Monumenten in Nederland. Zuid-Holland

Tiengemeten
(gemeente Korendijk)

Eiland in het Haringvliet, ontstaan door bedijking van de Oude Polder (eind 18de eeuw) met inbegrip van een zandplaat ter grootte van tien gemet (circa vijf hectare). Aan de westzijde ontstonden in opdracht van de latere Amsterdamse burgemeester W.J. van Brienen de Middenpolder (1804) en Benedenpolder (1808). De boerderijen zijn (later) naar dochters uit zijn familie vernoemd. In 1827 volgde de Mariapolder en in 1854 de Polder Brienensewaard. De middelste landbouwhaven groeide uit tot de zogeheten Grootte Haven, van waaruit een veerdienst op Nieuwendijk wordt onderhouden. Na de Watersnoodramp van 1953 zijn de binnendijken afgegraven ter

Eiland Tiengemeten

versterking van de buitendijken. Sinds 1997 is het eiland bezit van de Vereniging Natuurmonumenten, die van de cultuurgrond een natuurontwikkelingsgebied wil maken.

Boerderijen. Rond 1807 verrezen de vierbeukige middenlangsdeelboerderijen Marguerita Hoeve (Tiengemeten 14) en Ida Hoeve (Tiengemeten 7). De houten gevels heeft men in 1936-'37 vervangen door stenen gevels naar ontwerp van L. Lammers, die toen ook de andere boerderijen verbouwde. De kort na 1854 opgetrokken Laurette Hoeve (Tiengemeten 1) heeft een vergelijkbare opbouw. Het woongedeelte is rond 1909 uitgebreid. Kort na 1840 zijn met van elders afkomstige 18de-eeuwse houten onderdelen de zijlangsdeelboerderijen Louise Hoeve (Tiengemeten 16; woongedeelte circa 1900) en Helena Hoeve (Tiengemeten 19) gebouwd. Bij de laat-19de-eeuwse Tessa Hoeve (Tiengemeten 6) is het woongedeelte rond 1913 uitgebreid.

Woonhuizen. De arbeiderswoning met schuur Tiengemeten 10-12 bij de ‘Grootte Haven’ dateert uit 1899. Naar plannen van L. Lammers is in 1931 de arbeiderswoning Tiengemeten 4 gebouwd.

Weegbruggen. Bij de westelijke

[p. 501]

Tiengemeten, Weegbrug Groote Haven

landbouwhaven en bij de ‘Groote Haven’ staat een weeghuisje met weegbrug, respectievelijk uit circa 1910 en circa 1950.

Nieuwendijk. Dit dijkdorp ten noorden van Tiengemeten ligt in de Eendrachtspolder (1653).

Boerderijen. De hekpijlers in Lodewijk XV-stijl geven de datering - 1780 - van de boerderij ‘De Eendracht’ (Nieuwendijk 8), een zijlangsdeelboerderij met haaks uitgebouwde zijkamers. Een modernere variant is de zijlangsdeelboerderij ‘Gelriahoeve’ (Dwarsweg 6) uit circa 1875. Aan de monding van de veerhaven staat een lichtbaak (bij Nieuwendijk 1) uit circa 1900 (gerestaureerd 1989), een opengewerkte ijzeren constructie met trap, omgang en lichthuis.