Heerjansdam
(gemeente Zwijndrecht)
Dijkdorp, ontstaan na de herdijking van de Zwijndrechtse Waard in 1331-'37. In 1368 was de ambachtsheerlijkheid in bezit van heer Jan van Rosendael. Het dorp werd naar hem en een uit 1332 stammende dam met sluis in de Waal genoemd. Na de Tweede Wereldoorlog is Heerjansdam aan de oostzijde uitgebreid, onder meer met een bescheiden winkelcentrum bij de kerk aan de Kromme Nering (circa 1959).
De Herv. kerk (Molenweg 6) is een eenbeukige kerk met driezijdig gesloten koor en een toren van drie geledingen met ingesnoerde spits. Het laat-gotische koor kwam midden 15de eeuw tot stand. Begin 16de eeuw verrees de toren met bakstenen traceerwerk bij de tweede geleding en midden 16de eeuw volgde het schip. Later toegevoegd zijn de neoclassicistische ingangspartij bij de toren (circa 1850) en de dwarsvleugel tegen de noordmuur (circa 1870). De in 1991 gerestaureerde kerk wordt gedekt door een houten tongewelf met trekbalken. Het koor is opgedeeld met tussenwanden en een vloer. Tot de kerkinventaris behoren een preekstoel en twee herenbanken (alle midden 17de eeuw), en een door P. Flaes gebouwd orgel (1869).
De Geref. kerk (Dorpsstraat 42), een achtzijdig gebouw met daarop een ranke open klokkentoren, is gebouwd in 1954 naar plannen van H.W.M. Hupkes & W.C. van Asperen en verving een kerk uit 1859.
Het voorm.
raadhuis (Dorpsstraat 33) is een doosvormig tweelaags raadhuis
Heerjansdam, Raadhuis
met souterrain en vliesgevels aan de lange zijden. Dit voorbeeld van ingetogen naoorlogs modernisme is in 1958-'59 gebouwd naar plannen van L. de Jonge en M.L. Dorst.
Boerderijen. Een mogelijk 18de-eeuwse oorsprong hebben de langgerekte dijkboerderij Develsluis 34 en de boerderij Lindtsedijk 13. Het dwarse woonhuis met ingangsomlijsting van de boerderij Dorpsstraat 143 dateert uit 1756, het vrijstaande diepe woonhuis van de hoeve Develweg 1 dateert uit 1783. De langgerekte boerderij Dorpsstraat 55 werd rond 1850 gebouwd met neoclassicistische details, maar heeft boven de deur een gevelsteen uit 1790. Jugendstil- en rationalistische details vertoont de in 1908 gebouwde boerderij Dorpsstraat 28-30.
De windmolen ‘Landzicht’ (Molenweg 64) is een grondzeiler met een ronde romp en een met dakleer beklede kap. Deze korenmolen werd in 1868 gebouwd.
Het gemaal (bij Dorpsstraat 9) kwam in 1872 tot stand als een tweebeukig gebouw met neoclassicistische elementen. Na de ombouw van stoomgemaal tot dieselgemaal in 1928 heeft men de schoorsteen afgebroken. Sinds 1938 is het gemaal elektrisch.
De Alg. begraafplaats (Molenweg ong.), aangelegd in 1874, heeft een neogotisch poortgebouw annex opslagruimte met het opschrift ‘Zijd ook gij bereid?’. Aan het eind van de centrale as bevindt zich een cirkelvormige aanleg, met onder meer de bijbelzerk van W.T. van Dam († 1918). In 1964 is de begraafplaats uitgebreid en een aula toegevoegd.
Auteursrechtelijk beschermd