Otthoman ofte kort begryp der levens vande Turcksche keyzers, t' sedert Otthoman den I. tot Mahomet den IV. Teghenwoordigh regeerende

[p. 34]

Mahomet II. soon van Amurat, XI. keyser der Turcken.

Byzant en Trebizonde, die twee vermaerde Rijcken,

Thien ander die ick self heb' oock gebracht ten onder,

En menigh Sterckt', en Slot dat voor my moeste wijcken,

Gaf my den naem en roem van s'werelts schrick en wonder.

't Jaer 1451.

NIet sonder reden is het dat Mahomet de tweede van dien naem, Soon van Amurat, ende vande

[p. 35]

Dochter vanden Over-heer van Servien, heeft willen vanden sijne by-ghenaemt wesen Bovi, dat is den Grooten ofte den Schrick des Werelts, overmidts alle sijne daeden, ende gheneghentheden soo groot ende verheven hebben gheweest, dat het schynt dat sy hebben als verduystert alle die van sijne Voorsaeten; groot waeren sijn aenslaghen, sijnen moedt, sijn beleydt, ende voorsichtigheyt in alle wat de regeeringhe belanghde, groot sijne veroveringhen, groot oock ende uyt-muntende was de schoonheyt van sijn lichaem ende verstandt; maer groot was oock sijn god'loosheyt, sijne wreedtheyt, uyt-ghestortheyt, trauw'loosheyt, vraeckgierigheyt ende eersucht. De grootsheyt sijnder aenslaghen dede hem aenvallen op de Griecken, de Hongaroisen, de Persianen, die van Trebizonda, van Mysien, Wallachien, Transilvanien, ofte Sevenberghen, die van Bosnia, Albanien, van Rhodos, Venetien, ende meer andere Volckeren. De grootsheyt van sijn ghemoedt dede hem onversaefdelijck in allerley ghevaer sijn lijf waeghen, zich niet ontstellende schoon hy hadde de alder-strydtbaerste Natien des wereldts voor handen; sijn voorsichtigh beleydt reddede hem dickmaels uyt groot ghevaer, onder andere het ghene hy liep in die groote nederlaghe die hy hadde voor Belgrado by hem beleghert, alwaer hy vyftigh duysent Turcken verloor met al sijn gheschut, door de manhaftigheyt vanden ontsienelijcken Hunniades, ende voor Croye, door den dapperen Schanderbeg; sijne voorsichtigheyt is merckelijck, doen hy soo lichtelijck sijnen Vader Amurat in het Rijck herstelde, als-wanneer hy sijn Clooster verlaetende, wederom wilde het selve ommen besitten; ende in sijn overwinninghen, hebbende zich meester ghemaeckt van het Keyser-rijck van Trebizonda, ende van het ghene der Griecken, met die soo beroemde ende bloeyende Stadt Constantinopolis op den 29. Mey 1453. hy veroverde de Stadt Croya, ende gheheel Al-

[p. 36]

banien,Wallachien, Bosnien, Scodrus, Peleponnesus, met de Stadt Otranto in Italien, dede den Caroman onder sijn jock buyghen; Styrien, Carinthien, Synopus, 't Eylandt Metelina; hy dwongh den Vsan-Cassam sijne vriendtschap te versoecken, hem de nederlaghe ghegheven hebbende inden Veldtslagh van Arsanga, hebbende de Christenen ontrent de twee hondert Steden af-ghenomen; wat belanght de grootheyt ende verheventheyt van sijn verstandt, hy was wel bedreven inde Sterrekonst, ende inde Griecksche, Arabaische, ende Periaensche Taelen; de Historien seer toe-ghedaen, hebbende in sijne Tael doen oversetten de Levens vande alder-uytnemenste Vorsten, onder andere dat van Alexander den Grooten, het welcke hy seyde te willen naer-volghen, schoon het was van verre ghenoegh; raeckende sijnen ghebreken, sijne god'loosheyt was uyt-muntende, zich uyt-ghevende van allerley Godts-diensten ofte Religien te wesen, daer hy nochtans gheene van allen goedt en vondt, jae selfs niet de sijne, met de welcke hy spottede, ende met sijnen valschen Propheet, hem noemende eene Slaef, somwijlen veynsende tot de Christenen gheneghen te wesen. Sijne uyt-nemende wreedtheyt dede haer blijcken inde moort van sijne Broeders, ende aen het in-nemen vande Stadt Constantinopel, alwaer al wat'er wreedts bedenckelijck was, bedreven wiert, soo op het Beeldt vanden Keyser van Hemel ende Aerde, als op het doode lichaem vanden Grieckschen Keyser, ende jeghens alle de Inwoonders van die bedroefde Stadt in het in-nemen van Trebizonda; in het veroveren vanden gheheelen Peloponesus, en eyndelijck alwaer zich de macht van sijnen Aerm heeft konnen uyt-strecken; ende boven-al in sijne Dienst-jonghers, die hy levende dede op-snyden, om te weten den ghenen die eene Concommer gheeten hadde. Sijne uyt-ghestortheyt inde uyt-nemende ghenegentheyt die hy hadde tot de sonde jeghens de

[p. 37]

nature, waer-van Dracula, Broeder vanden Vorst van Wallachien, ghetuyghe is, die hem met sijnen poignaert een steeck in het been gaf om sijne handen te ontkomen, soo als hy hem wilde ghewelt aen-doen: sijne trouw'loosheyt ten opsicht vanden Keyser David Comnenus, in sijne Kinderen; jeghens den Vorst Stephanus van Bosnien, ende den Vorst van Meteline, de welcke hy al ieghens sijne trouwe ende belofte dede sterven, naer dat sy zich aen hem vrywillighlijck hadden over-ghegheven; sijne wraeck-gierigheyt op alle plaetsen daer hy de selve heeft konnen uyt-wercken, noyt eenighe smaedt, onrecht, ofte ongenoeghte verghevende; doende onder andere Haly Bassa wreedelijck omhals brenghen, om dat hy sijnen Vader Amurat in het Rijck herstelt hadde, schoon den selven Haly Bassa hem daer naer groote ende merckeijcke diensten ghedaen hadde; ende eyndelinghe sijne uyt-nemende eersucht, de welcke hem tot het graf toe by bleef, op het welcke hy wilde ghehauwen hebben, dat hy stierfmet het voor-nemen, in-dien hy langher hadde gheleeft, van Rhodus te verwoesten ende vernielen ende het hooghmoedigh Italien ten onderen te brenghen. Hy bereyde een groot Legher om den Soldan van Cairo te gaen belegheren, ende sijnen toorn op dien uyt te storten van dat hy ghedwonghen was gheweest het belegh voor Rhodus op te breken, maer hy wiert bevanghen met een soo gheweldighe Colycque inde Stadt Nicomedia, dat hy vande selve stierf, tot groot ghenoeghen van alle sijne Nae-bueren, ende voornamentlijck vande Italianen, die daer over vreughde-vyeren aenstakenin't jaer 1453. het 83. jaer van sijn ouderdom, ende van sijne regeeringhe het 32. hebbende niet soo voorspoedigh gheweest als Alexander den Grooten; maer hebbende te doen ghehadt met andere ende manhaftigher Veldt-oversten als hy.