Callantsoog
(gemeente Zijpe)
Dorp in de duinen. Het noordwestelijker gelegen en al in 920 vermelde dorp Callinge verdween in 1170 in zee. Op het overgebleven duineiland 't Oghe ontstond een tweede dorp, dat in 1570 werd verzwolgen. Het huidige dorp Callantsoog verrees kort daarop nog oostelijker
Callantsoog, Herv. kerk
rondom een langwerpige ruimte (Dorpsplein). Het in de 19de eeuw sterk verarmde vissersdorp had in 1874 te lijden van een dorpsbrand. De toeristische ontwikkeling, begonnen met een hotel in 1914, stopte abrupt in 1942 met de aanleg van de Atlantikwall. Een munitieexplosie in 1943 verwoestte diverse huizen aan de Zeeweg. Na de voltooiing van de wederopbouw in 1953 is het dorp naar het oosten uitgebreid met veel recreatiewoningen.
De Herv. kerk (Kerkplein 1) is een tweebeukige kerk voorzien van een toren met houten bovendeel en tentdak. Bij de bouw in 1580-'81 zijn naar verluidt stenen van de afgebroken voorganger gebruikt. De smallere noordbeuk kwam begin 17de eeuw tot stand. In de toren hangt een door Geert van Wou gegoten klok (1491) en boven de ingang zit een gevelsteen uit 1671. Een andere gevelsteen (1925) is van de restauratie. Het kerkinterieur wordt gedekt door een houten tongewelf en bevat een preekstoel (1697), een gedenkbord (1741) en een uit Rijswijk (NB) afkomstig Standaart-orgel (1905).
De boerderij Dorpsplein 33 is een stolpboerderij met lage zijwanden en darsdeuren aan de voorzijde. Deze in de kern uit circa 1800 daterende en rond 1860 verbouwde duinboerderij dient sinds 1995 als museumboerderij.
Woonhuizen. Interessant in het dorp zijn de arbeiderswoning
Schoolstraat 6 (circa 1890) en de burgemeesterswoning
Callantsoog, Boerderij Dorpsplein 33
Zeeweg 6 (1947, G. Drexhage). Ten noorden van het dorp staat de uit 1918 daterende villa
Callantsogervaart 32. In het gehucht Abbestede bevinden zich de met riet gedekte houten arbeiderswoningen
Abbestede 1 en
3, gebouwd rond 1840 en aangepast eind 19de eeuw.
Recreatiewoningen. Aardige voorbeelden van bescheiden houten recreatiewoningen zijn Zonnebloem (Op 't Landtweg 15; circa 1930), Rustteveel (Op 't Landtweg 25; circa 1935) en Zeeweg 12 (1934). Iets rijker uitgevoerd is de met riet gedekte woning De Zeehut (Zeeweg 10; 1932).
Het standbeeld ‘De Visserman’ op het Dorpsplein werd in 1930 gemaakt door A. op 't Landt.
Auteursrechtelijk beschermd