Valkenburg
Wegdorp, ontstaan op een oeverwal langs de Oude Rijn. In de Romeinse tijd lag hier een castellum. De in 866 voor het eerst vermelde kerk werd gebouwd op een terp. De bebouwing concentreerde zich langs de Hoofdstraat. Het dorp en het in 1938-'39 aan de zuidzijde aangelegde marinevliegveld werden bij een bombardement op 10 mei 1940 zwaar beschadigd. De herbouw van het vliegveld vond plaats in 1942, het dorp volgde later.
De
Herv. kerk (Castellumplein 1) is een zaalkerk met driezijdig gesloten apsis, gebouwd in 1950 naar een ontwerp (1942) van G.M. Verloo ter vervanging van de in 1940 verwoeste middeleeuwse dorpskerk. De toren met achtkantige
Valkenburg, Marine Vliegkamp Valkenburg, kapel
lantaarn is in 1999 toegevoegd. Aan de zuidzijde (Broekweg ong.) ligt een kleine
militaire begraafplaats met monument.
De Geref. kerk (Hoofdstraat 35) is een eenvoudige traditionalistische zaalkerk uit 1948 naar ontwerp van A.T. Kraan en P. van Nieuwkoop.
Raadhuizen. Het voorm. raadhuis Hoofdstraat 6, gebouwd in 1897 in sobere neorenaissance-stijl, is ontworpen door H.J. Jesse. Nu dient als raadhuis het Kasteeltje ('t Boonrak 21), voorheen bekend als ‘Huize Welgelegen’ en gebouwd in 1895 (gevelsteen) als burgemeesterswoning. Deze later wit gepleisterde villa met traptoren en torenvormige ingangspartij is eveneens ontworpen door Jesse.
De bollenschuur Hoofdstraat 9 is een langgerekt tweelaags gebouw uit circa 1900.
Het Marine Vliegkamp Valkenburg (Wassenaarseweg), ten zuiden van het dorp, werd in 1938-'39 aangelegd. Na het bombardement van 1940 nam de Duitse Luftwaffe het vliegveld in 1942 opnieuw in gebruik, waarbij aan de westzijde een uitgebreid gebouwencomplex verrees aan weerszijden van de Wassenaarseweg en langs de 1ste Mientlaan. Het in sobere traditionalistische vormen uitgevoerde complex bevat onder meer kazerne- en dienstgebouwen, een kapel (hoek 1ste Mientlaan) en een als trafohuisje uitgevoerde telefoonbunker. Verspreid rond het vliegveld liggen een tankgracht, versperringen en geschutkoepels.
Auteursrechtelijk beschermd