Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

2643. Iemand (of iets) niet kunnen zetten,

iemand of iets niet kunnen verdragen, hem niet kunnen rooien²⁾, niet weten waar men met hem heen moet; eig. iemand niet kunnen of willen ontvangen, iemand geen plaats aan zijn tafel gunnen? Vgl. Molema, 241: Iemand letten en zetten, iemand met zorg bedienen; fri. immen lette en sette, met voorkomendheid en vriendelijkheid ontvangen; Bredero I, 390, vs. 2734:

Ick souw u altesaam hartgrondich noon te feest,
Maar mits mijn groot geslacht van vrienden my beletten,
Dus neemt dit dan voor lief, want ick mach u niet setten.

In de 17^de eeuw reeds vrij gewoon; vgl. V. Avant. 142: En nademaal hy my byzonder wel zetten mogt, zei hy my hoe dat Rozante hem in 't oor had gebeten, om zig in dat naastgelegen vertrekje te begeven; Phil. 29: Ik wou niet, dat ik in jou schoenen stak, hoe zeer ik je ook mag zetten; Sewel, 987: Zy mogt hem niet zetten, zy hield niet van hem, she could not abide him; Halma, 807: Zij mogt hem gansch niet zetten, zij mogt hem niet dulden; C. Wildsch. VI, 39: Hoewel ik altoos zulke menschen wel zetten mogt; Harreb. III, 87: Hij mag hem nog al zetten, hij is hem goed gezind: hij geeft hem eene plaats in zijne genegenheid; P.K. 118; Kalv. I, 46; Dukro, 117: Niet zetten kan ze de gedachte dat Dukro 't is, die haar liefdegeluk dreigt te verstoren; Boefje, 84; Gids, 1914, 3 bl. 435: Den volgenden morgen, aan het ontbijt kon men hem (Hildebrand) in zijn ‘robe de chambre’ ook nog zeer goed zetten; Kalv. I, 136: Ik kan dien kerel niet goed zetten; bl. 46: Hij kon het niet zetten, dat de oudste zoon van hem niet zou worden dokter of advocaat; Nkr. III, 9 Mei p. 6: Wij willen niet die sociale wetten, al wat naar dwang ruikt kunnen wij niet zetten; Kunstl. II, 282: Zie je nou niet dat Maurice je gedaas niet zetten kan?; Menschenw. 34; 144: Omdat ze 't niet zetten kon, dat d'r man zoo uitgemaakt werd; Het Volk,

2) Jord. 72: Alleen de kinderen van haar eersten man, die zou hij niet kunnen rooien, dat losgeklopte gebroed; vgl. Boekenoogen, 855: Rooien, het met iemand kunnen klaarspelen, het goed met hem kunnen vinden; fri. ik kin 't mei heit net roaije, ik kan 't met vader niet vinden.

[p. 534]

15 Febr. 1915 p. 1 k. 1: De ‘Nieuwe Haarl. Crt.’ kan het niet zetten, dat er van socialistische zijde iets voor den vrede wordt gedaan; enz.; Van Schothorst, 231; fri. ik kin dy flaeyer net sette, niet verdragen. Syn. iets kunnen plaatsen, billijken, zetten.