Monumenten in Nederland. Zuid-Holland

Stompwijk
(gemeente Leidschendam-Voorburg)

Langgerekt ontginningsdorp, ontstaan in de middeleeuwen bij een ontginning vanaf de Vliet. Langs de hoofdweg (Dr. Van Noortstraat) verrezen in de 19de eeuw woningen, terwijl de boerderijen merendeels aan de noordzijde liggen en via ophaalbruggen bereikbaar zijn.

De R.K. St.-Laurentiuskerk (Dr. Van Noortstraat 86) is een driebeukige

Stompwijk, Molengang

neogotische basilicale kruiskerk met vijfzijdig gesloten koor en een toren van drie geledingen voorzien van een naaldspits met frontalen. Deze kerk kwam in 1871-'73 tot stand naar ontwerp van E.J. Margry en verving een 17de-eeuwse schuilkerk. De klokkenverdieping van de toren heeft men in 1928 vernieuwd. Het in schoon metselwerk met gepleisterde pijlers uitgevoerde kerkinterieur wordt gedekt door een houten tongewelf. De pastorie (Dr. Van Noortstraat 88; circa 1873, E.J. Margry) is een tweebeukig middenganghuis.

Boerderijen. De in 1646 gebouwde en in de 19de eeuw verbouwde boerderij Door gods Zegen is 't al verkregen (Stompwijkseweg 13) heeft een dwars geplaatst woonhuis. De bijbehorende gietijzeren ophaalbrug dateert uit circa 1900. De langhuisboerderij Altijd Wat (Dr. Van Noortstraat 10) heeft een stalgedeelte uit 1863, een woonhuisgedeelte uit 1879 en een naastgelegen zomerhuis met gezwenkte gevel uit 1847 (gevelsteen). Andere karakteristieke langhuisboerderijen zijn Nooit Gedacht (Stompwijkseweg 46; circa

[p. 497]

Wilsveen bij Stompwijk, Boerderij Voorzorg

1890) en Elke morgen nieuwe zorgen (Stompwijkseweg 48c; circa 1910). Opmerkelijk is de in kalkzandsteen uitgevoerde boerderij Scheria (Stompwijkseweg 35; 1904).

Woonhuizen. Voorbeelden van rond 1900 gebouwde woonhuizen zijn de eenlaags middenganghuizen Dr. Van Noortstraat 66 en 80 en het met siermetselwerk uitgevoerde huis Dr. Van Noortstraat 150 (circa 1905).

Windmolens. De Driemanspolder wordt bemalen door een molengang van drie poldermolens, te weten de ‘Bovenmolen’, de ‘Middelmolen’ en de ‘Ondermolen’ (Stompwijkseweg 24, 26 en 28). Deze achtkante grondzeilers hebben een met riet gedekte romp en kap. De eerste twee zijn voorzien van een scheprad en dateren uit 1672. De ‘Ondermolen’ is in 1903 na brand herbouwd.

Gemalen. Rond 1865 werd het poldergemaal Geer- en Klein Blankaartpolder (Ondermeerweg 4-6) gebouwd met bijbehorend woonhuis. Uit 1882 dateren het poldergemaal De Volharding (Dr. Van Noortstraat 4) en het stoomgemaal De Antagonist (Stompwijkseweg 11), dat rond 1930 werd omgebouwd tot een dieselgemaal.

Wilsveen. Dit dorp ten zuidwesten van Stompwijk ontstond begin 13de eeuw. De huidige lintbebouwing bestaat hoofdzakelijk uit 19de-eeuwse boerderijen, zoals de langhuisboerderijen ‘Bouwlust’ (Wilsveen 6; 1863), ‘Oranjestein’ (Veenweg 204) en ‘Nieuw Oranjestein’ (Houtkade 23), beide circa 1900, en ‘Voorzorg’ of ‘Molenzicht’ (Wilsveen 2; 1899). De ommuurde Alg. begraafplaats (bij Wilsveen 8) werd in 1820 aangelegd na de afbraak van de 18de-eeuwse Herv. kerk en pastorie.