Wisconstighe gedachtenissen. Deel 1: van 't weereltschrift

[p. 53]

Bepalinghen.

1 Bepaling.

Stofroersel des Eertcloots is na dese meyning, t'roersel in sijn plaets vande verscheyden stoffen daert uyt bestaet, blijvende t'samen een clootsche form.

Nadien de naem deses eersten deels is vant Stofroersel des Eertcloots, so hebben wy dat bepaelt alsboven. Maer om daer af breeder verclaring te doen, het is te weten dat de Locht, het Water, Sandt, en d'ander stoffen daer in vermengt, seker roersel hebben, commende gheduerlick boven en achter dat onder en vooren geweest heeft, ghebeurende t'selve roersel in sijn plaets, dat is blijvende de stoffen gheduerlick t'samen begrepen in haer^* clootvlack in form eens cloots. Welck roersel in sijn plaets, hier gheseyt wort tot onderscheyt des roersels van plaets tot plaets, daer af wy als van roersel eens^* Dwaelders inde volghende boucken der Dwaelderloopen segghen sullen.

* Superficie Sphaerica.

* Planetae.

2 Bepaling.

Stercke Santstroom noem ick die het sant bevveghen en met haer voortdraghen can. Crancke santstroom die haer sant te gronde laet sincken, en over sant loopende dat niet bevveghen en can.

Ghelijck totte uyrwercken een ghewicht soo swaer is, dat al de raderen en onrust can doen gaen: Maer ander ghewicht so licht dat de macht niet en heeft de selve raderen eenighe bewegingh te gheven: Also isser int water een stroom somwijlen soo sterck, datse het sant can beweghen en met haer voortdraghen, t'welck wy Stercke santstroom noemen. Maer ander stroom is soo cranck, datse het sant laet vallen, en de macht niet en heeft an t'sant daerse overloopt eenighe bewegingh te gheven, die heeten wy daerom Crancke santstroom.

3 Bepaling.

Stercke cleystroom is die de cley bevvegen en met haer voortdraghen can. Crancke Cleystroom die haer cley te gronde laet sincken, en over cley loopende die niet bevveghen en can.

Hier af is de meyning openbaer genouch deur t'ghene van Stercke en crancke santstroom der 2 bepaling verclaert is.

Men soude hier noch meugen byvoughen stercke en crancke stroom van keyen, ghesteente, metallen, en ander^* eertstoffen: Maer ghemerckt de twee voorgaende bepalinghen tottet voornemen der volghende beschrijving ons duncken ghenouch te doen, wy latent daer by blijven.

* Terrea Materia.