Monumenten in Nederland. Zuid-Holland

Stellendam
(gemeente Goedereede)

Klein voorstraatdorp, ontstaan na de aanleg van de Statendam tussen Goeree en Overflakkee (1751) over een ‘stelle’ (buitendijkse hoogte). Aan de noordzijde bedijkte men de Eendrachtspolder (1780). Ambachtsheer Iman Cau liet kort daarop in Stellendam een rechthuis liet bouwen. Het dorp werd in 1953 door de Watersnoodramp getroffen, waarna de Eendrachtsdijk is verhoogd en de haven van de Voorstraat is gescheiden. Na de aanleg van de Haringvlietdam heeft men daar een nieuwe binnen- en buitenhaven met visafslag gerealiseerd (1974).

De Herv. kerk (Bosschieterstraat 4) is een eenvoudige zaalkerk met dakruiter, gebouwd in 1819 in opdracht van ambachtsheer J.J. Cau. In de dakruiter hangt een door de gebroeders Van Bergen gegoten klok (1912). De haakse kerkuitbreiding dateert uit circa 1912. Tot de inventaris behoren een preekstoel en ouderlingenbank uit de bouwtijd en een orgelkast (1827) gemaakt voor het Evang. Luth. Weeshuis te Amsterdam (aangekocht 1955). De pastorie (Bosschieterstraat 2) is rond 1860 gebouwd.

De Geref. kerk (Kerkhoflaan 4), een traditionalistische zaalkerk met geveltoren en opengewerkte dakruiter, is in 1956 tot stand gekomen naar ontwerp van L.F. Kloppers en verving een in 1953 door het zeewater aangetaste voorganger.

De herberg ‘'t Wapen van Stellendam’ (Voorstraat 2) werd gebouwd in 1781-'82 als rechtkamer en dorpsherberg. In de 19de eeuw heeft men het

[p. 495]

pand verbouwd en gepleisterd.

Woonhuizen. Het hoge dwarse huis Voorstraat 28 heeft een vroeg-19de-eeuwse kern. Met eclectische elementen uitgevoerd zijn de huizen Molenkade 4 en Nieuweweg 2 (beide circa 1895). Eenvoudige jugendstil-elementen vertonen Eendrachtsweg 1 en 6 (beide circa 1910). De in 1930 voor burgemeester J.A. Charbon naar ontwerp van H. van Rijn gebouwde woning Raadhuisplein 94 heeft van 1953 tot 1972 als raadhuis gediend.

De windmolen ‘Korenlust’ (Molenkade 3) is een wit geschilderde ronde stellingmolen met een met dakleer beklede kap. Deze korenmolen uit 1856 is gerestaureerd in 1990.

De Haringvlietdam (Rijksweg N57) is aangelegd tussen 1957 en 1971 en bestaat uit een dam met schutsluis en een langgerekte uitwateringsluis. De uitwateringsluis heeft zeventien doorstroomopeningen met segmentvormige stalen schuiven, die zijn opgehangen aan geprefabriceerde driehoekige brugstukken (Nabla-liggers). De door pijlers gedragen betonnen brugstukken zijn tot één voorgespannen geheel aaneengeregen.