Klaaswaal
(gemeente Cromstrijen)
Voorstraatdorp, ontstaan na de bedijking van de polder Het Westmaas Nieuwland (1539) aan de westrand van de genoemde polder. Daardoor loopt de Voorstraat deels parallel aan de dijk (Molendijk), die ter plaatse een bocht maakt. Ten zuiden van Klaaswaal vielen in 1602-'25 drie kleinere polders droog. Na 1953 is het dorp aan de oostzijde uitgebreid.
De Herv. kerk (Kerkstraat 18) is een eenbeukige kerk met driezijdige sluiting en een slanke westtoren. Deze in 1566 gebouwde kerk werd verbouwd in 1655, 1709 en 1840. In de toren hangt een door Willem Wegewaert gegoten klok (1622). De kerk bevat enkele grafzerken (17de-18de eeuw) en een preekstoel uit 1816.
Overige kerken. De Geref. kerk (Voorstraat 11) is een bescheiden zaalkerk uit circa 1880. De Rehobothkerk van de Geref. Gemeente (Havenweg 9), een zaalkerk met consistoriekamer en dakruiter, is in 1953 gebouwd naar een ontwerp in traditionalistische vormen van W. de Jonge.
Het voorm. raadhuis (Kerkstraat 14), een tweelaags gebouw met ingangsomlijsting, werd rond 1830 gebouwd als schoolhuis en kreeg in 1839 een verdieping.
De voorm. landbouw- en huishoudschool (Molendijk 51) is een tweelaags schoolgebouw in traditionalistische vormen uit circa 1935.
Woonhuizen. In 1881 is in neorenaissance-stijl de rentenierswoning
Bouwlust (Molendijk 33) opgetrokken. Vergelijkbare details vertoont
Havenweg 16 (circa 1890). De rond 1910 gebouwde villa
Huize Annie (Molendijk
Kinderdijk, Poldermolencomplex Kinderdijk
49) heeft een achtzijdig torentje boven het ingangsrisaliet.
Boerderijen. Een gedeeltelijk gepleisterd woongedeelte met 18de-eeuwse kern bezit de boerderij Oud-Cromstrijensedijk Oostzijde 50. Bij de vroeg-19de-eeuwse boerderij Buitenlust (Molendijk 61) is het woongedeelte voorzien van een ingezwenkte lijstgevel, waarin aan de rechterkant ook de inrijdeuren van de zijlangsdeel zijn opgenomen. Traditionalistische details vertoont de in 1912 gebouwde Adolphs hoeve (Boomdijk 4).
De watertoren (Oranjestraat 1) verrees in 1929 naar plannen van J. Smit en constructeur A. Visser. De zeszijdige toren is uitgevoerd in gewapend betonskeletbouw met baksteenvulling en heeft een ronde bovenbouw met betonnen vlakbodemreservoir.
Auteursrechtelijk beschermd