Geheim van zeldzaam bijbeltje
Het lijkt een lederen met goudkleurige ornamenten en koperen doppen beklede doos; maar op de plaats waar de twee helften aan elkaar zitten is in plaats van scharnieren een geribde boekrug te zien. Twee riempjes met koperbeslag en op het eind een oog dat sluit om de doppen boven op de boekband dienen als slot. De riempjes zijn los: in de geopende cassette is een uniek handschrift te zien.
Het is een in het Latijn geschreven bijbeltje dat in de dertiende of veertiende eeuw -men vermoedt dat het omstreeks 1225 is geweest- in een Noord-Frans klooster is vervaardigd. In de schrijfzaal van het klooster heeft, zo wordt verondersteld, een drietal monniken op uiterst dun en soepel perkament de complete bijbel in miniatuur-handschrift overgeschreven en versierd. Het kostbare boekje, dat vroeger in de bibliotheek van de abdij van Averbode in Vlaams-Brabant heeft gestaan, kwam later in Rolduc terecht, en wordt nu als onderdeel van het archief van de oude abdij van Kloosterrade bewaard in het Regionaal Historisch Centrum voor Limburg in Maastricht.
De uitzonderlijk fraaie miniaturen zouden een nader onderzoek naar de precieze oorsprong van het handschrift en de verluchters zeker rechtvaardigen. Wat er nu over bekend is, is gering. In het bisschoppelijk museum van Luik bevindt zich een handschrift waarin enige overeenkomst is te ontdekken met het Rolducse bijbeltje. Ook een dertiende-eeuws geschreven fragment van de Decreten van paus Gregorius IX in de Universiteitsbibliotheek van Groningen laat stijlverwantschap zien. Het perkament van het Rolducse bijbeltje is zó dun, dat de vaker gehoorde veronderstelling dat hiervoor de huid van ongeboren lammeren zou zijn gebruikt plausibel lijkt (al klinkt dat voor menigeen misschien wat luguber).
Opvallend zijn de stralende, rijk met goud versierde initialen die in het bijbeltje voorkomen, naast de overige lichtblauwe of helderrode beginletters van bijbelverzen, waarvan de rank versieringen vaak ver onder de bladspiegel van de kolommen uitspringen. De initialen zijn meesterwerkjes van miniatuurkunst. In de eigenlijke tekst zijn slechts minieme schriftverschillen te constateren in helling en rondingen van de letters. De schrifthoogte is vrij constant, maar uit kleine variaties in de aanzetten en de dichtheid van de letters is af te leiden dat meerdere kopiïsten aan het bijbeltje hebben gewerkt.
Het bijbeltje is vaker binnen Rolduc tentoongesteld en ook enige malen daarbuiten. Toen het zich nog in Kerkrade bevond, kregen de deelnemers aan rondleidingen in het klooster het bijbeltje steevast even te zien. Het werd dan meestal even stil wanneer de gids vertelde dat wanneer het handschrift voor een tentoonstelling elders werd uitgeleend, het voor rond één miljoen gulden (bijna een half miljoen euro) verzekerd moest worden.
Auteursrechtelijk beschermd
