Monumenten in Nederland. Zuid-Holland

Streefkerk
(gemeente Liesveld)

Dijkdorp langs de Lek, ontstaan op een omstreeks 1277 bedijkte oeverwal en voor het eerst vermeld in 1285. De kerk verrees aan de haaks op de dijk (Dorpsstraat)

Streefkerk, Boerderij Bergstoep 14

gelegen Kerkstraat. Na de Tweede Wereldoorlog raakte het gebied tussen dijk en Beneden Tiendweg volgebouwd.

De Herv. kerk (Kerkstraat 38) is een kruiskerk met driezijdig gesloten koor en zijkoor en een ingebouwde toren van drie geledingen met balustrade en achtzijdige houten lantaarn. De toren verrees in het tweede kwart van de 15de eeuw en kreeg vermoedelijk een derde geleding bij de bouw van de huidige kerk rond 1500. De in 1572 uitgebrande toren werd in 1647 hersteld met stenen afkomstig van kasteel Schoonenburg. Na een brand in toren en kerk in 1914 kon het muurwerk nog grotendeels worden gebruikt bij het herstel. De torenlantaarn dateert uit die tijd. De toren is gerestaureerd in 1971, de kerk in 1979.

Op het kerkhof bevindt zich onder andere een stèle voor burgemeester E. Vonck († 1853).

Het voorm. raadhuis (Kerkstraat 31) is een fors vierkant pand uit circa 1860. De naoorlogse natuurstenen deuromlijsting toont het gemeentewapen boven de kroonlijst.

Het woonhuis Dorpsstraat 47 is een opvallend dijkhuis uit 1906, uitgevoerd in neorenaissance-stijl, met een als trapgevel uitgevoerde dakerker.

Boerderijen. Van de ten oosten van de dorpskern aan de binnenzijde van de dijk langs de Lek gelegen boerderijen hebben er diverse een 17de-eeuwse oorsprong. Asymmetrisch van vorm is de met een langsbeuk uitgebouwde boerderij Bergstoep 13. Kenmerkend door de topgevel met vlechtingen en ontlas-

[p. 498]

tingsbogen zijn de hallenhuisboerderijen Bergstoep 83 en Bergstoep 79 (gevelsteen 1647). De grote dwarsdeelboerderij Bergstoep 29-30 heeft aan de zijkant een uitgebouwde keuken en deeldeuren onder een opgetilde dakrand. De later gepleisterde krukhuisboerderij Nieuwe Veer 21-22 heeft eveneens een 17de-eeuwse oorsprong. Gave 17de-eeuwse voorbeelden van boerderijen waar door uitbouwen aan beide zijden een dwars geplaatst voorhuis is ontstaan, zijn Bergstoep 14 (jaartalankers ‘1643’) en Bergstoep 28. Eveneens 17de-eeuws en opmerkelijk van opzet zijn de boerderij Bergstoep 12, met dwars woonhuis en een haakse schuur met gepotdekselde puntgevels, en de boerderij Bergstoep 37 met een dwars woonhuis tussen twee diepe vleugels; rechts een ouderkamer en links een schuur. Voorbeelden van jongere langhuisboerderijen met vaak fraaie sierspanten bij de voorgevel zijn Nieuwe Veer 29 (circa 1900) en Casa Novum (Bergstoep 8; circa 1915).

Windmolens. Aan het westeinde van de polder Streefkerk staan drie poldermolens. Van oorsprong mogelijk 17de-eeuwse wipmolens zijn de Kleine Molen (Beneden Tiendweg 2) en de Oude Weteringmolen (Beneden Tiendweg 5). De Achtkante Molen (Beneden Tiendweg 3), een achtkante grondzeiler met stenen voet, was al in 1751 aanwezig. Deze drie molens dienden als ondermolens en maalden tot 1952 op de - inmiddels verdwenen - Hoge Boezem van Streefkerk. De Broekmolen (Achterdijk ong.) is een waarschijnlijk 17de-eeuwse wipmolen die tot circa 1952 het polderdeel Kortenbroek bemaalde op de lage boezem van het Waterschap de Overwaard.

De op een schuur geplaatste windmolen De Liefde (Nieuwe Veer 42), vroeger ‘De Hoop’, heeft een achtzijdige romp met zinken losanges en een met dakleer gedekte kap. Deze molen werd in 1893 na brand herbouwd.