Kaag
(gemeente Alkemade)
Dijkdorp, ontstaan in de middeleeuwen op het Kagereiland in het Kagermeer. Kaag wordt voor het eerst vermeld in 1308. De oudste lintbebouwing van dit vissersdorp lag op de dijk (Julianalaan). Het eiland kreeg zijn huidige omvang en vorm in 1852 bij het droogvallen van de Haarlemmermeer. Het door de Ringvaart (1841-'45) van het vasteland gescheiden eiland is nu vooral bekend als recreatiegebied.
De Herv. kerk (Julianalaan 7) is een zaalkerk voorzien van een geveltoren met spits en een lagere achteraanbouw. Deze in 1873 gebouwde kerk met neoclassicistische elementen verving een voorganger uit 1618. In de geveltoren hangt een door Pieter Hemony gegoten klok (1675). De uit 1912 daterende forse villa-achtige pastorie (Julianalaan 11) is voorzien van chaletstijl-sierspant.
De voorm. openbare lagere school (Julianalaan 19) werd in 1916 gebouwd als een drieklassige school met onderwijzerswoning. Het gebouw dient nu als hotel.
Boerderijen. In de kern 17de-eeuws is de boerderij Julianalaan 18, die een dwars geplaatst woonhuis heeft en een aanbouw aan de lange zijde. Ook de kleine boerderij Julianalaan 66 heeft een 17de-eeuwse kern. Een 18de-eeuwse oorsprong hebben de krukhuisboerderij Julianalaan 29 en de gepleisterde boerderij Julianalaan 20-22.
Woonhuizen. Laat-19de-eeuwse eenlaagspanden zijn het dwarse huis Julianalaan 52 uit 1886 en het met mansardedak uitgevoerde middenganghuis Julianalaan 9 (circa 1900). Zakelijk-expressionistische invloeden vertoont de villa Julianalaan 6 uit 1937. De houten eenlaagspanden Prins Bernhardlaan 2-14 met steile kap, zijn in 1946-'48 gebouwd uit Zweedse bouwpakketten in het kader van Oostenrijkse herstelbetalingen.
Poldermolen ‘De Kaager’ (bij Balgery 2), aan de oostzijde van het Kaageiland, is een mogelijk 18de-eeuwse wipmolen met een met hout beklede ondertoren en bovenhuis. Deze molen bemaalde de Kagerpolder.
Auteursrechtelijk beschermd