Nieuwe Niedorp
(gemeente Niedorp)
Dorp, ontstaan in de middeleeuwen als veenontginning. In 1415 kregen Oude en Nieuwe Niedorp samen met Winkel als ‘Stede Niedorp’ stadsrechten, maar deze waren louter bestuurstechnisch van aard. Er vormde zich een tweezijdige lintbebouwing, die gaandeweg verder is verdicht.
De Herv. kerk (bij Dorpsstraat 179) is een moderne kerk (1965-'66, A.N. Schippers), gebouwd ter plaatse van voorganger uit 1876 die weer een middeleeuwse kerk verving. Van de oude kerk resteert de laat-15de-eeuwse toren met een 17de-eeuwse derde geleding. De toren heeft haakse steunberen met pinakel-achtige bekroningen en is voorzien van speklagen en nissen met laat-gotische traceringen. Erin hangt een door François en Pieter Hemony gegoten klok (1653).
Op het kerkhof liggen nog enkele, voornamelijk 17de-eeuwse, grafzerken uit oude kerk. De voorm. pastorie (Dorpsstraat 120) is een eclectisch middenganghuis uit 1876 met flauw hellend dak en gesneden windveren.
De Doopsgez. kerk (Dorpsstraat 149) is een zaalkerk uit 1878, waarvan de geveltoren in 1925 is afgebroken. Het voorm. raadhuis (Dorpsstraat 82) is een in 1868-'69 opgetrokken tweelaags pand voorzien van eclectische details, gepleisterde hoekpilasters en een middenrisaliet met balkon, fronton en kleine klokkentoren. Het gebouw is in 1964 gemoderniseerd.
Het voorm. rusthuis ‘De Vijverhof’ (Dorpsstraat 265) kwam in 1910 tot stand naar plannen van S. Krijnen als een langgerekt tehuis voor ouden van dagen. De haaks geplaatste puntgevel bevat twee 17de-eeuwse leeuwenkopmaskers.
De openbare lagere school (Dorpsstraat 146-148) werd in 1931-'32 gebouwd naar ontwerp van C.D. en J. van Reijendam als een langgerekt L-vormig pand in zakelijk-expressionistische stijl.
Woonhuizen. De met houten voorschot uitgevoerde diepe huizen
Dorpsstraat 116 en
121 zijn in hun huidige vorm 19de-eeuws (gerestaureerd), maar hebben mogelijk een oudere kern. Een oude kern (mogelijk 1530) heeft ook het
Nieuwe Niedorp, Openbare lagere school (1993)
deels onderkelderde dwarse huis
Dorpsstraat 173 met houten halsgevel. Het gepleisterde dwarse eenlaagspand
Dorpsstraat 197 (circa 1830) vertoont sobere late empire-details, en eclectisch van vorm is het diepe huis
Dorpsstraat 169 (circa 1880). Met rode kalkzandsteen gebouwd is het middenganghuis
Dorpsstraat 125 (circa 1910).
Boerderijen. Uit circa 1870 dateert de stolpboerderij Dorpsstraat 237 met spiegel en versierde schoorsteen. De in 1877 gebouwde stolpboerderij Dorpsstraat 62 (1877) heeft een uitgebouwd middenrisaliet met gesneden windveren. De stolpboerderij Dorpsstraat 78 uit 1865 werd in 1882 verbouwd tot een kop-rompboerderij door toevoeging van een woongedeelte.
Poldermolen ‘De Westermolen’ (Oosterweg 6) is een met riet gedekte achtkantige binnenkruier op een met hout beklede voet. Deze molen uit 1854 bemaalde de Oosterpolder.
De R.K. kerk O.L. Vrouwe Onbevlekt Ontvangen (Oude Provincialeweg 24) ligt ten noordoosten van Nieuwe Niedorp. Deze rijzige eenbeukige neogotische kapel met dakruiter en driezijdig gesloten koor verrees in 1905-'06 naar plannen van P.J. Bekkers. Het vormde de kern van het erop aansluitende U-vormige franciscanenklooster (Oude Provincialeweg 22). Nadat het klooster in 1960 aan de zusters Clarissen was gekomen, heeft men aan de oostkant een tweede klooster met St.-Antoniusschool (Ooievaarsweg 6) gebouwd.
Auteursrechtelijk beschermd