Monumenten in Nederland. Noord-Holland

Akersloot
(gemeente Castricum)

Dorp, ontstaan als geestnederzetting in de 11de eeuw op de noordpunt van een strandwal bij de overgang met het nattere veengebied. Het dorp werd in 1573 grotendeels verwoest door terugtrek-

[p. 82]

kende Spaanse troepen. De bebouwing concentreerde zich rondom de Herv. kerk en bij de R.K. kerk aan de zijde van het Alkmaardermeer. Door toename van de recreatie is Akersloot na de Tweede Wereldoorlog gegroeid en aan de westzijde uitgebreid.

De Herv. kerk (Dielofslaantje 4), een gepleisterd zaalgebouw met rondboogvensters, kwam in 1836 tot stand ter vervanging van een laat-gotische kruiskerk. In de houten geveltoren hangt een door Henricus Both gegoten klok (1596). De consistoriekamer aan de oostzijde is rond 1880 toegevoegd. De kerk bevat een grotendeels 17de-eeuwse zerkenvloer, een 17de-eeuws doophek en een in 1802 door A. Meere gebouwd orgel, dat in 1877 is overgebracht uit de Oud-Kath. kerk van Egmond aan Zee (gerestaureerd 2001).

De R.K. St.-Jacobus de Meerderekerk (bij Kerklaan 37) is een moderne kerk met vrijstaande klokkentoren en pastorie, gebouwd in 1971-'72 naar plannen van N. Bruyn ter vervanging van een in 1968 gesloopte kerk uit 1867. Daarvan zijn de ramen en fragmenten van de communiebank behouden, en aan de Julianaweg ligt het oude kerkhof (Jacobushof) met baarhuisje en een kleine kapel met Piëtabeeld.

De R.K. lagere St.-Jacobschool (Kerklaan 11), gesticht in 1889 en vernieuwd in 1923, is een drieklassig schoolgebouw met inpandig ingangsportaal. De voorm. onderwijzerswoning (Kerklaan 15) met neoclassicistische detaillering dateert uit circa 1890 en de nieuwe onderwijzerswoning (Kerklaan 13) uit circa 1925.

Woonhuizen. Het diepe huis Buurtweg 15 heeft een 19de-eeuwse tuitgevel en een 17de-eeuws houtskelet. Rond 1870 gebouwd is het eclectische middenganghuis Buurtweg 17 met gepleisterde middenrisaliet. De dubbele arbeiderswoning Julianaweg 12-14, met inpandig portiek en gesneden windveren, dateert van circa 1900 en uit die tijd zijn ook de voorm. bakkerij met woonhuis Buurtweg 7 en de rentenierswoning Kerklaan 39 (1903). De villa Landzicht (Raadhuisweg 30; circa 1910) heeft opvallende drielichtsvensters.

Boerderijen. Voorbeelden van

Akersloot, Torentrafohuisje

stolpboerderijen zijn de met geblokte hoeklisenen uitgevoerde Maria Hoeve (Sluisweg 11; 1883) en de boerderij Koningsweg 76 (circa 1885) met neorenaissance-details en pilasters.

Windmolens. Een met riet gedekte achtkantige grondzeiler is de uit 1589 daterende Noordermolen (Hoogegeest 47). Deze bemaalde samen met de Zuidermolen - nu gemaal Limmen (Uitgeest) - de Groot-Limmenpolder. Van hetzelfde type is de in 2003-'04 herbouwde korenmolen De Oude Knegt (Pontweg Noord ong.).

Het torentrafohuisje (Sluisweg 1) met zadeldak verrees in 1919 naar een ontwerp van J.B. van Loghem voor het Provinciaal Elektriciteitsbedrijf van Noord-Holland (P.E.N.).

De Woude. Gehucht ten oosten van Akersloot aan de oostzijde van het Alkmaardermeer aan de Markervaart. De kleine Herv. kerk ‘De Kemphaan’ (Zuidlaan ong.), een eenvoudig houten gebouw met klokkentoren, is in 2002 herbouwd op initiatief van de bewoners van De Woude. Het in 1870 (gevelsteen) opgetrokken houten gemaal ‘Ons Genoegen’ (Dijk 3) is tot 1985 in gebruik geweest. Uit 1881 dateren de sluis met puntdeuren (vernieuwd 1982) en sluiswachterswoning (Dijk 1).