Monumenten in Nederland. Noord-Holland

Bergen aan Zee
(gemeente Bergen)

Badplaats in de duinen, ontstaan in 1906 als particuliere stichting van het echtpaar J. van Reenen en M.A.D. van Reenen-Völter, die daartoe in 1908 de Bouw-Exploitatie-Maatschappij oprichtten (onteigend 1945). De Zeeweg kwam in 1905-'06 tot stand naar plannen van

Bergen aan Zee, Koloniehuis Jong Nederland (1993)

L.A. Springer. Het hotel ‘Nassau-Bergen’ (1908) en de villa ‘Ulysses’ van mevrouw Van Reenen werden in 1943 met de andere boulevardbebouwing gesloopt op last van de Duitsers. De wederopbouw is uitgevoerd naar plannen van W. Bruin en J.H. Groenewegen.

Het Vredeskerkje (Kerkstraat 20), een met riet gedekte zaalkerk voorzien van een half-ingebouwde toren met tentdak, verrees in 1917-'18 als algemeenchristelijke kerk naar plannen van H.L. baron Taets van Amerongen en P. Elders. De naam houdt verband met de geïnterneerden in Bergen gedurende de Eerste Wereldoorlog. In de toren hangt een door Gerrit Bakker gegoten klok (1783). De preekstoel is versierd met werk van de Belg A. Termote, de Duitse L. Benter, de Engelsman S. Ward en de Nederlander E. Jacobs. De gebrandschilderde ramen zijn van W. Bogtman.

De villa ‘Russenduin’ (Elzenlaan 2) werd in 1916-'17 gebouwd naar een ontwerp met rationalistische elementen van A.D.N. van Gendt voor de Baarnse theeimporteur A. Janssen. Het kasteelachtige gebouw heeft een veelhoekige toren en een vierkante uitzichttoren, die door de Duitsers werd verhoogd (circa 1943). Van 1930 tot 1972 diende het als ‘Bio-

[p. 232]

vakantieoord’ en beschikte het over een eigen zwembad. Van Gendt ontwierp ook de U-vormige garage (Elzenlaan 4).

Recreatiewoningen. Uitgevoerd met rieten daken zijn de rond 1920 opgetrokken zomerhuizen 't Roefje (Paulineweg 19) en 't Strootje (Paulineweg 15). Een plat dak heeft Elzenlaan 8 (1935), ontworpen door B. Merkelbach en Ch.J.F. Karsten. Naoorlogse voorbeelden zijn de kleine villa Parkweg 17 (circa 1960) en de dominante Alexanderflat met vakantieappartementen (Van der Wijckplein; 1960, G. Boon).

Koloniehuizen. Het voorm. koloniehuis Het Zeehuis (Verspijckweg 5) werd in 1908 naar ontwerp van P. Heyn gebouwd voor het Amsterdams Burgerweeshuis als een I-vormig pand met lager ingangsgedeelte en veranda's. Het tweelaagse voorm. koloniehuis Jong Nederland (Verspijckweg 7) kwam in 1910 tot stand naar ontwerp van A.D.N. en J.G. van Gendt voor de ‘Vereniging tot Bevordering van het Tijdelijk Verblijf van Kinderen in Gezonde Streken’. Tussen de midden- en hoekuitbouwen zijn veranda's aangebracht en aan de achterzijde bevindt zich een later toegevoegde cirkelvormige betonnen lighal (1937, G. Arendzen). Het voorm. koloniehuis Deutsche Ferienkolonie (Verspijckweg 3) is een eenlaagspand met hoog schilddak, gebouwd in 1912 naar plannen van P. Vorkink en J.P. Wormser voor de Deutsche Hilfsverein (uitgebreid 1921 en 1931).

Gedenktekens. In 1926 onthulde men het door T. Visser vervaardigde borstbeeld van mevr. M.A.D. van Reenen-Völter (Parkweg ong.). Ter ere van het 25-jarig bestaan van de badplaats kwam in 1931 het monument met lantaarn (Jac. Kalffweg ong.) tot stand naar ontwerp van M. Cijffers.