Wissenkerke
(gemeente Noord-Beveland)
Voorstraatdorp, gesticht in de in 1652 bedijkte gelijknamige polder, nabij de plaats van het in 1530 door de zee verzwolgen oude Wissenkerke. In 1670 verrees halverwege de Voorstraat een kerk. Na de bedijking van de Thoornpolder (1697) verviel de haven. Parallel aan de Voorstraat kwamen de West-, Midden- en Ooststraat tot ontwikkeling. Laatstgenoemde kreeg in de loop van de 19de eeuw zijn bebouwing en een kerk. In het verlengde hiervan verrezen rond 1920 woningen langs de Dorpsweg. Kort daarop ontstond enige uitbreiding aan de westzijde van het dorp, langs de Wilhelminastraat. Na de Tweede Wereldoorlog is Wissenkerke aan de zuidzijde enigszins uitgebreid.
Wissenkerke, Woonhuis Voorstraat 26
De voorm. Geref. kerk (Ooststraat 1), thans ‘De Uitkomst’ geheten, is een eenvoudige zaalkerk met rond gesloten voorgevel, gebouwd in 1868 en sinds 1981 in gebruik als oefenzaal van de muziekvereniging.
De voorm. Herv. kerk (Voorstraat 20), thans ‘Opstandingskerk’ van de Herv. en Geref. kerk, is een moderne zaalkerk met naaldvormige klokkentoren. Deze kerk is in 1969 gebouwd ter vervanging van een kerk uit 1827 op de plaats van een voorganger uit 1670. Het interieur bevat een door J.J. Vollebregt & Zn. gebouwd orgel (1862). Het beeld van David met harp, dat oorspronkelijk het orgel bekroonde, staat thans voor het orgel.
Het raadhuis (Voorstraat 31) bestaat uit een rond 1860 opgetrokken tweelaags gepleisterd herenhuis met hele dunne corinthische pilasters en daarnaast de oorspronkelijke bodewoning. Deze bodewoning werd in 1976 met een verdieping verhoogd en kreeg toen een pronkrisaliet met stadswapen en balkon. Aan de linkerzijde verrees in 1988 een nieuwe tweelaags vleugel, waarna het geheel in 1995-'96 nogmaals werd verbouwd en in gebruik genomen als gemeentehuis van Noord-Beveland.
Woonhuizen. De oudste huizen in Wissenkerke dateren uit het midden van de 19de eeuw. Het rond 1840 gebouwde neoclassicistische tweelaags herenhuis Voorstraat 13 is voorzien van een mezzanino met kroonlijst. Oost-Voorstraat 27, een eenlaags middenganghuis met opgemetselde dakkapel, is de oude Herv. pastorie van rond 1850. De voorm. Herv. pastorie Voorstraat 26 werd gebouwd rond 1870. De symmetrisch ingedeelde voorgevel met licht risalerende middenpartij heeft geprofileerde deur- en vensteromlijstingen, deels met een eclectisch kuifornament. Uit dezelfde tijd dateert het op de dijk gelegen classicistische herenhuis Dorpsdijk 68-70. Dit forse pand met hoekpilasters was onder meer in gebruik als burgemeesterswoning. Voorbeelden van dwarse huizen uit circa 1870 zijn Voorstraat 36 en Voorstraat 38 en voorbeelden van arbeiderswoningen uit circa 1900 zijn Kerkstraat 15-17 en Kerkstraat 22 (met winkelpui). Voorstraat 30 is een diep pand met jugendstil- en neorenaissance-detaillering (circa 1920). Met tweekleurig siermetselwerk uitgevoerd is het dubbelpand Oost-Voorstraat 1-3 (circa 1915). Het dwarse huis Voorstraat 15 is een recente imitatie van een 17de-eeuws woonhuis.
Boerderijen. Van de boerderij Dorpsweg 1a dateert het eenlaags middenganghuis uit circa 1880. Aan de achterzijde bevinden zich een kelder en een opkamer. Het vrijstaande boerenwoonhuis Dorpsdijk 100, een middenganghuis met omlijste ingang, is rond 1895 gebouwd. Bij Dorpsdijk 98 staan twee karakteristieke houten schuren met een mogelijk 18de-eeuwse oorsprong.
Windmolens. De molen
De Onderneming (Ooststraat 28) is een ronde stellingmolen met een stenen romp en een met dakleer beklede kap. Deze korenmolen werd in 1867 gesticht
Wissenkerke, Windmolen De Onderneming
Auteursrechtelijk beschermd
