Nieuw-Beijerland
(gemeente Korendijk)
Voorstraatdorp, gesticht na de bedijking van de Polder Nieuw-Beijerland en Nieuw-Piershil in 1582. De dorpskern
Nieuw-Beijerland, Herv. kerk
heeft een opvallende rechthoekige plattegrond met drie parallelle straten (Voorstraat, Middelstraat en Achterstraat). De in 1605 zelfstandig geworden kerkgemeente kreeg een kerk op een rechthoekig omgracht terrein. Tevens trok men de drie parallelle straten door tot de Laning. Aan de zijde van het Spui lag de haven, waarvan de oostelijke tak in 1945 is gedempt en de westelijke tak als jachthaven is ingericht. Ten noordoosten van de dorpskern ligt het veer op Spijkenisse. Nieuw-Beijerland is na de Tweede Wereldoorlog aan de oostzijde uitgebreid.
De Herv. kerk (Kerkstraat 22) is een zaalkerk uit 1826, voorzien van een geveltoren met ingesnoerde naaldspits uit 1845. Daarin hangt een door Cornelis Ouderogge gegoten klok (1643). De kerk bevat een vroeg-17de-eeuwse preekstoel en een herenbank in Lodewijk XIV-stijl. Een hek met hardstenen hekpijlers uit 1801 geeft toegang tot het kerkterrein.
Het voorm. raadhuis (Voorstraat 29) is een gebouw uit circa 1860 met brede ingezwenkte lijstgevel en aangebouwd kantoortje.
Woonhuizen. Uit de 19de eeuw dateren het diepe huis Middelstraat 24 (circa 1850), met ingezwenkte lijstgevel, en het huis Kerkstraat 20 (circa 1875) met eclectische wenkbrauwen boven de vensters. Jugendstil-achtige details vertonen het woonhuis Voorstraat 8 en de villa Voordoel 4 (beide circa 1915).
Boerderijen. Een woongedeelte met ingezwenkte lijstgevel hebben de boerderijen Kerkstraat 2 (circa 1850), Middelstraat 3 (circa 1860) en Even Buiten (Oudendijk 15; circa 1890) met zijlangsdeelschuur. Rationalistische details vertoont de in 1913 opgetrokken boerderij Brakelshoeve (Spuidijk 40).
Windmolen ‘De Swaen’ (Spuidijk 29) is een ronde grondzeiler met een met dakleer beklede kap, gebouwd in 1703 als korenmolen en na brand in 1932 herbouwd.
Het gemaal ‘Brakelsveer’ (Spuidijk 46-48) is een neoclassicistisch gebouw uit 1874 met frontonvormige puntgevels en een ernaastgelegen dienstwoning.
Auteursrechtelijk beschermd