boet, ontboet, liet het weten, zond er bericht van. voetnoot1000 vs. 1000. stont, d.i. stond het. Het zag er schoon voor hem uit. [tekstkritische noot]vs. 1003. C. en B. is. 1005. C. en B. Hier make (mede) ic mijns dichtens ende. Werkelijk eindigen hier Cod. C. en B.: alleen staat er nog op de opengebleven tweede kolom in B. met eene andere doch oude hand: abominatio et desolatio in loco sancto tunc temporis. en in C. op de niet vol geschreven 2^de kolom met later hand: Finis. Het eynde der historien van de Graven van Hollandt. Onder aan de bladz. (de 2^de regel voor een deel afgesneden) leest men met andere hand: per manus Mathei Gerardi Pastoris (of Prioris) in Naeldwijk. Anno MCCCXC feria sexta post Pentecosten. voetnoot1007 vs. 1007. In den tekst staat: De hevet. De verbetering schijnt noodzakelijk. voetnoot1013 vs. 1013. In den tekst staat: dorvijs. De verbetering schijnt noodzakelijk. Huydecopers verklaring van dorvijs gaat niet op, daar zij onderstelt dat er staat: ende dorvijs, maar er staat: en (ontkennende partikel) dorvijs. voetnoot1020 vs. 1020. sien In den mont, zie Inleid. bl. xxix. voetnoot1023 vs. 1023. Weest ghelike anderen heren, behandel ze allen op dezelfde wijze, verbind u niet met den een meer dan met den ander. voetnoot1028 vs. 1028. draghet is de gebied. wijze; draag vonnis, d.i. breng vonnis uit. voetnoot2 vs. 2. te boven bleef, overhield? voetnoot3 vs. 3. versette, Hoogd. ersetzen, herstelle, vergoede. voetnoot19 vs. 19. Allen, die hem niet liefhebben, zende God toe enz.

Vorige Volgende

Tiende boek.