Wisconstighe gedachtenissen. Deel 1: van 't weereltschrift

[p. 296]

Vande breede loop.
Vyfde onderscheyt des derden bovcx vande breedeloop der vijf Dvvaelders Saturnus, Iupiter, Mars, Venus, en Mercurius, met stelling eens roerenden Eertcloots.

Cortbegryp deses vyfden onderscheyts.

ANghesien den roerenden Eertcloot en de stilstaende Son, deur t'ghestelde altijt inden duysteraer sijn sonder afvvijcking of breede, en dat de Manens breedeloop beschreven int 2 bouck beginnende ant 34 voorstel met stelling eens vasten Eertcloots, geen verschil en heeft dat verclaring behouft mette breedeloop der stelling eens roerenden Eertcloots, soo en valt van hemlien breede hier niet te segghen, maer alleenelick van die der vijf ander als volght:

Ghelijck de Ouden inde beschrijving vande Dvvaelders langdeloop billichlick beginnen met dadelicke ervaringen van yders loop op bekenden tijt, om daer uyt ghemeene regelen te trecken dienende tottet vinden haers loops, in toecommende tijden, alsoo vereyscht oock sulcx de natuerlicke oir den inde beschrijving des breedeloops, inder vougen dat ick daer me in elck Dvvaelders beschrijving beginnen sal: Ende vvant de reghel van eenen Dvvaelder voor allen dient, soo sal ick alleenelick vanden eersten of oppersten Saturnus gheformde voorstellen beschrijven, en van d'ander sulck vermaen doen als breeder verclaring vereyscht. Hier af sal ick ses voorstellen beschrijven.

Het eerste vvesende in d'oirdē het 20, is beschrijving van Ptolemeus dadelicke ervaringen van Saturnus schijnbaer duyster aerbreede, dienende om daer uyt ghemeene regelte trecken van sijn breedeloops eyghenschappen.

Het 2 vvesende in d'oirden het 21, omte vinden de vvechlangden der

[p. 297]

tvvee punten van Saturnusvvechs schijnbaer grootste afvvijckinghen van den duysteraer, metsgaders de cortste verheden vanden Eertclootvvech totte selve tvvee punten: Oock me de langde der heele lini vant eenpunt dier grootste afvvijcking tottet ander, in sulcke deelen alßer des Eertclootvvechs halfmiddellijn 10000 doet, deur vvisconstighe vvercking ghegront op stelling eens roerenden Eertcloots.

Het 3 vvesende in d'oir den het 22, om te vinden Saturnusvvechs afvvijcking vandē duysteraer: Metsgaders hoe verre de duysteraersne van des Eertcloot vvechs middelpunt valt, in sulcke deelen alsser des Eertclootvvechs halfmiddellijn 10000 doet, deur vvisconstige vvercking gegront op stelling eens roerenden Eertcloots.

Het 4 vvesende in d'oirden het 23, om te vinden de vvechlangde der tvvee uyterste punten vande duysteraersne, en vande tvvee uyterste punten der afvvijcking in Saturnusvvech: Oock der lini die van Saturnusvvechs middelpunt op de duysteraersne rechthouckich valt, in sulcke deelen alßer des Eertcloot vvechs halfmiddellijn 10000 doet, deur vvisconstighe vvercking ghegront op stelling eens roerenden Eertcloots.

Het 5 vvesende in d'oirden het 24, om te vinden de langde der lini die van een gegevē punt in Saturnusvvech rechthouckich valt opt plat des duysteraers, in sulcke deelē alsser des Eertclootvvechs halfmiddellijn 10000 doet, deur vvisconstige vvercking gegront op stelling eens roerenden Eertcloots.

Het 6 vvesende in d'oir den het 25, om te vinden Saturnus schijnbaer duysteraerbreede op een ghegheven tijt, deur vvisconstighe vvercking ghegront op stelling eens roerenden Eertcloots.

Daer nasal volgen het boveschreven vermaen van d'ander Dvvaelders, sonder daer af gheformde voorstellen te maken.