Monumenten in Nederland. Zuid-Holland

Goudswaard
(gemeente Korendijk)

Dijkdorp met voorstraatkarakter, voor het eerst vermeld in 1246 maar als zodanig pas gesticht na de herdijking van de Polder Oud-Korendijk (1439). Daartoe werd de kreek Het Sandee afgedamd met een sluis in de dam en een haven aan de zijde van het Spui. De bebouwing concentreerde zich aan de Molendijk en de Dorpsstraat. Met de aanleg van de Burg. Zahnweg rond 1920 ontstond een driehoekige dorpsplattegrond. Na de Watersnoodramp van 1953 is het dorp aan de oostzijde uitgebreid.

De Herv. kerk (Dorpsstraat 19) is een zaalkerk voorzien van een geveltoren met ingesnoerde naaldspits. De kerk werd waarschijnlijk in 1721 gebouwd ter plaatse van een voorganger uit 1442. In de geveltoren hangen een 14de-eeuwse klok en een door Peter Waghevens gegoten klok (1503). Het met houten tongewelf gedekte interieur bevat een preekstoel en doophek in Lodewijk XVI-vormen en een door P.J. Geerkens gebouwd orgel (1809; restauratie 1982). Een hek met geblokte hardstenen hekpijlers uit 1818 geeft toegang tot het kerkterrein.

De (Geref.) Eben Haëzerkerk (Molendijk 84) is een zaalkerk uit 1928 met kleine dakruiter.

Goudswaard, Raadhuis

Het voorm. raadhuis (Beneden Molendijk 76-80) uit 1898 is een neoclassicistisch gebouw met fronton, geflankeerd door een dokterswoning (links) en een burgemeesterswoning (rechts).

Woonhuizen. Een gevelsteen uit 1696 heeft het huis Dorpsstraat 20. Laat-18de-eeuws zijn de huizen Dorpsstraat

[p. 202]

Goudswaard, Hoeve Semarang

16, met klokgevel (1779) en een gesneden deurkalf in Lodewijk XIV-vormen, en Dorpsstraat 34 met cartouche uit 1781. Uit dezelfde tijd stammen de klokgevels van Dorpsstraat 18 (gepleisterd) en Dorpsstraat 32 en de ingezwenkte lijstgevel van Dorpsstraat 10. De klokgevel met bekronend fronton van Dorpsstraat 66 is gedateerd ‘1830’. Uit de eerste helft van de 19de eeuw dateren verder het eenlaagspand Dorpsstraat 68-70 (1801), met links een houten bedrijfsgedeelte, en het eenlaags middenganghuis Havenkade 14 (circa 1840) met ingangsomlijsting. Begin 20ste eeuw gebouwd zijn het middenganghuis Beneden Molendijk 64 (1910), met hoger opgetrokken middenrisaliet, en het woonhuis annex veldwachterswoning Dorpsstraat 21-23 uit 1913. In dat jaar heeft men ook de ernaastgelegen - volgens de gevelsteen in 1635 gestichte - armenhuizen Dorpsstraat 25-39 herbouwd.

Boerderijen. De boerderij Molendijk 100 heeft een mogelijk 18de-eeuws woonhuis en haaks daarop een houten dwarsdeelschuur. Bij de aan de dijk gelegen boerderij Molendijk 73 met houten middenlangsdeelschuur is het woonhuis in de kern mogelijk ook 18de-eeuws. Vermoedelijk ook 18de-eeuws zijn de Agatha Johannahoeve (Oudendijk 1), met middenlangsdeelschuur en de boerderij Bertha Godelieve (Achterweg 8) met dwars geplaatst woonhuis. De Hoeve Semarang (Molendijk 98) uit 1882 heeft een fraai bewerkt sierspant.

De windmolen ‘Windlust’ (Molendijk 63) is een ronde grondzeiler voorzien van een met dakleer beklede kap, gebouwd in 1694 als korenmolen en gerestaureerd rond 1961.

Het voorm. gemaal (Molendijk 4), een klein gebouw met frontonvormige puntgevels en een aangebouwd ketelhuis, kwam tot stand in 1872 en werd in 1913 uitgebreid.

De Alg. begraafplaats (Langeweg ong.) werd aangelegd in 1828 en heeft een baarhuisje uit circa 1880.