Monumenten in Nederland. Noord-Holland

Winkel
(gemeente Niedorp)

Dorp, ontstaan in de middeleeuwen als veenontginning. In 1414 kreeg Winkel samen met Oude en Nieuwe Niedorp stadsrechten, maar deze waren louter bestuurstechnisch van aard. Winkel werd in 1519 grotendeels verwoest en had te lijden van een dorpsbrand in 1649. Een tweezijdige lintbebouwing vormde zich tussen de Herv. kerk (noordoosten) en het raadhuis (zuidwesten). In de 19de eeuw volgde bebouwing aan de Bosstraat en na de Tweede Wereldoorlog is het dorp aan de zuidoostzijde uitgebreid.

De voorm. Herv. kerk (Dorpsstraat 177) is een wit gepleisterde zaalkerk voorzien van een geveltoren met achtzijdige lantaarn en naaldspits. Deze neoclassicistische kerk kwam in 1845 tot

[p. 532]

Winkel, Raadhuis

stand naar plannen van H.H. Dansdorp ter vervanging van een voorganger. De in 1867 grotendeels afgebroken en herbouwde geveltoren bevat een door Geert van Wou gegoten klok (1482). De kerk is in 1986-'87 gerestaureerd.

Het voorm. raadhuis (Dorpsstraat 61) is een blokvormig tweelaags pand met bordes en houten klokkentoren. In 1599 ontstond een eenlaags gebouw, dat in 1615 werd verbouwd. Bij een vergroting en ophoging in 1666 kreeg het zijn huidige volume, waarna het tevens plaats bood aan een waag, een cachot en een brandspuit. Er volgde nog een ingrijpende verbouwing in 1856 en de klokkentoren werd in 1896 in zijn huidige vorm vernieuwd. De kruiskozijnen en het huidige bordes zijn aangebracht bij een verbouwing in 1922-'23 (S. Vis). Sinds 1994 is het gebouw een museum van parfumflesjes.

Het voorm. wees- en armenhuis (Bosstraat 36) kwam in 1872 tot stand met flauw hellend dak en gesneden windveren en diende tot 1912 als zodanig. Vanaf 1928 was het geruime tijd een bejaardentehuis.

Het voorm. postkantoor (Bosstraat 30), een eclectisch pand geflankeerd door eenlaagse aanbouwen, werd in 1879 gebouwd naar plannen van J. Rezelman.

Woonhuizen. Rond 1880 gebouwd zijn de gepleisterde neoclassicistische notabelenwoning Bosstraat 1 en het huis Dorpsstraat 116 met flauw hellend dak en gesneden windveren. Iets jonger is het met rijke eclectische details en een balkon uitgevoerde Huize Doornstate (Bosstraat 56; circa 1890).