Monumenten in Nederland. Zuid-Holland

Papendrecht

Dijkdorp aan de Beneden-Merwede, ontstaan in de 12de eeuw. Bebouwing verrees op de na 1280 aangelegde rivierdijk met bewoningsconcentraties rond de kerk (Kerkbuurt) en aan het Westeind en het Oude Veer. De veerdam voor het veer op Dordrecht werd in 1663 in zuidelijke richting aangelegd. Buitendijks - vooral aan de oostzijde - vestigden zich vanaf de tweede helft van de 19de eeuw scheepswerven en metaalindustrie. Na de Tweede Wereldoorlog ontwikkelde Papendrecht zich met forse uitbreidingswijken tot een forensenstad van Dordrecht.

De voorm. (Chr. Geref.) Groene Kerk (tegenover Westeind 47) is een zaalkerk uit 1913, waarvan de voorgevel is voorzien van een klimmend rondboogfries en neorenaissance-details.

De (Herv.) Grote of Sionskerk (Kerkbuurt 80), een expressionistisch

Papendrecht, (Chr. Geref.) Groene Kerk

zaalgebouw met driezijdige apsis, verrees in 1929 ter plaatse van een in 1855 gebouwde kerk, die weer de door brand verwoeste middeleeuwse dorpskerk verving.

Overige kerken. De voorm. R.K. O.L. Vrouwekerk (Veerdam 10; circa 1925), een zaalgebouw met hoog zadeldak, is nu in gebruik als ‘Koninkrijkszaal’ van de Jehova's getuigen. Belangrijke naoorlogse kerken zijn de achtzijdige Geref. kerk (Muilwijckstraat 1; 1959, C. den Herder), de (Herv.) Bethlehemkerk (Van der Palmstraat 1; 1964, K.J. Roosendaal) en de R.K. kerk O.L. Vrouwe Onbevlekt Ontvangen (Seringenstraat 31; 1963-'65, W.J. Fiolet).

Het voorm. raadhuis (Bosch 106) is een gepleisterd tweelaags pand met souterrain, gebouwd in 1866 in eclectische stijl.

De voorm. openbare lagere school (Schooldwarsstraat 34) is een fors tweelaags gebouw met twee risalerende ingangspartijen, gebouwd in 1875 en vergroot in 1901. Het dient nu als bedrijfsverzamelgebouw.

De voorm. marechausseekazerne (Veerdam 4-8) is een nu uit drie woningen bestaand gebouw uit circa 1925.

De voorm. brandweerkazerne (Kazernestraat 5-8), gebouwd in 1940-'41, heeft een markante slangentoren in traditionalistische vormen.

Woonhuizen. De oude dorpsbebouwing bestaat veelal uit dwarse dijkhuizen,

[p. 400]

Papendrecht, Woonhuizen Boschstraat 63-67

zoals Kerkbuurt 112 (circa 1860), Westeind 114-116 (circa 1870; winkelpui circa 1915) en Westeind 47 (circa 1905). Diepe huizen met neorenaissance-details uit circa 1900 zijn Kerkbuurt 3 en Boschstraat 63-67. De rond 1910 gebouwde woningen Kerkbuurt 16-20 hebben klokgevels. Interessante villa's zijn Kerkbuurt 142 (circa 1915) en de rond 1930 in zakelijk-expressionistische stijl gebouwde villa's Veerdam 30, 32 en 32a. In opdracht van de woningbouwverenigingen ‘Beter Wonen’ en ‘Ons Belang’ kwam Het Rode Dorp (Het Plein, Dijkstraat e.o.; circa 1920) tot

Papendrecht, Brug over de A15

stand naar plannen van respectievelijk Z.D.J.W. Gulden & M. Geldmaker en H. van den Esch.

Boerderijen. Voorbeelden van dijkboerderijen met een dwars woonhuis zijn Westeind 71-73 en Westeind 200 (beide circa 1890), beide met een benedendijks uitgebouwde stal en deeldeuren in het dwarse voorhuis aan de dijk.

Bruggen. De ophaalbrug naar het eiland Slobbengors (Havenstraat ong.) is een geklonken welijzeren ophaalbrug uit circa 1910. De betonboogbrug over de rijksweg A 15 (Veerweg ong.), met laaggelegen rijvloer en aan de bovenzijde tussen beide bogen een diagonaal windverband, werd in 1938 gebouwd.

De zeszijdige muziektent aan de Kazernestraat dateert uit circa 1960 en heeft een tentdak en een bakstenen voet.