Wisconstighe gedachtenissen. Deel 4: van de weeghconst

⁺ Begheerten.

1 Begheerte.

Der lichamen ghevvicht inde locht eyghen ghenoemt te vvorden, maer in t'vvater naer de ghestalt.

+ Postulata.

2 Begheerte.

T'voorghestelde vvater overal eenvaerdigher svvaerheyt te sijn.

[p. 125]

3 Begheerte.

T'ghevvicht dat een vat ondieper doet sincken, lichter te vvesen, maer dieper, svvaerder, ende evediep, evesvvaer te sijn.

4 Begheerte.

T'vlackvat te connen vvater ende ander stof houden sonder breken of form te veranderen.

5 Begheerte.

T'vlackvat vol vvaters uytghegoten sijnde, ledich te blijven.

Verclaring.

Ledich te blijven, dat is niet ydel, want anders t'ghewicht des lochts souder ghebreken.

6 Begheerte.

Yder vvaters oppervlack^⋆ plat te vvesen, evevvijdich vanden sichteinder.

⋆ Esse planum parallelū cū Horizonte.

Verclaring.

T'welck int ansien dattet deel des clootvlacx ofte wereltvlacx is (wereltvlack noemen wy alle clootvlack diens middelpunt des werelts middelpunt is) oock in een droppel erghens op ligghende ofte anhangende, ofte in water daer eenich lichaem me bestreken mocht wesen, soo niet en is, maer in soo cleyne menichvuldicheyt waters als dese, noch in soo groote als daer t'ginste in merckelick is, en verkeeren de volghende^* voorstellen niet. Wel is waer dat wy des waters oppervlack souden meugen nemen voor deel des wereltvlacx, ende de volgende beschrijving daer na rechten, maer wanttet moeylicker waer, ende tottet eynde, dat is de Waterwichtdaet, niet voorderlicker, soo worter begeert datmen toelate, yder waters oppervlack plat te wesen, evewijdich vanden sichteinder.

* Proportiones.

7 Begheerte.

Wesende den grondt ende decksel eens pylaers vvaters evev vijdich vanden sichteinder, ende de rechte linien tusschen^⋆ lijckstandige punten der selver rechthouckich op den sichteinder: Dat die linien voortghetrocken in t'vverelts middelpunt vergaren; oock sulcke grondt ende decksel deelen van vvereltvlacken te sijn.

⋆ Homologa.

Verclaring.

Laet A B C D een pylaer wesen diens decksel A B, ende grondt D C evewijdich sijn vanden sichteinder, ende B C sy een rechte lini rechthouckich op den

[p. 126]

sichteinder tusschen twee lijckstandighe punten C, B, maer E sy t'werelts middelpunt, laet nu ghetrocken worden de linien A E, ende B E, naeckende den grondt D C inde punten F, G, tusschen welcke beschreven sy den grondt F G ghelijck met D C. Dit so wesende, t'blijckt dat de linien B C ende A D voortghetrocken, niet en vergaren in E, want dieder in vergaren sijn A F, ende B G, oock en sijn de platten A B ende D C geen deelen van wereltvlacken, nochtans



begheeren wy toeghelaten te worden, dat B C ende A D voortghetrocken, daer in versamen, ende dat die platten A B, D C deelen van wereltvlacken sijn, reden dat in al t'ghene ons inde Waterwichtdaet ontmoet, sulck verschil onbemerckelick is, soot ooc is tusschen den pylaer A B C D ende^* t'naeldensdeel A B G F, schoon ghenomen dat A B ende F G deelen van wereltvlacken waren. Tis wel soo, dat wy inde plaets des pylaers A B C D, souden meughen nemen soodanich lichaem A B G F, ende de volgende voorstellen daer naer rechten, maer om sulcke redenen als onder de 6 begheerte gheseyt sijn, soo ist beter gelaten, want ghelijckt inde^* Sterconst slichtheyt waer, niet toe te laten t'eertrijck voor des werelts middelpunt ghenomen te worden, alsoo dat oock hier.

* Pars Pyramidis.

* Astrologia.