Beghinselen der weeghconst

[p. VII]

Simon Steuin wenscht Rvdolf den IIen Roomsch keyser veel ghelvcx.

DAT Ghetal Grootheyt ende Ghewicht, in yder wesentlicke saeck ^* onscheydelicke ancleuinghen sijn, vol diepen ende nutte eighenschappen; en betuyghen niet alleen verscheyden gheleerden, maer tis duer d'eruaring in allen an elcken bekent. Tis oock openbaer, dat d'eerste twee tot grooten voordeele der menschen, ter form van beschreuen consten gherocht sijn, namelick ⁸ Telconst ende Meetconst, maer niet also t'Ghewicht, om dat sijn oirsproncklicke eyghenschappen den voorighen verborghen bleuen. Wel is waer dat inde Rechtwichten duer eruaring bemerckt is, twee euestaltwichtighe met haer ermen ^* euerednich te wesen. Doch sy hebben ghemeent ^* soodanighe eueredenheyt te schuylen onder de ronden beschreuen op t'vastpunt duer d'uytersten der ermen; Uyt het welck, na den ghemeenen aert der dwaling, gheen kennis der oirsaken en volghde. Wat de Scheefwichten belangt, daer en is niet met allen af gheweten. Inder voughen dat dese ^* stof gheen form van Const als d'ander ghecrighen en conde. Maer doen t'gheual anders lucte, ende dat sulck langverborghen hem duer sijn uyterste beghinselen openbaerde, sy is eintlick daer toe ghecomen, in sulcker ghedaente als die uwe Keyserlicke M. hier toegheeyghent wort. Maer anghesien byde voordachtighe niet sonder oirsaeck ende bestaende reden

* Inseparabilia accidentia.

8 Arithmetica & Geometria.

* Proportionales.

* Als Aristoteles in Mechanicis met siin nauolghers.

* Materia.

[p. VIII]

angheuanghen en wort, soo mocht hier de vraegh van t'einde mijns doens sijn, te weten of ick na de ghebruyck van velen, uwe K.M. tot beschermer mijns wercx versouck? Verre van daer, so doch de bescherming ende regiering des Rijcx, neit alleen tot sulcx, maer tottet uytlesen der voorredens an haer eyghentlick gheschreuen, selden eenighe tijdt toelaet: Te meer dat ick van meyning was (wie can sijn vermoeden weerstaen?) soo wel Form als Stof gheen verdedighing te behouuen. Ten is oock niet om met een groote Const, in een grooter spraeck eerst uytghegaen, den grootsten van Europa te vereeren, hoe lijckformich sulcx nochtans de reden soude mueghen wesen. Waerom dan? Op dat de Weeghconstens ^* daden streckende tot merckelicke verbetering der Ghemeensaeck, int werck ghebrocht worden, van sulcx als daer ick duer besonder brieuen van v Octroy af versouck. Waerom sal yemant mueghen segghen, dit niet bestelt duer leegher (naer de ghebruyck) totten Hoochsten vrie toeganck hebbende? Yghelick, om dattet t'onghehoort is, soude vreesen niet alleen met een lacherlick ^* voorstel te verschijnen, maer selfs oock belacht te worden: Nu op dat der spotters schamp tot ghetuych haerder onwetenheyt strecke, wy hebbent duer t'ghene willen versoucken, dat voor den verstandighen alsulcx ende meerder veruaet, daerafmen wyder en breeder soude connen segghen; Maer want ons einde tot Saken streckt, niet tot Woorden, sullen dese verlatende en die verwachtende, uwe K.M. in alle ootmoedighe eerbieding veel ghelucx wenschen. Uyt Leyden in Oogstmaent des 1586 Iaers.

* Effecta.

* Propositione.