Het bereysde Oosten

Van het in-kommen vanden grooten heer.

HEt voornaemste Inkomen vanden Grooten Turck is gheleghen inde schattinghe, die hy treckt vande Christene, ende Joden, de welcke woonen onder sijn

[p. 125]

Heerschappye, 't welcke seer vermindert is, ende noch alle jaeren seer vermindert. Griecken-landt, 't welck plachte op-te-brengen twee millioenen Rijcxdaelders, en betaelt nu gheen acht hondert duyst. Armenien uyt het welcke hy op ander tijden getrocken heeft negen hondert duysent Rijcxdaelders, en betaelt nu geen dry hondert duyst. Het Coninckrijck van Cypres, dat hem hier te vooren uyt-leverde vyf hondert duysent Rijcxdaelders, en kander nu schier vyftigh duysent van trecken. Alle dese schaersheyt spruyt daer uyt, dat de Christenen soo slim gehandelt worden; dat'er menige verloopen, menige Turcks worden, ende veele jonck sterven, verdruckt onder het onverdraghelijck last vande Turcksche wreedtheyt. Dese schattinghe wordt by de Turcken geheeten Carache, ende magh uyt-brenghen voor de kisten vanden Grooten Heer twee millioenen Rijcxdaelders. De vrauwen en betaelen die niet, maer de mans worden daer toe gedwongen: als sy gekomen zijn tot de oude van vyfthien jaeren, 't is gemeenlijck tot dry Realen van achte voor hooft, d'een meer d'ander min, naer het Landt ende de nutheyt der aerde daer sy woonen.

De Inkomsten vanden Grooten Heer bestaen in Landen, waer-van hy eenige gebruyckt, ende die hy door bouwen door de Azamoglans, hem in-brengende ontrent acht hondert duysent Rijcxdaelders s'jaers.

Daer zijn lasten op allen slagh van leeftochten ende koopmanschappen, ende in-sonderlinghe op de Wyn, dat hem wel jaerlijcks in-brenght vier hondert duysent Rijckxdaelders.

De schattinge die hy strijckt vande Republycke van Ragusen, ende van andere Princen sijn gebuers, wordt geweerdert op acht hondert duysent Rijcxdaelders, daer-in begrepen de schencken van de Gesanten die hun gemeenlijck houden aen het Hof, de welcke worden op-geteeckent inde selve Boeck.

[p. 126]

Egypten betaelt (alle lasten af-gerekent) jaerlijcks ses hondert duysent Ducaten in goudt, dat den Pacha ofte Onder-Coninck hem moet af-senden op de verbeurte van sijn leven.

De onghemeene vervallen worden gheacht op twee millioenen Rijcxdaelders: sy bestaen in seer veele saecken; ten eersten den Grooten heer wordt erfgenaem van al het volck van Oorloge, die kinder-loos sterven: hy strijckt het thienste deel van sijn Ondersaten, die kinders achter-laten; ende sooder maer Dochters zijn, wordt erfghenaem van twee derden-deelen. Men begrypt oock onder de ongemeene vervallen het goedt vande Pachen, die hy doet ombrengen.

Daer zijn oock veele Schat-Meesters door alle de Landtschappen, die van dry tot dry maenden het geldt over-maken dat sy ontfangen, met hunne rekeningen, aendenTestardar, ofte al-gemeyen Rent-meester van Constantinopel, die dat geldt in sijn handen niet en bewaert, maer leght'et inden Asna, ofte Schat, die inden Serrail is by den Divan.

Men betaelt niet 't en zy het den dagh is vanden Divan; wanneer den Asna open is, houdt als-dan den Testardar de rekeninge van al het gene dat'er ontfangen ende uyt-gegeven wordt: de meesten-deel vande penningen zijn Aspers, 't welck een kleyne munte is van silver, de weerde van ontrent twee oortjens, dragende geen ander op-schrift als den naem van den Vorst; ende gelijck dese munte te langh waere te tellen, soo gebruycken sy weegh-schalen, die wegende duyst voor duyst. Daer zijn oock menige goude Ducaten, die sy noemen Cherif Sultanis, ende Damasquins, allegaer van verscheyden prys. Daer en is geen Camer van Rekeninge in gheheel Turckyen: de Testardars vande Landtschappen doen rekeninge aenden al-gemeynen Testardar van Constantinopel, ende den al-gemeyen Testardar aenden Divan.