Noordwijk aan Zee
(gemeente Noordwijk)
Vissersdorp, ontstaan eind 16de eeuw als visserswijk van Noordwijk-Binnen. Bij gebrek aan een haven lagen de bomschuiten gewoon op het strand. Vanaf de late 19de eeuw ontwikkelde het dorp zich als badplaats. De in 1883 voor de exploitatie van de duingronden opgerichte Maatschappij Noordwijk liet een wijk met villa's aanleggen, die langs het strand een boulevard had. Als onderdeel van de Atlantikwall bouwden de Duitsers vanaf 1942 op de boulevard een grote tankmuur (na de oorlog verwijderd), waarvoor veel bestaande bebouwing moest wijken. De wederopbouw is uitgevoerd op basis van een al vóór de oorlog ontwikkeld stedenbouwkundig plan. Later zijn appartementen en hoogbouw toegevoegd.
De voorm.
Herv. kerk (Hoofdstraat 96) is een dwars geplaatste zaalkerk uit 1647 met driezijdig gesloten korte zijden. Op het dak staat een houten toren (1689) met open achtkante klokkenkoepel. Daarin hangt een door Alewijn
Noordwijk aan Zee, Herv. kerk
Krombosch gegoten klok (1746). Bij de restauratie in 1964 zijn eerdere ingrijpende wijzigingen (onder andere uit 1901) weer ongedaan gemaakt. Tot de inventaris behoren een preekstoel (circa 1650) en een uit de Doopsgez. kerk van Deventer afkomstig orgel van A. Meere (1817; overgebracht 1970).
De (Geref.) Buurtkerk (Hoofdstraat 10), een driebeukige kerk in rationalistische stijl met klokkentoren, dateert uit 1899.
De R.K. Maria ter Zeekerk (Nieuwe Zeeweg 75) is een driebeukige kerk, gebouwd in 1950-'51 als toeristenkerk naar een ontwerp van J.A. van der Laan in de op de vroeg-christelijke kerkbouw gebaseerde traditionalistische vormen van de Bossche school. Opvallend zijn het omlopend fries met siermetselwerk in meandermotief en de vierkante vensteropeningen met brede latei en deelzuiltje. In 1964-'65 is de kerk aan de achterzijde uitgebreid.
De voorm. R.K. St.-Willibrord MULO (Van Panhuijsstraat 17), opgetrokken in 1955 naar een traditionalistisch ontwerp van Dom. H. van der Laan, is een U-vormig eenlaags schoolgebouw met achtzijdig paviljoen.
Woonhuizen. Van vóór de ontwikkeling tot badplaats dateert het rond 1650 als visserswoning gebouwde diepe huis
Jan Kroonsplein 4 met schoudergevel en gepleisterde pui. Later werd het als boerenwoning in gebruik genomen en rond 1900 heeft men een koestal aangebouwd. Dit sinds 1963 als museum ingerichte pand is in 1987 gerestaureerd.
Noordwijk aan Zee, R.K. Maria ter Zeekerk
Het gepleisterde huis
De Thuishaven (Parallel Boulevard 17) is het uit 1785 daterende woonhuisgedeelte van een voormalige duinboerderij.
Villapark De Zuid. In opdracht van de Maatschappij Noordwijk tot Exploitatie van Duingronden (opgericht 1883) ontwierp tuinarchitect D. Wattez een wijk met (zomer)villa's langs gebogen straten en een lange strandboulevard (Kon. Astrid Boulevard). Het ontwerp omvatte ook een hotel (Huis ter Duin; in 1887 gekocht door H. Tappenbeck en in 1977 en 1990-'91 grotendeels herbouwd). Voorbeelden van de eerste woonbebouwing (1905-'10) zijn de houten villa De Clinge (Beethovenweg 21) en de woningen Huis aan Zee (Kon. Astrid Boulevard 54), Noretgo (Picképlein 6-7) en Duinroosje (Oude Zeeweg 62). Het interieur van het huis De Koekoek (Boerhaaveweg 21), gebouwd in 1917 voor de familie Van Leeuwen en in 1932 vergroot naar ontwerp van A.H. Wegerif, vertoont de invloed van de Arts and Craft-beweging. Enkele met riet gedekte villa's zijn uitgevoerd in expressionistische vormen, zoals De Zeevonk (Boerhaaveweg 11; circa 1920) en de rond 1925 opgetrokken villa's Zonnewende (Koepelweg 15), Koepelweg 40 en De Duintop (Atjehweg 20). Uit 1936 dateren het met lessenaarsdak uitgevoerde vakantiehuis Atjehweg 12 - door L.C. van der Vlugt ontworpen voor eigen gebruik - en het halfronde pand De Blokkendoos (Atjehweg 27) met plat dak.
De watertoren (Van Hardenbroekweg 18) is een grijs gepleisterde, achtzijdige toren met aangebouwde traptoren,
Auteursrechtelijk beschermd
