Monumenten in Nederland. Zuid-Holland

Rijsoord
(gemeente Ridderkerk)

Dijkdorp, ontstaan in de 15de eeuw bij een brug over de afgedamde Waal. Aan weerszijden van de brug vormde zich een langgerekte bebouwing. In de omgeving was veel vlasnijverheid.

De Herv. kerk (Rijksstraatweg 43) is een dwars geplaatste zaalkerk met voorbouw en opengewerkte dakruiter. Deze kerk, uitgevoerd met neoclassicistische

[p. 415]

Rijsoord, Herv. kerk

elementen en wenkbrauwen boven de vensters, verrees in 1832 ter plaatse van een voorganger. In 1852 werd de voorbouw toegevoegd. De westgevel heeft een natuurstenen portaal met opzetstuk in Lodewijk XV-stijl (1764). De gevelsteen met wapen (1661) in de zuidmuur is afkomstig van de gesloopte pastorie. Tot de inventaris behoren een laat-17de-eeuwse preekstoel en een door C.G.F. Witte vervaardigd orgel (1864; restauratie J.L. van den Heuvel 1973).

De (Geref.) Opstandingskerk (Rijksstraatweg 95) is een zaalkerk met kleine geveltoren uit circa 1890.

De voorm. marechausseekazerne (Rijksstraatweg 52) is een uit drie woningen bestaand eenlaagspand met garage uit circa 1925.

Woonhuizen. Het diepe huis Rijksstraatweg 65 heeft een gepleisterde puntgevel en een omlijste ingangspartij. Het bekronende segmentboogvormige fronton is gedateerd ‘1765’.

Aardige middenganghuizen uit circa 1895 zijn Rijksstraatweg 50 en 62, uitgevoerd met neorenaissance-details, en uit 1903 het huis Sweet Home (Rijksstraatweg 137) met chaletstijldetails. Een bekroning met jugendstildetails heeft villa Henny (Rijksstraatweg 76).

Boerderijen. De achterste helft van het deels onderkelderde dwarse woongedeelte van de boerderij Waalweg 39 dateert uit de 17de eeuw. De voorzijde heeft men rond 1840 vernieuwd. De boerderij Noldijk 41 werd gebouwd in de eerste helft van de 18de eeuw. De omlijste ingangsdeur dateert van circa 1800, evenals de schouwen en bedsteden. De forse langhuisboerderij Pruimendijk 1 met omlijste ingangspartij in de voorgevel draagt de jaartalankers ‘1776’. Ook de boerderij Bouwlust (Voorweg 2) stamt in opzet uit de 18de eeuw. De schuur met middenlangsdeel is 19de-eeuws.

De herberg ‘Het Wapen van Rijsoord’ (Rijksstraatweg 67) werd rond 1800 gebouwd als een langwerpig eenlaagspand en eind 19de eeuw verhoogd met een mezzanino-verdieping.

Windmolen ‘De Kersenboom’ (Waalweg 11) is een grondzeiler met een ronde romp en een gepotdekselde houten kap. Deze korenmolen uit 1822 heeft men in 1991 naar de huidige plaats overgebracht.

De vlasroterij (Pruimendijk 146) dateert uit 1914 en bestaat uit enkele rootkamers voor het warmwaterroten van vlas. Het bijbehorende stookhuis is verdwenen. Op de bijbehorende bakstenen loods staat ‘De Noord 1935’