Huisduinen
(gemeente Den Helder)
Dorp in de duinen. Een westelijker gelegen en al in 866 vermelde nederzetting verdween in 1170 in zee en een tweede dorp verdween in 1570 in de golven. Landinwaarts ontstond vervolgens het huidige dorp met daarbij een schans (1574). Met de aanleg in 1610 van de zanddijk naar Callantsoog (Van Oldenbarneveltsdijk) was het gebied niet langer een eiland. Het verarmde vissersdorp werd in de 17de eeuw door (Oud) Den Helder in belang voorbijgestreefd en kwam in 1811-'13 binnen de verdedigingslinie van Den Helder te liggen. Huisduinen leefde op met de vestiging van een badpaviljoen (1890) en de aanleg van een stoomtram naar Den Helder (1898 tot 1918). Het in 1942 ontruimde dorp heeft na de oorlog aan de westzijde een bescheiden uitbreiding gekregen.
De Herv. kerk (Badhuisstraat 26) is een zaalkerk uit 1851. Bij een ingrijpende verbouwing in 1895-'96 kreeg ze een chalet-sierspant met daarin een wijzerplaat. De houten geveltoren uit die tijd bevat een door Goebel Zael gegoten klok (1537). Een plaquette aan de voorgevel herinnert aan de Slag bij Kijkduin (1673). In de kerk hangt een houten model van een walvisvaarder (1787).
De openbare lagere school (Badhuisstraat 25-27) werd rond 1870 gebouwd als een drieklassige school met aangebouwde onderwijzerswoning. Rond 1895 kreeg de ingang een sierspant.
Woonhuizen. Gebouwd voor een opzichter van het Loodswezen is
Kijkduinlaan 22 (circa 1890). Uit circa 1925 dateren het met paraboolvormig
Huisduinen, Herv. kerk (1982)
Huisduinen, Officiersmess
dak gedekte huis
Badhuisstraat 3 en het woonhuis annex politiepost en postkantoor
Badhuisstraat 5-9. De houten noodwoningen
Badhuisstraat 66-100 zijn in 1948 door de Zweedse regering geschonken.
Recreatiewoningen. De door J.J. van der Lek ontworpen woningen Zonnehoek (Kijkduinlaan 12; 1928) en Duinweg 16 (1929) hebben een met riet gedekt schilddak respectievelijk parabooldak.
De vuurtoren ‘Lange Jaap’ (Zeeweg 5) verrees in 1877-'78 (geëlektrificeerd 1924) naar plannen van Q. Harder. Deze door ijzergieterij Penn & Bauduin vervaardigde gietijzeren toren heeft een rood geschilderde achttienzijdige conische romp van zeventien verdiepingen, een dubbele balustrade en een lichthuis met koepel en draailicht. Binnen bevinden zich gedecoreerde gietijzeren trappen. Iets zuidelijker staat een bakstenen seinpost (circa 1950) met vier verdiepingen, balustrade en observatieruimte.
Fort Kijkduin (Admiraal Verheullplein 1) werd in 1811-'13 als fort Morland gebouwd op een duintop ter plaatse van een kustbewakingspost en ligt ten zuidwesten van de hoofdverdedigingsgordel van Den Helder. Het door een droge gracht omgeven gemetselde vierhoekige reduit bevatte aan de westzijde een kustbatterij. De vuurtoren (1822) op het reduit heeft men in 1875 afgebroken. Ten behoeve van de vuurleiding van het zeefront kreeg het fort in 1897 een gietijzeren koepel (geleverd door Schneider & Co. te Le Creusot). In 1913-'16 volgde een uitbreiding in zuidwestelijke richting met onder meer betonnen loopgraven. Een in 1942 aangebracht betonnen dak is bij de verbouwing tot museum en aquarium in 1996 weer gesloopt. Op het voorplein staan een dienstwoning en een wachthuis.
De voorm. officiersmess (Duinweg 4), gebouwd in 1942 voor Duitse officieren en als logement, is een robuust eenlaagspand in strakke classicistische stijl met colonnades aan één kopse zijde en in het midden van de lange gevel. Verder zijn er op het bijbehorende terrein een forse militaire loods en een robuust poortgebouw met twee doorgangen.
Auteursrechtelijk beschermd