Beverwijk, R.K. St.-Agathakerk
in 1921-'24 naar een op de Byzantijnse en vroeg-christelijke bouwkunst geïnspireerd ontwerp van J.Th.J. en P. Cuypers. In 1958 heeft men de hoofdkoepel voorzien van een torentje met carillon. Zowel in- als uitwendig is veel decoratief metselwerk toegepast.
Het interieur wordt gedekt door een 24-delig meloengewelf en de kapellen hebben hyperbolische kruisgewelven. De inventaris is grotendeels ontworpen door L.T.C. Lourijsen. Het hoofdaltaar, de mozaïeken, de kruisweg en de gebrandschilderde ramen dateren uit 1925, de preekstoel uit 1931. Verder is er een uit de oude St.-Agathakerk (nu Herv. kerk) afkomstig vroeg-16de-eeuws reliëf in vroege renaissancestijl, voorstellende Maria met kind op de maansikkel.
De pastorie (Breestraat 101) is een rond 1775 gebouwd tweelaags huis met ingangsomlijsting, vaasdecoraties en een dakkapel in Lodewijk XV-vormen.
Overige kerken. In late neorenaissance-stijl uitgevoerd is het zaalgebouw van de Doopsgez. kerk (Meerstraat 60-62; 1912, B.H. en H. Koolhaas). Een sober zaalgebouw is de Prinsesselaankerk van de Verenigde Vrijz. Herv. (Prinsesselaan 10; 1927, J. van der Zwiers). De voorm. (Geref.) Middelaarskerk (Moensplein 8; 1930, H.W.J. Meyran) is ontworpen als een zakelijk-expressionistische kruiskerk. Voorbeelden van naoorlogse kerkgebouwen zijn die van het Apost. Genootschap (Wijk aan Duinerweg 12; 1957, P.H. Tauber) en de (Geref.) Vredevorstkerk (Laan der Nederlanden ong.; 1963, F. Dicke).
De voorm. bisschoppelijke R.K. kweekschool (Baanstraat 72) is een in 1906 (tegeltableau) opgetrokken tweelaags gebouw met hoekpaviljoens en een achtzijdige dakruiter met naaldspits. Het ontwerp in neorenaissance- en rationalistische vormen is van J. London en J.J.L. Moolenschoot.
Het voorm. raadhuis van de in 1936 opgeheven gemeente Wijk aan Zee en Duin (Westerhoutplein 1), een eenlaagspand met hoog schilddak en een ingangsrisaliet met beeldhouwwerk, werd in 1908 gebouwd. Het op het 17de-eeuwse Hollands classicisme geïnspireerd ontwerp in Nieuw Historiserende stijl is van J. London en J.J.L. Moolenschoot. Het pand huisvest sinds 1991 het Museum Kennemerland.
De voorm. marechausseekazerne (Groenelaan 69-73) dateert uit circa 1920 en bestaat uit drie woningen. Boven de hoofdingang in het middenrisaliet is het rijkswapen zichtbaar.
Het voorm. kantoor Openbare Werken (Moensplein 10) is een zakelijk-expressionistisch ontwerp uit circa 1930.
Scheybeek (Velserweg 2). Dit van oorsprong vroeg-17de-eeuwse buitenhuis werd mogelijk gebouwd voor Laurens Joosten Baeck en vervolgens in de 17de eeuw achter uitgebreid en in de 18de eeuw ingrijpend gewijzigd. Achter het deels gepleisterde L-vormig huis met souterrain ligt een uitgebouwde koepelzaal (1744) met uitzicht op de vijver. De strakke laat-18de-eeuwse voorgevel in Lodewijk XVI-stijl is voorzien van een middenrisaliet met fronton. Binnen bevat het huis een fraaie hal en trappenhuis, en vertrekken met stucwerk in Lodewijk XV-stijl.
De oprijlaan heeft een smeedijzeren toegangshek tussen hardstenen hekpijlers (circa 1770). In het landschappelijk aangelegde park bevinden zich een 18de-eeuwse tuinmuur, enkele natuurstenen sokkels (circa 1770) en een laat-19de-eeuwse volière.
Akerendam (Velserweg 20). Dit omgrachte classicistische buitenhuis werd rond 1640 gebouwd voor de Amsterdamse regent Jan Bicker. Het oorspronkelijk L-vormig huis met souterrain kreeg tussen 1650 en 1730 een tweede achtervleugel. Mogelijk voor Nicolaas Geelvinck verrees rond 1750 een nieuwe achtergevel met middenrisaliet en een ingangspartij in Lodewijk XV-stijl. Uit die tijd dateren ook de rijke stucdecoraties in Lodewijk XV-vormen en de geschilderde behangsels in de tuinzaal. Begin 19de eeuw liet mr. G. Hooft de vensters voorzien van empire-ramen. Het huis is rond 1960 gerestaureerd onder leiding van A.A. Kok.
De oorspronkelijke formele tuinaanleg is in opdracht van G. Hooft veranderd in een landschappelijk park. Van een verfraaiing van de formele aanleg uit circa 1730 aan de achterzijde van het huis resteert een uitgeschulpte kom met bakstenen muurwerk (hersteld circa 1960). In de tuinmuur langs de Velserweg staat een zeszijdige, wit gepleisterde tuinkoepel op rode bakstenen onderbouw (circa 1790).
Westerhout (Westerhoutplein 4-5). Ter vervanging van het oude buitenhuis kwam in 1896-1901 voor jhr. G.S. Boreel het huidige huis tot stand naar een neorenaissance-ontwerp van J.J. van Nieukerken (gewijzigd 1905-'06). Kenmerkend zijn de ronde traptoren en de vooruitspringende gevelpartijen met trapgevels. Bij het huis horen de voorm. dienstwoningen Westerhoutweg 22 (1913) en Westerhoutweg 3 (1941). De laatste is in opdracht van L.G. Boreel gebouwd als tuinmanswoning naar een traditionalistisch ontwerp van W.A. van Gogh.
Woonhuizen. Uit de 17de eeuw stamt het diepe huis Breestraat 96, dat is voorzien van een trapgevel met toppilaster (winkelpui modern). Het brede huis Breestraat 100 heeft de versierde vensteromlijsting behouden van een pronkrisaliet uit circa 1750 (pui modern). Rond 1850 verrees het tweelaagse gepleisterde neoclassicistische herenhuis Beyerlust (Velserweg 14-16), voorheen ‘Zuyderwijk en Beyerlust’, met dakkapel, balkon en twee vooruitspringende gevelpartijen. Een sobere gepleisterde eclectische lijstgevel bezit Peperstraat 24. Het pand Peperstraat 8 heeft een 19de-eeuwse blokbepleistering en een opvallende eclectische winkelpui met kariatiden.
Karakteristieke voorbeelden van huizen
Auteursrechtelijk beschermd
