Monumenten in Nederland. Noord-Holland

Nieuw-Vennep
(gemeente Haarlemmermeer)

Dorp in de Haarlemmermeerpolder, oorspronkelijk Venneperdorp genoemd. Het werd kort na 1852 gesticht bij de kruising van de Hoofdvaart met de Venneperweg als een van de twee geplande

Nieuw-Vennep, St.-Antoniusschool en ursulinenklooster

grote dorpen, vooruitlopend op een nooit uitgevoerde verdeling van de polder tussen Noord- en Zuid-Holland. Het langs de hoofdwegen tot ontwikkeling gekomen kruisdorp kreeg in 1912 een uitbreidingsplan in de vorm van een vierkant van ‘dreven’ (Noorder-, Ooster-, Zuider- en Westerdreef). Na de Tweede Wereldoorlog is het dorp buiten dit vierkant uitgebreid, eind 20ste eeuw vooral aan de westzijde.

De (Herv.) Witte Kerk (Hoofdweg Oostzijde 1320) is een wit gepleisterde kruiskerk voorzien van een dakruiter met daarin een door Jacob Noteman gegoten klok (1638). Deze neoromaanse kerk uit 1862 heeft aan drie zijden tuitgevels met klimmende boogfriezen. De aangebouwde pastorie (Venneperweg 477) is een T-vormig pand uit 1862 met eclectische details (wenkbrauwen).

De R.K. kerk O.L. Vrouwe Onbevlekt Ontvangen (St.-Antoniusstraat 17) heeft een in het midden verhoogde voorgevel met siermetselwerk en open portaal en een brede klokkentoren boven de achtergevel en het koor. Aan de oostzijde staat een achtzijdige doopkapel. Ter vervanging van een neogotische kerk uit 1865 werd deze forse traditionalistische kerk in 1954-'56 gebouwd naar plannen van H.M. Martens. Bij de kerk staat een H. Hartbeeld (circa 1930).

Overige kerken. Het traditionalistische zaalgebouw van de Geref. kerk (Dr. van Haeringenplantsoen 1; 1954,

[p. 459]

B.W. Plooy) heeft een terzijde geplaatste toren met ranke opengewerkte betonnen lantaarn. De Chr. Geref. kerk ‘De Fontein’ (bij Dorpsstraat 25; 1965) is een moderne zaalkerk met portaal en vergaderruimte.

De R.K. lagere St.-Antoniusschool voor meisjes (Venneperweg 304) is een gepleisterd tweelaags pand. De hogere traptoren vormt de overgang naar het Ursulinenklooster (Venneperweg 310-318) met op de verdieping een kapel. Het met rationalistische details uitgevoerde complex verrees in 1910 naar ontwerp van J.H. Tonnaer.

Woonhuizen. Rond 1870 gebouwd is het diepe huis Livorno (Hoofdweg-Oostzijde 1234). Vroeg-20ste-eeuws zijn Nieuwstraat 2 (1908), Hoofdweg-Westzijde 5 (circa 1910), met siermetselwerk in gele baksteen, en het nu wit gepleisterde spoorwachtershuis Venneperweg 683 (1912).

Boerderijen. Van kort na de drooglegging dateert de langhuisboerderij Reintjeshoeve (Rijnlanderweg 1489; 1856) met serliana-venster in de geveltop. Een villa-achtig neorenaissancewoonhuis heeft de boerderij Venneperweg 1069 (circa 1895). Interessante stolpboerderijen, met verhoogd middengedeelte zijn Graswijk (Rijnlanderweg 1144; 1861), de Margaretha Hoeve (Hoofdweg-Westzijde 1325-1327; 1862, met prieel) en de met houten voorschot uitgevoerde boerderij Hoofdweg-Westzijde 983-985 (circa 1895). Kenmerkend zijn de boerderijen met een hogere en bredere schuur (zijlangsdeel) achter het woonhuis, zoals Weltevreden (Rijnlanderweg 1185; circa 1900, met sierspant) en Rijnlanderweg 1261-1263 (circa 1900). Jongere voorbeelden zijn de boerderijen Hoop en Vlijt-De Landman (Rijnlanderweg 1663: 1906), Nooitgedacht (Hoofdweg-Oostzijde 1162; 1915) en Kleine Vennep (Hoofdweg-Westzijde 1041; circa 1928). Een forse vrijstaande schuur heeft de boerderij Vredenburgh (Rijnlanderweg 1396; circa 1930).

De Alg. begraafplaats (Bosstraat 19), aangelegd rond 1880, heeft een ijzeren toegangshek voorzien van een boog met doodssymbolen.