Noorden
(gemeente Nieuwkoop)
Ontginningsdorp met twee kernen, ontstaan in de middeleeuwen. De ontginningsbasis wordt gevormd door zowel de Noordse Dorpsweg als de zuidelijker gelegen S. van Capelweg-Voorweg. Het gebied ten zuiden van het dorp werd in de 18de en 19de eeuw uitgeveend, waarna zich de Nieuwkoopse Plassen vormden. In 1809 ontstond aan de noordwestzijde de Polder Nieuwkoop en aan de noordoostzijde de polder Noordse Buurt.
De Herv. kerk (Noordse Dorpsweg 4) is een driezijdig gesloten zaalkerk met neoclassicistische ingangsomlijsting, gebouwd in 1842-'43 naar ontwerp van P. de Wit ter vervanging van een middeleeuwse voorganger. De kleine opengewerkte achtzijdige klokkentoren heeft men in 1875-'76 toegevoegd (vernieuwd 1986) en bevat een door Cyprianus Crans gegoten klok (1739). De kerk is gerestaureerd in 1986-'88. De in 1913 gebouwde pastorie (Noordse Dorpsweg 12) is ontworpen door J. Brouwer.
De R.K. St.-Martinuskerk (S. van Capelweg 60) is een driebeukige pseudo-basilicale kruiskerk met driezijdig gesloten koor en een toren van vier geledingen met frontalen en naaldspits. Deze neogotische kerk kwam in 1882-'83 tot stand naar ontwerp van Y. Bijvoets en verving een schuurkerk uit 1816.
Boerderijen. Waardevolle boerderijen zijn de wit geschilderde hallenhuis boerderij S. van Capelweg 36 met de jaartalankers ‘1688’, de mogelijk uit circa 1800 daterende langhuisboerderij S. van Capelweg 28 en de twee vroeg-19de-eeuwse keuterboerderijen S. van Capelweg 72 en Voorweg 5. De boerderij S. van Capelweg 58 (1910), met zomerhuis, is in chaletstijl uitgevoerd.
Woonhuizen. In de kern 18de-eeuws is de visserswoning S. van Capelweg 74 met erachter een gepotdekselde schuur. Het in 1928 gebouwde blokvormige huis S. van Capelweg 46 heeft een aangebouwde bollenschuur. Een bollenschuur staat ook bij het in datzelfde jaar opgetrokken eenlaagspand S. van Capelweg 85.
Woerdense Verlaat. Dit veenontginningsdorp ten zuidoosten van Noorden is in de late middeleeuwen ontstaan. De poldermolen ‘Westveense molen’ (bij Westveensekade 6) is een wipmolen uit 1676. Deze bestaat uit een met riet gedekte ondertoren en een met hout bekleed bovenhuis dat in 1873 is vernieuwd. Deze molen bemaalde voorheen de polder ‘Westveen’. Vermeldenswaardige boerderijen zijn de boerderij
Auteursrechtelijk beschermd