Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

[p. 69]

168. Tot den bedelstaf (of -zak) geraken,

d.w.z. tot de diepste armoede vervallen; eig. genoodzaakt zijn evenals een bedelaar met een stok te schooien: iemand tot den bedelstaf brengen, hem in diepe armoede brengen. Vgl. Halma, 45: Tot den beedelzak gebragt zijn, être réduit à la besace; zoo ook Sewel, 62; lat. ad saccum ire, den bedelzak opvatten. Eerst in de 19^de eeuw schijnt hiervoor in de plaats bedelstaf gekomen te zijn. Vgl. Harreb. I, 36: Hij loopt op een draf naar den bedelstaf; Ndl. Wdb. II, 1155; hd. an den Bettelstab kommen; einen an den Bettelstab bringen. Vgl. het fr. être réduit au bâton blanc; il est venu le bâton blanc¹⁾ à la main, il est venu pauvre; nd. dial. met 'm wittem Stocke dervan gân; dai maut noch met' me witten Stöcksken de Har'rop lopen, muss noch auf den Haarstrang betteln gehen (Eckart, 505); mit einem weiszen Stäblein ziehen; an den weiszen Stab kommen.²⁾

1) Dat wil zeggen geschild. Men was anders bang, dat er onder de schil geesten zouden huizen, die den wandelaar vijandig konden zijn (vgl. Grimm, Rechtsalterth. I, 189). In 't Limburgsch: Mit ee gescheld stekske noâ hoes goâ, van iets bekaaid afkomen, met de kous op den kop.

2) Zie vooral K.v. Amira, Der Stab in der germanischen Rechtssymbolik, München, 1909, bl. 6-7.