Monumenten in Nederland. Zuid-Holland

Nieuw-Helvoet
(gemeente Hellevoetsluis)

Kerkringdorp, ontstaan na de bedijking van de Polder Nieuw-Helvoet (1395). De bebouwing beperkte zich vooral tot de kerkring (Ring) en de Smitsweg, waar in 1840 een eerste raadhuis verrees. Begin 17de eeuw diende de kerk tevens als parochiekerk van Hellevoetsluis. Door de forse naoorlogse uitbreidingen van Hellevoetsluis is Nieuw-Helvoet aan Hellevoetsluis vastgegroeid.

De Herv. kerk (Ring 1), oorspronkelijk gewijd aan St. Cornelius, bestaat uit een dwarsschip met vijfzijdig gesloten koor en een vrijstaande toren van drie geledingen met tentdak. De toren verrees in de tweede helft van de 15de eeuw en bevat een door Cornelis Ouderogge gegoten klok (1634). Het laat-gotische dwarsschip en koor kwamen rond 1500 tot stand. Waarschijnlijk is het schip rond 1575 na blikseminslag afgebrand. De toren met de aansluitende muurresten van het schip werden in 1927 en in 1984 gerestaureerd. Bij de kerkrestauratie in 1964-'65 is tevens een portaal in

[p. 362]

Nieuw-Helvoet, Herv. kerk

neoclassicistische trant aangebracht. Tot de inventaris behoren een door A. Verhoeff gemaakte preekstoel (1807) en een uit Luik afkomstig orgel van A. Clerinx (1845, geplaatst in 1971). Uit 1850 dateert de voorm. pastorie (Smitsweg 49), een fors pand met neoclassicistische ingangsomlijsting.

Het voorm. openbare lagere school (Smitsweg 72) werd in 1869 gebouwd als een drieklassige school en in 1903 met drie klassen verlengd naar plannen van J. van der Ban. Hij ontwierp ook het naastgelegen voorm. raadhuis (Smitsweg 70), een rijzig eenlaagspand, en de onderwijzerswoning (Smitsweg 74); beide vertonen neorenaissancedetails.

Woonhuizen. De tweelaagse burgemeesterswoning Smitsweg 1 dateert uit circa 1870. Het huis Smitsweg 45 kreeg in 1864 een nieuwe gevel met ingangsomlijsting voor twee bestaande diepe panden. Eclectische wenkbrauwen boven de vensters heeft het gepleisterde eenlaagspand Ring 13 (circa 1880). Van rationalistische en jugendstil-details voorzien zijn de huizen Moriaanseweg Oost 191-197 (1906), rationalistische details hebben Rijksstraatweg 100 en Moriaanseweg Oost 199 (beide circa 1915).

Boerderijen. De ten westen van het dorp gelegen zijlangsdeelboerderij De Quackstee (Tussenweg 40) heeft een afgeknotte puntgevel en een in 1882 vernieuwde schuur. Vergelijkbaar in opzet is de boerderij Smitsweg 29 uit 1857. De Torenhoeve (Helvoetse Achterweg 2) heeft een woongedeelte uit circa 1900.

Begraafplaatsen. De in 1900 gestichte Alg. begraafplaats van Nieuw Helvoet (Smitsweg 96) heeft een toegangshek uit circa 1920. Interessant is onder meer de grafsteen voor J. van der Meer († 1893). De in 1890 aangelegde Alg. begraafplaats van Hellevoetsluis (Rijksstraatweg 60) heeft een gietijzeren hek en een afzonderlijk R.K.-gedeelte.