Schoorl
(gemeente Bergen)
Dorp, ontstaan op een strandwal bij de overgang van duinen naar veen. Schoorl wordt in 868 voor het eerst vermeld. Langs de Duinweg-Heereweg vormde zich een langgerekte bebouwing, met op de nollen (zandheuvels) aan de oostzijde een es-achtig gebied (Molenweg). De oprichting van een V.V.V. (1913) en de tram Alkmaar-Schagen (1913 tot 1947) bevorderden het toerisme en dit leidde tot de bouw van villa's en recreatiewoningen. Deze ontwikkeling heeft zich na de Tweede Wereldoorlog voortgezet.
De
Herv. kerk (Duinweg 5) is een driezijdig gesloten zaalkerk voorzien van een houten geveltoren met ingesnoerde spits. Ter vervanging van een in 1779 ingestorte voorganger uit 1575 verrees in 1783 deze kerk met spitsboogvensters en steunberen. In de geveltoren hangt een
Schoorl, Raadhuis
door L. Haverkamp gegoten klok (1783). Het met een houten tongewelf gedekte kerkinterieur bevat enkele 17de-eeuwse zerken, een 18de-eeuwse preekstoel en een vroeg-18de-eeuws orgel (Matthijs Verhofstad en Theodorus Schiffers; geplaatst 1917). Voor de kerk staat een naar de Jeruzalemvaarders van Jan van Scorel gemodelleerd beeld (1986; E. Baltes).
Overige kerken. In antroposofische stijl uitgevoerd is de voorm. kerk voor de Christengemeenschap (Boschmansweg 13; 1960, G. Filarski). De moderne R.K. St.-Johannes de Doperkerk (Heereweg 171; 1971-'72, P.J. Overtoom en P.C. Kloosterboer) heeft een opengewerkte betonnen klokkentoren. Van de oude kerk uit 1872-'73 heeft men de pastorie (Heereweg 173; Th. Asseler) behouden en in de kerk bevinden zich de doopvont (1862), het orgel (1899) en enkele gebrandschilderde ramen (1929; J. Nicolas).
Het raadhuis (Duinweg 3) is een eenlaagspand met een rijke in- en uitgezwenkte voorgevel met pilasters en het ingemetselde jaartal 1601. Het gebouw heeft een portaal, een cachot en een raadzaal voorzien van een betegelde schouw met smuiger. Het raadhuis deed dienst tot 1901 toen ernaast een groter raadhuis verrees (Duinweg 1; tot 1968). In 1931 heeft men het oude pand enkele meters oostwaarts verplaatst en gerestaureerd (J. de Meijer).
Schoorl, Villa Bobbeleweg 11
Woonhuizen. De sobere boswachterswoning Boschlust (Duinweg 20; 1903) is uitgevoerd met chaletstijl-elementen, de villa Spannenburg (Duinweg 4; 1908) vertoont jugendstil-details. D. Heineke en E.J. Kuipers ontwierpen het dubbele woonhuis Omloop 3-5 (1912), de voor H. Heringa gebouwde dokterswoning Dokter Heringalaan 18 (1912) en verder de villa De Kroft (Huismansweg 13; 1920). Uit dezelfde tijd zijn Duinweg 77 (1914, C. Blaauwboer), met opvallend tentdak, het kleine landhuis De Nollen (Dennenlaantje 3; 1914, J.G. Robbers) en de kleine villa's Duinrand (Duinweg 34; 1914, G.G. Post) en Jaksienan (Boschmansweg 3; 1921, Th. Kneynsberg). Expressionistische details hebben de door K.P. Zuurbier in 1921 ontworpen kleine villa's Onder de Boomen (Slotlaan 4) en De Bongerd (Slotlaan 5), evenals villa De Terp (Huismansweg 9; 1932, J. Teders). Architect C.W. Royaards liet in 1930 voor zichzelf de villa Bobbeleweg 11 bouwen in een pseudo-17de-eeuwse stijl met kruiskozijnen.
Het pension ‘Klein-Zwitserland’ (Duinweg 30) is een deels gepleisterd pand uit circa 1935 met uitgebouwd restaurantgedeelte.
De windmolen ‘Kijkduin’ (Molenweg 13) is een ronde grondzeiler met een
Auteursrechtelijk beschermd