Otthoman ofte kort begryp der levens vande Turcksche keyzers, t' sedert Otthoman den I. tot Mahomet den IV. Teghenwoordigh regeerende

[p. 38]

Bajazet II. van dien naem, soon van Mahomet, XII. keyser der Turcken.

't Jaer 1481.

DAt doodende vergif, 't welck onghevoelijck inde alder-verhevenste verstanden insluypt, ende inde duysternisse des herten de alder-treffelijckste deughden beknoecht; desen wreeden dwingheland der ruste, die door sijne ydeleden de alder-onversaefste doet als

[p. 39]

uyt den slaep op-springhen, ende welckersversierde verbeeldinghen gheduerighlijck de alder-edelste ghepeysen ontrusten, en hadde gheen noodt vande twee Ottomanische Broeders naer de doodt hun's Vaders Mahomet, gherust te laeten. Sy moesten met het ghevaer van hunnen Staet, van het bloedt hunder onderdaenen, ende van hun eyghen leven, sien aen wie die opperste heerschappye des Rijckx verblijven soude. Dus door de beschinckinghe der Goddelijcke voorsienigheyt, de kroon verviel aen Bajazet: den welcken door sijnen kloecken Bassa Achemet, sijnen Broeder Zizim in dry verscheyden stryden versloegh, ende hem dwongh tot de Christenen te vluchten, eerstmael tot den Groot-meester van Rhodus, alwaer hy eenighen tijdt verblijvende, daer-naer ghesonden wiert in Vranckrijck, ende van daer naer Roomen onder de Pausen Innocentius, den VIII. ende Alexander den VI. alwaer hy met vergift omghebracht wierdt, ende soo-men seght, stierf tot Tarraçone, ten tijde dat Bajazet sijnen Broeder be-oorloghde. Men stelde sijnen Soon Corchut als Keyser in sijne plaets, den welcken aen sijn Vader (weder-ghekeert zijnde) de Heerschappye overstelde. Zich hebbende dan meester ghemaeckt, ende sijnen Broeder verjaeght, veroverde hy Caramanien, en roeyde uyt het gheheel gheslacht der Caramanes. Verwoestede een deel van Moldavien, al-waer hy de Stadt Chillum in-nam, ende haer Slot door het verraedt van Mamelach den burght-vooght, ende Moncastre, ofte Nestorable hooft-stadt van de gheheele Provincie. Hy wilde daer naer zich vande Egyptenaeren wreken, die sijnen Broeder hadden by-ghestaen, maer het misluckte hem seer, zijnde in dry Veldt-tochten teghen hun, sijne Kryghs-Oversten altijdt verslaghen gheweest, ende onder andere eene van sijne Bassas tot Triumph in Cairo om-gheleydt; de Egyptenaren middeler-tijdt niet naer-laetende van rooveryen ende verwoestinghen op sijne

[p. 40]

Landen te bedryven, in-nemende de Steden Aden, ende Tarsis. Den Bassa Damut bracht de Vacceosen ten onder, die soo terstont oproerigh wierden, terwijlen dat Bajazet met de Christenen handelde om sijnen Broeder met vergif te doen om brenghen. Den Vorst Aladul zijnde met de Egyptenaeren in verbondt ghetreden, wilde daer van wraeck nemen, maer het was met sijn eyghen nadeel, want hy eenen aensienelijcken strydt verloor jeghens den voorseyden Vorst, die van sijne bondt-ghenoten gheholpen wierdt, hy versloegh de Hongaroisen door de manhaftigheyt eender sijne Sangjacken met naeme Iacup, terwijlen hy besich was met te eyndinghen het ten onder-brenghen van Albanien; veroverde Lepante, Modon, Coron, ende Ionque, op de Christenen, die hy in eenen Zee-strydt versloegh: ghelijck in teghen-deel de Venetianen op hem weder-wonnen AEgina, ende het Eylandt van Samothraicen, nochtans wierden sy ghenootsaeckt hem te aen-soecken tot Peys, ende hem 't Eylandt van S. Mauro te laeten. Eenighe oproerighe van het ghevoelen vanden Persiaenschen Sophy, hebbende de Wapenen ghenomen, ende eene groote verwoestinghe door gheheel Natolien, ende Caramanien veroorsaeckt, ende den Blegerbey der Provincie te neder-ghemaeckt, sondt jeghens hun den Bassa-Haly, den welcken niet wetende zich van sijn gheluck te dienen, verloor sijn voor-deel met het leven, ghevende soo den middel aen sijne vyanden van zich in versekerde plaetsen te vertrecken; niet-te-min den Persiaenschen Sophy nam daer van de wrake voor Bajazet, hun doende al te neder-maecken, ende in stucken hauwen. Eyndelinghe den laetsten slagh die hy leverde was jeghens sijn eyghen Soon Selim, inde welcke hy die victorie bequam; maer niet van het gheschil, het welck hy met de Ianissairen hadde, willende sijn Rijck aen sijn Soon Achmet, die hy beminde, overgheven; want sy hem dwonghen den Scepter, ende sijne Schatten

[p. 41]

te stellen in handen van sijnen Soon Selim, die hy haetede: gheduerende sijne regeeringhe dese waeren hem altijdt teghenstrydigh, ende t'aller gheleghentheydt maeckten eenighen oproer, onder andere dry seer voorname; den eersten als sy by nachte met ghewelt uyt het Serrail hem uyt-haelden den Bassa Achemet, die hy wilde doen doden; den anderen, als, hy voornemens zijnde hun te niet te doen ende uyt te roeyen, sy te gaeder rotteden, hem verlaetende, ende den derden als-wanneer sy met allerley dreyghementen ende onbetaemelijckheden hem dwonghen het Keyserdom te verlaeten. Hy hadde acht Sonnen, dry die voor hem hunne natuerelijcke doodt stierven, twee die hy dede met vergif om-brenghen ende de dry overighe. Selim den jonghsten dede hem om-brenghen, ende naer dien sijne twee Broeders, te weten: Achemet ende Corchut. Hy was een Vorst van swaer verstandt, ende gheheelijck de luyaerdigheyt ende wulpsheyt toe-ghedaen; men seght niet-te-min dat hy tot de Studien gheneghen was, ende boven-al tot het lesen van Averroës; maer wat daer van is, sijne onachtsaenheyt in het bestier der saecken, veroorsaeckte groote beroerten ende ontsteltenissen in sijnen Staet, een-yeder zich toe-ghevende van alles naer sijnen sin te doen begaende ontallijcke ongherechtigheden, ende uyt-perssinghen der ghemeynten, het welcke hem de ongunst van sijne onderdaenen veroorsaeckte, ende aende Ianissairen oorsaeck gaf van jeghens hem te kleghen ende te onder-nemen; want sijne jonckheyt, ofte wel-eer de eerste jaeren van sijne regeeringhe zijnde in wulpsheyt over-ghebracht gheweest, het was seer moeyelijck dat hy de sijne in sijnen swaeren ouderdom soude hebben weer-houden, den welcken hem het verstandt gheheel onghestadigh en tot iets te onder-nemen bevreest maeckte, ghelijck als het bleeck doen hy beval aen sijnen Soon Corchut dat hy zich naer Constantinopelen soude vertrec-

[p. 42]

ken; ende naer dien des anderen daeghs siende dat de Ianissairen zich daer jegens setteden, sondt hem schenkagien met bevel aen een-yder van hem aen te nemen. Eyndelinghe desen Vorst, die soo volkomentlijck den tijdt van 30. jaeren hadde gheregeert een soo groot ghetal van Provincien, vondt zich soo verre ghestelt, dat hy sijn Soon Selim een plaets eyschte om zich aldaer te vertrecken; ende den ghenen die vande doodt ende van het leven van een-yder schickte, en koste soo veel niet doen dat hy het sijne soude bevryden, ofte het wierdt hem ghenomen door de vervloeckelijcke boosheyt vanden ghenen, aen wien hy dat hadde ghegheven, die sijnen Medecijn omkocht, inden welcken hy alle betrouwen stelde, den welcken hem, alsoo hy zich vertrock naer Damotica op het Dorp Tzuralo, met vergift ombracht in't jaer 1512 ende van Mahomet 900. jaeren, gheleeft hebbende 80. ende gheregeert 30. jaeren, ende wat meer.