Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

2478. Men moet vossen met vossen vangen,

d.i. men moet slimme menschen door slimheid verschalken; ‘men moet slimheid tegen slimheid overstellen, om tot zijn oogmerk te geraken’²⁾. De spreekwijze komt voor bij Servilius, 257*: Men moet vossen met vossen vanghen; Sart. I, 2, 71: Vulpinari cum vulpe, ἀλωπεκίζειν πρὸς ἑτέραν ἀλώπεκα³⁾, vossen met vossen vangen, hoc est cum astuto astutiis agere; Mergh, 59; De Brune, 124; 475: Men moet den vos met vossen vangen; Adagia, 46: Men moet met vossen vossen vangen, cum vulpe vulpinandum; Harrebomée II, 407 b⁴⁾. Vgl. hd. Füchse musz man mit Füchsen fangen; fr. à renard, renard et demi; eng. set a thief to catch a thief; it. con la volpe convien volpeggiare; lat. cum Cretensi cretizare.

2) Men denke aan de vroegere gewoonte om dieven met gewezen dieven te vangen. De onderschout was gewoonlijk iemand, die zelf vroeger niet deugde.

3) Zenobius, I, 70; Bebel, 549; Suringar, Mnl rijmspr. 60: wie vosse met vosse vaen sal, hi moet kinnen haer weghe al; Erasmus, CCXLIII; Prov. Comm. 656; tis quaet vosse met vossen vaen (Bebel, 488); mlat. illaqueare lupum numquam potes arte luporum.

4) Ook in letterlijken zin geschiedt dit door een wijfjesvos aan een boom te binden en netten of vallen in den omtrek te plaatsen. De mannetjes komen op de wijfjesvos aan en worden zoo in de netten of strikken gevangen.