Monumenten in Nederland. Noord-Holland

Grosthuizen
(gemeente Wester-Koggenland)

Grosthuizen, Raadhuis

Dorp, ontstaan in de 13de eeuw bij de ontginning van wat toen de Veenhoop werd genoemd. Tussen Avenhorn en Scharwoude ontwikkelde zich een langgerekte lintbebouwing, die in de loop van de tijd enigszins is verdicht.

De Herv. kerk (bij Grosthuizen 68) uit 1874 heeft men in 1965 afgebroken. In een stalen klokkenstoel op het kerkhof hangt een door François en Pieter Hemony gegoten klok (1664). De forse voorm. pastorie Grosthuizen 69 dateert uit 1865.

Het voorm. raadhuis van de in 1979 opgeheven gemeente Avenhorn (Grosthuizen 68), een tweelaags pand met middenrisaliet en gebosseerde onderbouw, kwam in 1878 tot stand naar ontwerp van A.C. Bleijs. Op de verdieping met balkon bevindt zich de raadzaal. Het gebouw is in 1964 inwendig gemoderniseerd.

Boerderijen. Een waarschijnlijk 17de-eeuwse oorsprong heeft de met een houten voorschot uitgevoerde stolpboerderij Grosthuizen 52. Bij een verbouwing in 1820 is waarschijnlijk de koehuisstaart aangebouwd. Binnen dateert de betegelde schouw met smuiger uit die tijd. Bij de stolpboerderij Grosthuizen 53 is het jaartal 1820

[p. 309]

Scharwoude bij Grosthuizen, Openbare lagere school en garage J. Ooms & Zn.

aangebracht op enkele balken van de draagconstructie. Een verbouwing en gevelbepleistering volgden rond 1870. Eclectische details en gepleisterde gebosseerde hoeklisenen bezit de kop-rompboerderij Grosthuizen 54 (circa 1890).

Scharwoude. Dit dorp ligt aan het oosteinde van de veenontginning van Grosthuizen. Aan de spoorlijn Zaandam-Hoorn kwam in 1882-'83 voor de Staatsspoorwegen het voorm. station Avenhorn (Stationsweg 4) tot stand, waarschijnlijk naar ontwerp van M.A. van Wadenoyen. Dit gepleisterde gebouw met neorenaissance-details bestaat uit een tweelaags hoofdblok geflankeerd door lagere zijvleugels van verschillende lengte. De voorm. Herv. kerk (Scharwoude 9) is een driezijdig gesloten zaalkerk uit 1890-'92 naar ontwerp van A. Stoutjesdijk. In de geveltoren met ingesnoerde spits hangt een door Cornelis Ammeroy gegoten klok (1601). De voorm. openbare lagere school (Scharwoude 13) is een drieklassige school uit 1883 met naastgelegen onderwijzerswoning naar ontwerp van T.C. van der Sterr. Met de bouw van een garage kwam het rond 1925 in gebruik bij ‘J. Ooms & Zn. Wegenbouw’, een in 1913 gesticht bedrijf dat zich na 1922 op de wegenbouw toelegde.